Ter zake
Diny Schouten
De vrouwelijke stem in de poëzie klinkt het mooist in de oeuvres van Ida Gerhardt, Elisabeth Eybers, Ellen Warmond, Ankie Peypers en Eva Gerlach, vindt de jury van de Anna Bijns Prijs. Uit de vijf nominaties maken de juryleden Miryam Diaz-Diocarets, Til Gardeniers, Astrid Roemer en Elly de Waard deze maand hun keuze: begin november zal de winnares bekend worden gemaakt. Kees Verheul, die als enige man werd uitgenodigd om in de jury plaats te nemen, trad daar voortijdig weer uit. Niet om het een of ander, maar ‘wegens noodzakelijk verblijf in Rome’, zegt bestuurslid Renate Dorrestein van de Anna Bijns Stichting: ‘Verheul kon de vergaderingen fysiek niet bijwonen, vandaar.’
De Amerikaanse uitgeverij Rondom House gaf het fiat aan haar pas verworven Britse uitgeverij Chatto & Windus om het recordbedrag van £625.000 (ongeveer tweeëneenhalfmiljoen gulden) te betalen voor de rechten van de driedelige biografie die Michael Holroyd schreef over George Bernard Shaw. Holroyd (52), die twee kredietwaardige biografieën (van Lytton Strachey en Augustus John) op zijn naam heeft staan, is zeer in zijn nopjes. ‘Ik denk dat ik er tot na mijn zestigste mee toe kan,’ verklaarde hij tegenover The Times. Het bedrag slaat het record van de in deze Boekenbijlage besproken biografie van Richard Ellmann over Oscar Wilde, waarvoor Hamish Hamilton en Penguin £90.000 betaalden, maar het was niet het hoogste bedrag dat geboden werd: negen uitgevers deden mee in de race. Holroyds agent Hilary Rubinstein koos Chatto & Windus ‘om hun ideeënrijke en sympathieke publiciteitsschema's’. Het ná Rubinsteins beslissing algemeen gevoelen onder uitgevers ‘dat Chatto & Windus het voorschot op de royalty's nóóit zal terugverdienen’, pareerde Rubinstein met de opmerking dat ‘je van hieruit tot Fleet Street toe het tandenknersen kunt horen’. Holroyd werkt sinds vijftien jaar aan de biografie. Het eerste deel, dat de eerste tweeënveertig jaar van Shaws leven beslaat tot zijn huwelijk in 1898, zal in de herfst van 1988 gepubliceerd worden, deel twee een jaar later. Deel drie wordt verwacht voor 1990 of 1991.
Uitgeverij Athenaeum, Polak & Van Gennep is deze week gekocht door Rob Polak (27), neefje van oorspronkelijke stichter en eigenaar dr. Johan Polak. De huidige directeur Ben Hosman heeft behalve zijn aandelen in de uitgeverij ook de ‘fysieke voorraad’ van dertig titels verkocht: aan Van Gennep Nieuwezijds, het moderne antiquariaat van uitgever Rob van Gennep. Begin november zullen Athenaeums uitermate sjieke edities van Van Oudshoorn, Vestdijk, Presser, Canetti en Forster als ramsjpartij in de winkels van Van Gennep in Amsterdam en Scholtens in Groningen liggen. Van Gennep nam daarnaast ook de rechten over van zes titels uit het Athenaeumfonds, waardoor er over niet al te lange tijd herdrukken gemaakt zullen worden van In depôt, het dagboek uit Westerbork van Philip Mechanicus en de biografie van Clara Eggink over J.C. Bloem. De verkoop stelt Hosman, die ‘bedankt wordt voor zijn inzet’, hopelijk in staat zijn schulden te kunnen voldoen aan uitgeverij Ambo, al wordt gezegd dat dat voor Ambo-directeur Ivo Gay minder profijtelijk is dan het lijkt: de rechten op gezamenlijke coprodukties tussen Ambo en Athenaeum als die van Marguerite Yourcenar vervallen in januari contractueel aan Ambo, mocht Hosman zijn schulden niet kunnen voldoen. Rob Polak, Athenaeums nieuwe eigenaar, sloot zo juist een stage af bij een New yorks advocatenkantoor. Volgens zijn zaakwaarnemer mr. Peter van den Oord bezint Polak zich nog of hij Hosmans plaats als directeur gaat innemen. In november wordt een besluit daarover verwacht. Heel ruim kan Polaks ervaring met het boekenvak niet genoemd worden. Die strekt zich uit tot een kortstondige
periode als tijdelijk boekverkoper bij Athenaeum-boekwinkel in Amsterdam, destijds nog in handen van Johan Polak. Dynamische plannen met de uitgeverij zijn er al. ‘Die dure Athenaeum-uitgaven kosten bergen met geld,’ weet mr. Van den Oord, ‘daarom gaan we een andere koers varen.’ De plannen bestaan uit het voor het deftige uitgevershuis revolutionair te noemen idee om paperbacks te gaan uitgeven. De eerste serie van drie verschijnt dit najaar ‘om het vijfentwintigjarig bestaan van de uitgeverij te vieren.’ E.M. Forsters Maurice, Marguerite Yourcenars Hadrianus' gedenkschriften, en Macchiavelli's De vorst zullen f 12.50 per deel gaan kosten. Voordeliger per pakket: f 35,-.
De jonge cineast Erik Lieshout (25) maakt met Gijs Versluis een speelfilm naar een scenario van Gerard Reve, met als voorlopige werktitel Kleine Bertje. ‘Zelden tevoren is er zulk een verlangen naar een mensenfilm geweest,’ aldus Reve. Het wordt ‘een film die niet gaat over de “waarheid”, maar over de strijd en het leed van mensen die de waarheid zoeken, en tegen zulk een onderneming niet zijn opgewassen.’ Lieshout veranderde zijn plannen om vervolgens W.F. Hermans filmisch te portretteren in een speelfilm naar diens roman uit 1952 Ik heb altijd gelijk. Hermans heeft zijn fiat aan het plan gegeven, zegt Lieshout, die zijn scenario al klaar heeft. Lieshout bleef zeer dicht bij de tekst, wat zijn verwachting dat het ‘géén gezinsfilm’ zal worden aannemelijk maakt. Producent is Kees Kasander, die rekent met een laag te noemen budget ‘van acht of negen ton’. Kasander verwacht ‘iets heel bijzonders’: de film wordt zwart-wit, en zal ‘de sfeer van de jaren vijftig in Amsterdam’ nastreven. Kasander heeft ‘geen idee hoe commercieel de film zal worden’, maar blijkt te hopen op enige opschudding: ‘Het is nog steeds een boek waarover heel veel mensen heel kwaad kunnen worden.’
ik heb altijd gelijk
Uitgeverij Het Spectrum kocht Perestroika, mijn ideeën, mijn verwachtingen, mijn plannen, het boek waarvoor Sovjet-premier Michael Gorbatsjov zich een aantal weken terugtrok om het te schrijven, en won daarmee van minstens vier Nederlandse uitgevers die op het manuscript geboden hadden. Het volledige manuscript arriveerde pas ná de veiling - die geregeld werd via Harper & Row en Collins - eind vorige week bij Het Spectrum in De Meern, alwaar een vertaalcollectief van vijf man klaar zat om het boek in recordtempo te vertalen, want het is het plan van Spectrum-directeur Joost Bloemsma om het op 2 november uit te kunnen brengen, veertien dagen eerder dan de Amerikaanse en Engelse uitgaven, reden waarom Joost Bloemsma nu vast trots van ‘een wereldprimeur’ spreekt. Onder de bieders op de rechten van Gorbatsjov wordt uitgeverij Sijthoff genoemd. Uitgever Frans Pruyt van uitgeverij Sijthoff weet niet zeker of het om hetzelfde manuscript gaat, maar als dat zo is heeft hij het al in een vroeg stadium in handen gekregen. ‘We hebben het door slavisten laten beoordelen maar we hebben het afgewezen omdat we het zo weinig persoonlijk vonden. Het zal allemaal heus wel uit de mond van Gorbatsjov opgetekend zijn, maar het maakte meer de indruk van toespraken aan de gestaalde kaders, door Kremlin-ambtenaren bij elkaar geknipt.’ Pruyt heeft veel verwachtingen van het Gorbatsjov-kritische boek dat de uitgewezen dissidente Irina Grivnina op verzoek van Sijthoff bezig is te schrijven: Who are you, Mr. Gorbachov? Het zal in maart bij Sijthoff verschijnen. Één hoofdstuk gaat in fotokopie vast mee naar de komende Frankfurter Buchmesse: ‘We verwachten dat er veel
internationale belangstelling voor zal bestaan.’
Boekhandel De Vries uit Haarlem gaat samen met de Amsterdamse schoolboekhandels A.D.V. en Edelman en Barendregt, die deel uitmaken van De Vries, een algemene én een schoolboekhandel vestigen aan de Amsterdamse Overtoom 8, in de voormalige panden van Perry Sport, ‘met de bedoeling om daar dezelfde kwaliteit als van boekhandel De Vries te gaan brengen’. De vestigingsplaats kan gedurfd genoemd worden, want schuin aan de overzijde bevindt zich reeds de ruim opgezette schoolboekhandel Brinkman, eigendom van voorheen Wolters Samsom. De plaats is toeval, volgens Niek Smaal van boekhandel De Vries: ‘Het is niet zo simpel om een geschikt bedrijfspand te vinden met veel magazijnruimte. Maar de keuze is toch wel gunstig uitgevallen, want eenzelfde type zaken bij elkaar kan alleen maar meer kopers aantrekken.’ Bij Boekhandel Brinkman vindt een werknemer ‘het niet zo erg’, al moet erbij gezegd worden ‘dat het weinig origineel is. Ze doen ons voortdurend na, ook in hun advertenties’. Ook manager R.M. Bos van Brinkmans boekhandels ‘heeft er geen moeite mee’, integendeel: ‘Je wordt er wakker van.’
Auteursrechtelijk beschermd
