[13 februari 1988 - Nummer 6]
Ter zake
Diny Schouten
Onder auspiciën van de Taalunie, het ministerieel adviesorgaan dat streven moet naar betere culturele samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen, is door de Nederlandse en Vlaamse Boekverkopersbonden en Uitgeversverenigingen de ONUB opgericht: het Overleg Nederlandstalige Uitgeverij en Boekhandel. De eerste vergadering van dat orgaan kwam nog niet verder dan het formuleren van de doelstelling die gezien de omschrijving: ‘Een gezamenlijk Vlaams-Nederlands beleid te formuleren op het terrein van uitgeverij en boekhandel’, nog weer verder geformuleerd moet worden. ‘Het is allemaal nog niet zo concreet,’ geeft de algemeen secretaris van de Taalunie. Oscar de Wandel, toe. ‘De Taalunie zet de eerste stappen om werkvelden te onderscheiden. Daarmee bedoelen we samenwerkingsverbanden, waarin ook de professionelen uit het veld zelf zitten. Zoiets is er al voor het onderwijs en het bibliotheekwezen. De bedoeling is dat de ONUB voorstellen gaat doen over een geïntegreerd beleid inzake auteursrecht, prijsbinding en reprorecht, dus de problemen waar wij al jaren tegen aan hikken. Verder zijn er nogal wat knelpunten, zoals de distributie van Nederlandse boeken in Vlaanderen en van Vlaamse boeken in Nederland. We willen ons niet overal tegenaan bemoeien, maar uitgevers en boekhandels kunnen dat kennelijk onderling niet oplossen. Daarom lijkt het goed om onder de paraplu van de Taalunie die problemen eens te inventariseren. Ik hoor al jaren klaagverhalen uit Vlaanderen dat hun boeken niet in Nederland doordringen omdat ze óf niet óf negatief in Nederlandse bladen besproken worden, en vanuit Nederland is er irritatie over de onwil van Vlaamse uitgeverijen om zich aan te sluiten bij het Centraal Boekhuis in Culemborg. De vraag is of dat allemaal gezeur is, en of er bereidheid is om te komen tot een
gemeenschappelijke markt. De Taalunie gaat er tenslotte vanuit dat we één taal en één literatuur hebben, maar in de praktijk blijkt dat niet erg het geval te zijn.’ Voorlopig hoeven alle goede bedoelingen nog niets te kosten, zegt De Wandel: ‘Er komt waarschijnlijk wel geld ter beschikking in een latere fase, als er projecten worden vastgesteld. Ik durf zelfs te denken aan ondersteuning in de vorm van managementopleiding voor Vlaamse uitgeverijen, waarvan de meeste op sterven na dood zijn, hoewel dat natuurlijk niet moet leiden tot staatsinterventie.’
Bij de vele, vele fanclubs van schrijvers, van het Gerrit Achterberg-genootschap tot de Vestdijkkring, heeft zich nu een Ab Vissersociëteit gevoegd. Een sociëteit en geen genootschap, want ‘die zijn van zo'n ijzeren ernst’, vindt een van de initiatiefnemers. Letterkundig Museum-medewerker Sjoerd van Faassen. De doelstellingen zijn de bekende doelstellingen die zo'n genootschapje heeft, zegt Van Faassen: ‘De schrijver op te stoten in de vaart der volkeren. Dat doel wordt met enige luchtigheid nagestreefd.’ Tot zijn vereassing blijken er nogal wat Ab Visser-verzamelaars te zijn, die gecharmeerd zijn door zijn werk en zijn literair-historische context: ‘Ikzelf ben in Visser geïnteresseerd als Groninger dichter uit het gezelschap van A. Marja, maar anderen weer in hem om de autobiografische Johan Rutgers-cyclus. We streven naar een publikatiereeksje met onuitgegeven teksten, heruitgaven, een tentoonstelling en we streven naar een biografie, waarvoor we geld bij elkaar willen halen. Wie behoefte heeft om die biografie te schrijven, kan zich aanmelden voor financiële steun.’
Van de andere oprichters, onder wie oud-vrienden van Ab Visser als Hans van Straten, stelde Jan Praas het batig saldo van zijn Sjaalmanpers ter beschikking als beginkapitaal. Het is allemaal ‘puur voor het genoegen’, benadrukt Van Faassen, benauwd ervan te worden beticht een gezelschapje kommaneukers bijeen te hebben gebracht. ‘Iedereen die eraan meedoet ziet er de betrekkelijke waarde van in. We zien Ab Visser heus niet aan voor de grootste cultuurdrager sinds Erasmus.’
Voor april aangekondigd bij de Amerikaanse uitgeverij Ten Speed Press: ‘Barbeque'n with Bobby’. Die Bobby, ‘de jaren zestig-activist die zijn barbecue-tips en -recepten onthult,’ is Bobby Seale, de voormalige nationale voorman van de Black Panthers. Seale zat jarenlang gevangen wegens medeplichtigheid aan de marteling van en moord op de politieverklikker Alex Rackley, maar ontsnapte door onenigheid binnen de jury aan de elektrische stoel. Het wachten is nog op de uitgeverij die het boek met beleggingstips van Roel van Duyn in de aanbieding heeft.
Projectontwikkelaar Bredero, de Fries-Groningse Hypotheekbank en makelaardij Zadelhoff zullen hoofdrollen vervullen in de roman die Max Dendermonde op stapel heeft staan. Het boek moet Dendermondes eerstvolgende worden, ‘maar eerst moet ik De laatste beeldschone zwendel nog eens door de machine halen.’ De laatste beeldschone zwendel, Dendermondes navolging van Elsschots Lijmen over de ethiek van de eigen stiel, het schrijven van jubileumboeken, verschijnt in september. De afwikkeling van de failliete boedel van Bredero zal voor Dendermondes ‘projectontwikkelaarsroman’ De ruimtemakers géén nadelige consequenties hebben: ‘Nee, zij hadden geen rechten op mijn boek. Ik had een dubbele deal met Bredero: zij betaalden mij voor het in orde maken van hun interview-archief en in ruil daarvoor had ik er de beschikking over. Nu Bredero niet meer bestaat, aarzelen mijn uitgever Joost Bloemsma (Het Spectrum) en ik nog of we de namen van de betrokken bedrijven zullen veranderen. Het boek beschrijft één project uit de jaren zeventig. Het Bredero-debâcle komt er dus niet in voor.’
Uitgeverij Tabula heeft surséance van betaling aangevraagd, zodat er nog enig respijt is in de onderhandelingen die eenmansuitgever Jeroen Koolbergen al geruime tijd voert om zich over te laten nemen door een grotere uitgeverij. Tabula vierde vorig jaar het vijfjarig bestaan, maar Koolbergen lijdt nog steeds onder aanloopverliezen uit de eerste jaren van oprichting. Het vorig jaar gestarte ‘imprint’ Legio boeken, waaronder een serie non-fictie-uitgaven verscheen over alternatieve geneeswijzen en ‘nieuwe wetenschap’, had door sponsoring - Koolbergen had advertenties van ziektekostenverzekeraars op het oog - financieel soelaas moeten brengen.
De Bosch & Keuning-groep, met naar schatting volgens uitgever Wim Hazeu zo'n twintig imprints, is nog weer groter geworden door de overname van de bezittingen en activiteiten van uitgeverij-drukkerij Hollandia uit Baarn. Hazeu beschrijft de toetreding van Hollandia tot het Bosch & Keuning-concern als een boekhoudkundige kwestie. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling om het fonds als buit te verdelen onder Bosch & Keuning-uitgeverijen met dezelfde specialismen als Hollandia (een ‘oorlogsboekenfonds’ en populaire fictie met Leon Uris en Hannah Green als sterauteurs, watersportboeken, geschiedenis-, tuin- en natuurboeken). ‘Bij ons gaat de zelfstandigheid van de verschillende uitgeverijen zeer ver. Er is alleen onderling overleg om te zien waar we eventuele overlappingen kunnen vermijden of elkaar de bal toespelen. Van het naar elkaar toeschuiven van clusters van boeken zal geen sprake zijn. We hebben Hollandia juist overgenomen omdat ze een aantal fondsonderdelen bezit die nog niet in ons totale pakket aanwezig waren.’
Auteursrechtelijk beschermd