Vrij Nederland. Boekenbijlage 1987

Kunstmatige landschappen

Voor de regelmatige museumbezoeker die mocht denken dat er tegenwoordig alleen nog maar jong, wild en vitaal geschilderd wordt, moeten de doeken van Raymond Barion (40) een openbaring zijn. In plaats van expressionistische gevoelsontladingen tonen die complexe artificiële voorstellingen die, mede gezien het grote formaat en de hypersecure uitvoering, niet anders dan tot in de details vooraf berekend kunnen zijn. Ofschoon Barion zelf van landschappen spreekt, gaat het om architectonische constructies (het woord ‘gebouwen’ roept te veel praktische associaties op) van een zo duizelingwekkende meerduidigheid dat je er niet op uitgekeken raakt. Een van de mooiste schilderijen geeft een theater te zien waarvan het binnengedeelte, begrensd door twee enorme lichtbundels, uit een opengewerkte renaissancekerk bestaat (naar het model van de San Lorenzo in Turijn), die tegelijk de plattegrond van die kerk toont; een arena blijkt ook de schroefring van een camera te zijn; en een soort Perzisch tapijt in een betegelde ruimte is tegelijk een zwembad waarin een roeiboot met doodskist drijft (een verwijzing naar Böcklins Toteninsel). Het kunstmatige, maar daarom bepaald nog niet steriele karakter van een en ander wordt nog versterkt door de bij voorkeur toegepaste synthetische, aan de wereld van STER-spot en hoerige glamour herinnerende kleuren (lila, paars, turquoise). Ook de ongebruikelijke isometrische perspectieven waar Barion mee werkt dragen daartoe bij: de lijnen van zijn gebouwen, tapijten en apparaten verdwijnen niet in een denkbeeldig punt aan de horizon maar blijven evenwijdig aan elkaar lopen. Het gevolg daarvan is dat er geen punt als ‘ideale positie’ van de kijker kan worden aangemerkt. Het effect, althans op mij, is er een van tijdloosheid. Niet gecadreerd door de beperkingen van het ene empirische oog wordt de ruimte eindeloos, een effect dat natuurlijk mede bewerkstelligd wordt door de vele verdubbelingen, spiegelingen en in elkaar overlopende ruimten en patronen. Wie zich deze fascinerende schilderijen niet wil laten ontgaan, kan nog tot 20 mei terecht in het Internationaal Cultureel Centrum te Antwerpen. Daar is ook een fraai uitgevoerde catalogus te koop met een instructieve inleiding op het werk van Barion van de hand van Huub Beurskens.

CO