Vrij Nederland. Boekenbijlage 1987

Belastingschuilplaatsen

Showdown at Gucci Gulch. Lawmakers, Lobbyists and the Unlikely Triumph of Tax Reform door Jeffrey H. Birnbaum en Alan S. Murray Uitgever: Random House, 309 p. Importeur: Van Ditmar, f 47,40

Cees Wiebes

De titel Showdown at Gucci Gulch wekt de suggestie dat men te maken heeft met een spannend cowboyverhaal in het Wilde Westen. En in figuurlijke zin blijkt dat ook nog gedeeltelijk waar te zijn. Want toen president Reagan op 22 oktober 1986 de ‘Tax Reform Act of 1986’ ondertekende, waren er bijna twee jaar verstreken waarin zich binnen het Amerikaanse Congres vele harde gevechten hadden afgespeeld. Van meet af aan was duidelijk dat de gedeeltelijke hervorming van het Amerikaanse belastingstelsel op veel verzet zou stuiten. Beide auteurs werken voor de Wall Street Journal en beschrijven in hun boek de complete ontstaansgeschiedenis van de nieuwe belastingwet. Het begint in 1983/84 als Reagan en Mondale de strijd aanbinden om het presidentschap. Reagan vreesde dat zijn opponent van de belastingwetgeving een verkiezingsissue wilde maken. Het werd namelijk steeds duidelijker dat de oude wetgeving niet meer voldeed. Met het grootste gemak werden vele ‘tax shelters’ in het leven geroepen en men schat dat het bedrag daarin tussen 1976 en 1983 steeg van $2 miljard naar $20 miljard. Slimme accountants en advocaten zorgden ervoor dat grote concerns en oliemaatschappijen evenals tientallen miljonairs via diverse constructies nog nauwelijks belasting behoefden te betalen. De kritiek hierop nam uiteraard steeds toe. Om Mondale de wind uit de zeilen te nemen kondigde Reagan belastinghervormingen aan. Dat riep veel verzet op bij het bedrijfsleven en de lobby tegen de wet begon. Plaats van handeling: ‘Gucci Gulch’. Een ruimte buiten het Dirksen Senate Office Building waar de lobbyisten elkaar veelvuldig troffen. Maar ondanks de sterke lobby slaagde het ministerie van Financiën er toch in om de wet binnen twee jaar door het Congres te loodsen. Geen geringe prestatie en een studie ervan dan ook waard. Over welke gevolgen de wet op lange termijn zal hebben, verschilt men flink van mening. De tegengestelde belangen zijn daar ook te groot voor. In ieder geval zorgt de nieuwe wet er wel voor dat ruim 6 miljoen arbeiders in de laagste inkomensgroepen geen tot zeer weinig belasting behoeven te betalen.

■