Vrij Nederland. Boekenbijlage 1987

Een principieel moment

Kersen in september door Theo Joekes Uitgever: W & L Boeken, 180 p., f 29,50

R. Ferdinandusse

‘Een conflict tussen een groot, oud dagblad en een van de Hoge Colleges van Staat is niet heilzaam voor de maatschappij en dus niet in het algemeen belang.’

Dat zegt de president-commissaris van de NRC tegen de chef van de parlementaire redactie. En die chef zegt, met zoveel rustige overtuiging in zijn stem als hij maar kan mobiliseren: ‘De eer en de goede naam van een krant als de onze hangt in belangrijke mate af van zijn betrouwbaarheid. Als informanten, die uitdrukkelijk of impliciet onbekend willen blijven, er niet muurvast op kunnen rekenen dat wij hun naam nooit prijsgeven, gaat men ons minder in vertrouwen nemen en kunnen wij onze waakhond-functie in het algemeen belang steeds minder goed uitoefenen.’

Het zijn zinnen uit een roman, geschreven door Theo Joekes. De roman beschrijft een korte, heftige verliefdheid van Peter van der Steen, dichter, en tevens chef van de al genoemde parlementaire redactie. Er wordt in Nederland een kabinet geinformeerd, en het grote struikelblok is de euthanasie. Een van Van der Steens parlementaire journalisten heeft van een lid van de Raad van State gehoord dat er binnen dat College ook grote onenigheid over die zaak is. En dat pikt de vice-voorzitter van de Raad van State niet en die wil van de krant weten wie de ‘lekkende’ staatsraad is geweest. De hoofdredacteur doet een beetje slap, en dan komt de president-commissaris in actie. Hij biedt Van der Steen eigenlijk liet hoofdredacteurschap, mits... en Van der Steen antwoordt met het fiere standpunt van hierboven.

Het is voor de onbevangen lezer een beetje raar dat zulke toestanden nog voorkomen bij de NRC - Joekes noemt die naam niet, maar ik kan geen ander dagblad bedenken dat hij kan bedoelen. Alhoewel, het kan net zo goed gebeurd zijn, want waarom zouden ze bij de Raad van State niet af en toe met de zweep knallen. In ieder geval klinkt het allemaal veel te dramatisch en tóch is dat de bedoeling - kijk maar op de achterflap: ‘zet zijn eigen directie hem onder zware druk om een bron van geheime inlichtingen te onthullen.’ Het is alsof Joekes voor zichzelf behoefte had aan een mooi helder principieel moment, maar er zo gauw geen wist, en daarom dit maar genomen heeft.

Joekes dus - want het is al lezend steeds moeilijker om Peter van der Steen, vrijgezel, dichter die net de Jan Engelmanprijs kreeg, die een ontmoeting heeft met de wat kleurloze, beoogde nieuwe liberalenleider, die en passant nog meer over de liberalen kwijtraakt, los te zien van de auteur. Die heeft, zoals we weten, een goed oog voor vrouwen (‘Het gezicht onder haar kortgeknipte haar was even corpulent als haar lijf. Haar goedlachsheid maakte deel uit van een oppervlakkig en vals karakter’ - Trui, talkshowleidster van de Omroep Noordzee). en dat is de onderstroom van het verhaal. Kersen in september is ook een waarschuwing voor liefde op oudere leeftijd.

Toen Joekes in 1980 zijn eerste misdaadroman ten doop hield was er, in zijn eigen woorden, verbazing alom. Nu, na gedichten, verhalen en andere detectiveromans, wekt het alleen verbazing dat zijn roman, die natuurlijk komen moest, zo snel en makkelijk is gemaakt. Want ik heb me met Kersen in september best geamuseerd, tot aan de laatste twee hoofdstukken. Want daarin doen noch de wat belegen NRC-dramatiek, noch de diepe dialoog waar zelfs Shakespeare in opdraaft om een eind aan de liefde te maken, erg overtuigend aan.

■