Jean-Paul Sartre
Vervolg van pagina 3
Sartre bezig met het Freud-scenario. Tekening van Cole in The Times van 28 november 1985
een tijdje op water en brood te zetten: ‘Men arresteert Voltaire niet’, daarmee overigens vergetend dat deze wel degelijk bijna een jaar in de Bastille had gezeten.
Haymans biografie overtuigde me ook veel meer dan die van Cohen-Solal, hoezeer die laatste ook met lauwerkransen werd omhangen. Cohen-Solal schreef, naast Hayman gelegd, aanzienlijk mystiekeriger en ook wel wat dweepzieker, iets dat me bij eerste lezing eigenlijk niet zo opviel. Naast de koele, wetenschappelijke en analytische aanpak van Hayman probeert zij speculatiever en meer tussen de regels door psychologiserend te schrijven. Het zijn fracties verschil, maar ze spelen, als twee boeken zich verder zo substantieel laten vergelijken, een rol. Cohen-Solal neemt bijvoorbeeld vaagheden als ‘zijn filosofie beschermde Sartre tegen de oorlog’ voor haar rekening, en begint haar boek met een obligate maar niet erg verhelderende levensgeschiedenis van zijn vader, over wie Sartre zich zelf vrijwel nooit uitliet - op zichzelf geen reden voor een biograaf om dat dan ook maar niet te doen, maar dan wel graag als er een bijvoorbeeld Freud-achtige interpretatie aan de rol van die man wordt gegeven, wat hier niet gebeurt. Ze gebruikt aan de andere kant aanzienlijk meer citaten, ook van mensen uit Sartres coterie, die ze niet interpreteert, maar deze schijnbare objectiviteit wordt weer te niet gedaan door haar ergerlijke tic om de biografie, die zij ‘een leven’ noemt, iets van een roman te geven met stelselmatige opmaten als: ‘“Zeg, dat is echt goed; schrijf het in je notitieboek... al was het maar om later goed om te lachen.” Geamuseerd en plechtstatig geeft Sartre het kleine boekje terug waarin zijn vriend Frédet elke dag citaten verzamelt.’
Bij een zo op het oog ongeveer even grote kennis van en inzicht in Sartre legt Cohen-Solals naïevere, poëtische aanpak het af tegen de zuiver biografische intenties van Hayman, die er maar direct een echt standaardwerk van maakte. Het laatste woord over Sartre is daarmee nog lang niet gezegd, maar er is wel een belangrijk fundament voor gelegd.
■
Auteursrechtelijk beschermd