Het raadsel van de zee
Bij uitgeverij Aalders & Knuttel verscheen, zeer fraai verzorgd, Anton Haakmans vertaling van De zee van Cesare Pavese in een oplage van 200 exemplaren. Daarvan zijn er 175 gebrocheerd (f 25, -) en 25 gebonden (f 35, -). Het kleine verhaal, achtentwintig pagina's, is even fraai als de uitgave ervan. Een jongen, bezeten van het verlangen om de zee te zien, loopt, samen met een vriend, van huis weg ten tijde van een grote verwarring als gevolg van een brand. Tijdens de tocht raakt de ik-figuur van het verhaal zijn vriend kwijt. Hij blijft, steeds hongeriger, koppig doorlopen en wordt tenslotte gevonden door een bevriende relatie die als musicus rondtrekt. De zee heeft hij dan nog niet bereikt en zal hij waatschijnlijk ook niet bereiken. Deze samenvatting kan geen recht doen aan de poëzie, de overweldigende sfeer van het verhaal. Vreemd genoeg deed mij de sfeer ervan sterk denken aan Ierse nachten van Vestdijk.
Opmerkelijk is de grote rol van het vuur in dit aan de zee gewijde verhaal - het is alsof al die branden en vuren de weg moeten vrijmaken voor een geheel ander mysterie, namelijk dat van de zee. Ook fraai is hoe de jongens zich voortdurend voorstellingen maken van de zee en deze fantasieën dan willen toetsen aan de werkelijkheid. Daartoe vragen ze aan mensen die de zee gezien hebben hoe deze eruit ziet. Maar al die ogen die de zee al aanschouwd hebben, hebben de bezitters ervan enkel onbegrip bijgebracht voor het wonder van de zee en daardoor kunnen de vragen nooit adequaat beantwoord worden. Het is in zeker opzicht wel jammer dat de hoofdpersoon de zee in het verhaal niet bereikt - al is dat gegeven in de sfeer van het verhaal wel passend - want ik had graag gelezen hoe hij, na al die voorstellingen van de zee, op de werkelijke zee had gereageerd. De Zwitserse schrijver Gotthelf heeft ook een verhaal geschreven over het verlangen om de zee te zien en beschrijft daarin aan het slot het gevoel van grote teleurstelling als hij de zee werkelijk aanschouwt. Maar in dit verhaal, waarin vuur de weg naar de zee effent, weet je dat de zee niet in zicht zal komen als Pavese schrijft: ‘Ik keek naar de donkere heuvel waar geen enkel vuur meer was.’ Een knap verhaal waarmee men de theorieën van de Franse filosoof Gaston Bachelard op overtuigende wijze zou kunnen schragen.
M'tH
Auteursrechtelijk beschermd