Ter zake
Diny Schouten
Zijn gebroken wielrennerscarrière kan Martin Ros, redacteur bij uitgeverij De Arbeiderspers weer zonder spijt of tranen onder ogen zien, sinds hij vorig jaar besloot een boek over wielrennen te schrijven, daartoe aangespoord door wielrenner-literator Tim Krabbé. Het boek, Heldenlevens zal half juni gelanceerd worden tijdens de Ronde van Schijndel. Voor de presentatie wordt nog gezocht naar collega- uitgevers die zo bezeten zijn van wielrennen dat zij een of twee rondes durven rijden tegen genodigde Nederlandse oud-renners. Niet dat die in Heldenlevens beschreven worden; het boek (dat uitgegeven wordt door Agathon) portretteert de legendarische winnaars van de Tour de France vanaf 1947. Het is het ‘romantische, heroïsche, mythologische’ tijdperk dat Ros'liefde heeft, ‘niet het gestroomlijnde, aerodynamische computertijdperk dat met Hinault is ingezet.’ Ros beschrijft ‘met oog voor de tragiek van roem en ondergang’ de heftige en dramatische levens van Fausto Coppi, Gino Bartali, Jean Robic, Louison Bobet, Jacques Anquetil, Hugo Koblet, Ferdinand Kübler en Eddy Merckx. Een slothoofdstuk wordt gewijd aan de man die dit jaar de tour gaat winnen. Sean Kelly, ‘het type van de moderne, koele renner zonder romantisch privé-leven’. Het wielrennen is een aspect van Ros' eigen rijke roomse jeugd: ‘Wielrennen was een r.k.-sport, uit kuisheidsoverwegingen, want door wielrennen kon je verkeerde voorstellingen eruit fietsen’. Het neemt niet weg dat er in Heldenlevens veel aandacht zal zijn voor de erotische kanten van het wielrennen, zoals Coppi's overspelige relatie met een mysterieuze dame in het wit, die er de oorzaak van was dat de paus weigerde Coppi's
peloton te zegenen. De dramatische dood van Coppi, op 2 januari 1960, maakte dat Ros definitief afscheid nam van zijn jongensdromen. ‘Ik was boeken gaan lezen. Even heb ik nog gehoopt dat ik van mijn ellendige boekenhysterie zou afraken en een gezonde wielrenner kon worden. In plaats van een pédaleur du charme als Hugo Koblet ben ik een halve gare intellectueel geworden met een dwaze bezetenheid voor een zeer volkse sport.’
martin ros
Schrijver J. Bernlef sprak in een interview met Corine Spoor in De Tijd de bange verwachting uit dat hij door zijn boek Publiek geheim zou worden aangezien voor een Oost-Europa specialist, zoals Hersenschimmen hem faam bezorgde als deskundoloog inzake bejaardenzorg. Bernlefs verzekering dat Publiek geheim níet in Hongarije maar in ‘een fictief land’ speelt dat alleen maar op Hongarije líjkt, stelt een groep studenten Nederlands aan de Universiteit van Boedapest alvast helemaal niet gerust. Hun docent Jos Kleemans dacht door het onderwerp zijn studenten te kunnen enthousiasmeren voor Bernlefs nieuwste roman, maar merkte dat Bernlefs uitspraken in het Tijdinterview hen wel nieuwsgierig maakten naar het boek, maar op voorhand ook reeds geïrriteerd door algemene observaties over onvrijheid in hun land. Bernlefs kennis van Hongarije, die gebaseerd is op bijwoning van een in 1985 gehouden Cultureel Forum, wordt gewantrouwd, ‘want dat was Hongarije niet, de apparatsjiks die hij zegt daar ontmoet te hebben waren Roemenen, die het forum verziekt hebben’ vinden Kleemans' studenten, die het plan hebben opgevat een discussiestuk op te stellen dat zij aan Bernlef zullen sturen.
Twee van de zes genomineerden voor de AKO Literatuur Prijs zullen helaas verhinderd zijn om aanwezig te zijn bij de spannende bekendmaking op zondag 17 mei: Inez van Dullemen maakt een grote reis door China, en Frans Kellendonk verblijft voor een gastdocentschap in Kiel. Hun afwezigheid vormt een klein probleem voor de programmamakers van de directe Van Dis-uitzending van de prijsuitreiking, maar er zal niet op lege stoelen worden ingezoomd: Van Dullemens dochter en Kellendonks uitgever zullen zo nodig optreden als stand-ins.
Centerboek introduceert binnenkort een echte literaire innovatie. De stem van Hugo Claus is opgenomen op een compact disc, die Hugo Claus leest heet en f 45,- zal gaan kosten. Omdat het zondag is (‘Ik ben een arbeider van de geest en het is geen werkdag’) kan Hugo Claus er niet veel over zeggen, behalve dat hij ‘met animo en met gevoelige stem’ vertelt over dingen van liefde en dood. ‘Toevallig staan die in een vorm die men als poëzie betitelt.’ Bij weten van Claus is er geen sprake van een serie, ‘en dat zou ook niet verstandig zijn, want het overkomt me zo vaak dat ik iets doe en dan komt er een race achteraan.
Dichter Ron Basart en journalist - ex-kritische leraar - Anton Oskamp hebben het plan opgevat om een bureau op te richten dat amateur-schrijvers de weg wijst in uitgeversland. Beiden zijn neerlandicus, en in hun functie als parttime-leraar voor de LOI-cursussen Gedichten schrijven en Creatief schrijven bedachten ze een zakelijke opzet voor het probleem van hun leerlingen om van de amateur-status af te raken. ‘Er is wel een netwerk ontstaan van zelfhulporganisaties, schrijverskringen, literaire cafés, vaak met eigen tijdschriften, waar amateurschrijvers elkaar treffen en bijvoorbeeld elkaars werk beoordelen. Maar dat blijven veelal gesloten circuitjes, men schrijft voor elkaar en bewondert elkaar,’ vinden de twee aanstaande directeuren van Script, ‘bureau voor beoordeling van literaire teksten’. Voor de deskundigheidsbewaking van het bureau wordt nog naar commissarissen gezocht; uitgever Thomas Rap en publicist Nico Scheepmaker hebben alreeds hun enthousiasme laten blijken om zitting te nemen in de Raad voor Toezicht en Advies. Voor het maken van uitgebreide leesrapporten worden schrijvers gezocht met uitgeef-ervaring. Voor het tarief van f 50,- per uur (maximaal acht uur per uitgebracht advies) krijgt de klant een uitgebreid advies over presentatie van zijn manuscript en een uitgebreide analyse op grond van zaken als verteltechniek, stijl en authenticiteit. Dat alles om literair talent niet verloren te laten gaan. Script in oprichting is strenger dan uitgevers: teksten worden alleen ter beoordeling geaccepteerd als ze getypt zijn (achterzijde onbeschreven, met behoorlijke interlinie en brede kantlijn), waarmee uitgevers
voortaan wellicht de ontvangst bespaard wordt van Molenbloks, die horizontaal met rode en verticaal met blauwe balpen zijn volgeschreven. In de eerste, door Script vervaardigde leesrapporten wordt de mogelijkheid niet onbesproken gelaten om zich verder in schrijven te bekwamen via de cursussen van de LOI. Ron Basart reageert dan ook verbaasd op de vraag of hij zijn werkgever niet beconcurreert: ‘We zijn geen concurrent van LOI, we verzorgen de warming up en follow-up van onze lessen.’
Voormalige Elsevierianen Henk Schuurmans en Frits Berkel namen met een constructie die een management-buy-out heet (verzelfstandiging onder auspiciën van het moederbedrijf) het voormalig non-fictie fonds van uitgeverij Elsevier over (sport, natuur, toerisme, culinair, gezondheid, gezin en hobby, foto en video), net nog op tijd om te verhinderen dat dat fonds aan derden verkocht zou worden. Schuurmans en Berkel zijn nu de uitgevers van Tirion, gevestigd in Baarn. ‘De echte baisse in de boekenmarkt is over, met voorzichtig manoeuvreren is er een hele kleine vorm van groei mogelijk,’ zegt Henk Schuurmans monter. ‘De slag om de culinaire boeken en de tuinboeken hebben wij verloren, maar omdat de natuurgidsen van Moussault en Thieme zo'n beetje van de markt zijn verdwenen, hebben we goede hoop dat we een goede kans maken met de Elseviers natuurgidsen. Tenslotte is daar ruimte voor omdat er telkens nieuwe generaties natuurliefhebbers zijn.’ Het gebruiken van de naam Elsevier is echter aan een termijn (van twee jaar) gebonden, maar Schuurmans heeft goede hoop dat zijn uitgeverslabel, vernoemd naar de zeventiende-eeuwse Leidse meesterdrukker Isaac Tirion even eerbiedwaardig zal gaan klinken. Nieuwe klanten van Tirions eerste herdruk, Petersons Vogelgids menen echter al dat Elsevier niet meer is wat het geweest is: door verkeerd afgesneden pagina's missen zij de kuifjes. Het verhindert hen de mannelijke van de vrouwelijke rietgans van elkaar te onderscheiden. Die rampzaligheid moet incidenteel zijn, bezweert Schuurmans, voor wie de klacht nieuw is. Hij belooft de kopers onmiddellijk een gaaf exemplaar.
Auteursrechtelijk beschermd
