Vrij Nederland. Boekenbijlage 1988

Humeuren & temperamenten
Yin-yangeritis

Gerrit Komrij

Het is altijd een pijnlijk moment wanneer iemand die je net hebt leren kennen en die je niet eens onsympathiek vindt - iemand met wie het je goed praten, drinken en eten lijkt - je middenin het gesprek, zonder enige waarschuwing vooraf, vraagt ‘welk sterrenbeeld je bent’. Het is de stereotiepe manier - de steno van het jargon - waarop de would-be insider je op een overigens gezellige avond de vraag stelt onder welk sterrenbeeld je in langvervlogen tijden bent geboren, met opgave graag van ascendant-zus en ascendant-zo, en de samenzweerderige formulering sluit al bij voorbaat uit dat je de vrager met een schouderophalen of een verbaasde blik afwimpelt.

Dan begint het gestuntel over stier en maagd en waterman, met een lichte toets van schorpioen en het streepje boogschutter dat er doorheen loopt, of dat je ‘eigenlijk’ als ram zijnde voor driekwart een kreeft bent of als maagd een hele steenbok, allemaal vanwege een dominant huis of een assertieve ascendant of god mag weten wat. ‘Nee maar!’ ‘Net als ik.’ ‘Had ik het niet gedacht.’ ‘Precies mijn zuster.’ ‘Ik wíst het al toen ik je zag.’ ‘Typisch!’ En dat soort ellendigheden meer.

De ontluikende relatie is in de kiem gesmoord. Het zal nooit meer goed komen. Je hebt weliswaar niet botweg geantwoord dat die godganselijke wichelarij je geen mallemoer interesseert of dat je een zebra bent, met een gevlekte gnoe als ascendant, maar je gesprekspartner is in je achting ineengeschrompeld tot een nulliteit en je weet dat je hem of haar (het is meestal een haar) in het vervolg naarstig uit de weg zult gaan.

Legio is het aantal mensen dat je met zulk astrologisch of anderszins spiritistisch gekakel meteen bij de eerste kennismaking desillusioneert. Je denkt met vriendelijke mensen van doen te hebben met wie je in alle vrede een boom kunt opzetten over het genot van sigaren, oude aftelrijmpjes, wielrennen en vraagstukken van oorlog en vrede, maar al bij het begin vallen ze door de mand omdat ze je ongevraagd vergasten op hun mening over de onzienlijke, rookpluimachtige en verre contreien van de geest. Het beste kun je bij zo'n confrontatie nog te maken hebben met iemand die je meedeelt dat hij of zij (meestal is het een zij) gedachten kan lezen. Dat bespaart je voor de rest van de avond in elk geval de moeite nog iets terug te zeggen.

P. Hermanides

Wie liefhebbert in vage aangelegenheden domineert daar doorgaans het gesprek mee. Geen koetje of kalfje valt meer binnengaats te trekken wanneer het gesprek eenmaal de wending van het Hogere heeft genomen. Dan is er weer een slonsje dat heeft ontdekt dat er heel veel yin en, verdomd, ook behoorlijk wat yang is in de wereld, en het hele verdere gesprek word je getracteerd op een wereldbeeld dat van yin en yang aaneenhangt. Waar yin is kan yang niet uitblijven, en meer ter wereld is er niet. En de sterrenbeelden dan? probeer je vertwijfeld. Ook die zijn, mind you, niets dan yin en yang.

Uit verdwenen, verre of niet begrepen culturen en godsdiensten wordt zo'n beetje geplukt wat in de kraam te pas komt - slogans in plaats van de ziel - en dat wordt je voorgeschoteld als alleenzaligmakend en als de spil zelve waarom de wereld draait. Zo is er veel yin en yang in Galamadammen, maar in Surhuisterveen zweert men weer bij yoga. Er zijn Meppelse hindoes, en in Zeeuws-Vlaanderen viert de voodoo hoogtij. In alle polders, provincies en meierijen sterft het van de boogschutters, kreeften en maagden.

Mystiek op z'n janboerenfluitjes. Ze rijden niet op een kameel café De Rustende Jager binnen, ze prakkezeren er niet over met een tovenaarspuntmuts op als een derwisj door de Dorpsstraat te dansen, maar waarom dan wel, bij al die polderbewoners, deze oriëntaalse geheimtaal? Ze hebben waarachtig aan hun gereformeerde zondeval, hun roomse carnavalsviering en Jehova's eigen Wachttoren genoeg, en die verklaren meer van het raadsel van hun bestaan - van hun hanebalken, hun handelsgeest, hun zweetlucht.