Afgeprijsd
Waar begin je te kijken in een modern antiquariaat? Ik sloeg het eerst Rollie McKenna's fotografische herinneringen aan Dylan Thomas op. Fraaie landschappen in Wales, portretten van Thomas die soms onthutsen. Met een inleiding van de dichter/criticus John Malcolm Brinnin (Van Gennep, 111 pag. f17,90). Meer portretten in Karen Blixen. Een schrijversleven in beeld (Icob, 228 pag. f24,90) en Franz Kafka of Prague (Icob, 125 pag. f9,90). Uitgebreider over Kafka in Klaus Wagenbachs Franz Kafka. Pictures of a life. Ook hierin beelden van Praag en van Kafka's sociale omgeving. Intrigerende foto's, bijvoorbeeld van het Herrenluftpark Jungborn, het sanatorium waar Kafka aan zijn roman Amerika schreef (Van Gennep, 219 pag. f14,90).
Reve in zijn jongenskamer in Greonterp, Friesland: het is een van de foto's in het schitterende Albvm Gerard Reve. Veel pagina's bevatten handschrift in facsimile (Icob, f9,90). Veel belangrijk en ook veel onbelangrijk materiaal werd verzameld in Archief Reve 1931-1960 en Schoon schip 1945-1984 (Icob resp. 271 en 319 pag., beide f9,90). Een mooi Reve-boekje trof ik onder de titel Roomse Heisa, de artikelen die de schrijver aan het pausbezoek in Nederland wijdde: ‘Deze kerkvorst pretendeert dat hij iets mededeelt, terwijl dit niet het geval is.’
Dit is de eerste aflevering van een onregelmatig verschijnende rubriek over afgeprijsde boeken, te vinden in moderne antiquariaten zoals Van Gennep in Amsterdam, of op speciale tafels in de gewone boekhandel, die ze betrekt van de firma Icob. Dergelijke boeken worden ‘ramsj’ genoemd, een woord dat sterk naar de vuilnisbak ruikt en hier dan ook nooit gebezigd zal worden. Het gaat om boeken waar niets mee mis is, behalve dat ze eerder te duur waren om een grote afzet te verzekeren.
De vuuraanbidders is de historische roman van Simon Vestdijk over de vestingbouwkundige Criellaert, een prachtig boek in drie delen. Criellaert raakt in de bloedige twisten van de Tachtigjarige Oorlog zijn geloof kwijt (Van Gennep, 653 pag. f19,90). God in Rusland is de titel van een bundel met vier verhalen van moderne Russische schrijvers: Jevdokimov, Kazakov, Sjoeskin, Slavin. In de vertaling van Charles B. Timmer. Prachtige verhalen over het fenomeen van de religie in Rusland (Icob, 179 pag. f12,90).
Een prachtige uitgave is die met Rembrandts verbeeldingen van bijbelpassages, in twee cassettes (O.T. en N.T.). Naast schilderij, ets of tekening vindt men de schriftpassages die Rembrandt verbeeldde. De in totaal zes delen zijn notabene in twee versies verschenen: in Statenvertaling en in de moderne Willebrordvertaling. Met uitgebreide literatuur (Icob, f99, -). Bijbelse landschappen van de negentiende-eeuwse Engelse schilder Turner in een Duitse uitgave: fascinerend, ook voor iemand die niet speciaal van Turners werk houdt. Zeker niet minder boeiend zijn in dezelfde reeks Mira Friedmans Bilder zur Bibel; en een beeldverslag van de reizen die de schilder David Roberts in de jaren 1838/39 door Egypte, Palestina en Libanon ondernam. Al deze drie boeken werden zeer uitvoerig gedocumenteerd (De Slegte, f34,90).
Uitvoerig gedocumenteerd is ook Een ongewoon heer met ongewone besognes, een voorbeeldige historische studie over het leven van Jonkheer Henry Tindal door dr. H.J. Scheffer met een los ingevoegd notenapparaat en foutloos register (De Slegte, 396 pag. f9,95). Een uitputtend register is de Concordance to James Joyce's Dubliners. Het woord God komt drieëndertig keer in Dubliners voor, dat staat genoteerd in de ‘frequency-list’. Het woordje ‘that’ heeft Joyce 756 keer gebruikt, en ‘terrifying’ één keer. Zinsverband en pagina is ook vermeld (Van Gennep, 875 pag. f 75, -). Zeer uitvoerig is de facsimile-uitgave van Joyces Ulysses-manuscript. Naast deze handschriftfacsimile wordt (in dezelfde cassette) ook de eerste druk van het boek vergeleken met het manuscript. Bezorgd door Clive Driver en Harry Levin (Van Gennep, f195, -). Meer over Joyce in The stream of consciousness and Beyond in Ulysses van Erwin R. Steinberg (Van Gennep, 347 pag. f24,50) en Women in Joyce, heldere opstellen bijvoorbeeld over ‘the conventional Molly Bloom’ (Van Gennep, 216 pag. f14,90).
Waartoe de menselijke smaak in het legendarische Journal des Dames staat is, laat een werkelijk prachtige herdruk zien van de modeprenten uit et des Modes uit 1835. Ingewikkeld geconstrueerde ensembles voor dames (en ook voor heren) in gekleurde houtgravures (De Slegte, f65, -). Andere uitersten van diezelfde menselijke smaak zijn verzameld in The World Encyclopaedia of Naive Art. De eerste 625 bladzijden bevatten biografietjes van schilders en beeldhouwers, van vrijwel ieders werk zijn een of meer reprodukties opgenomen. Verder negenentwintig historische overzichten over naïeve kunst, per land gerangschikt (Icob, 735 pag. f69,50). Een ander naslagwerk: de laatstverschenen Winkler Prins Encyclopedie in twaalf delen + twee delen (Kramers-)woordenboek (Van Gennep, samen ± 6000 pag. f695, -). En tenslotte vond ik de Larousse Encyclopedia of Music (De Slegte, 576 pag. f24,50).
The Life and Loves of a She-devil is het sardonische verhaal over een machtswisseling. Op een gelukkig moment verandert de slaafse huisvrouw Ruth in een schaamte- en wroegingsloze vrouwelijke duivel. Uiteindelijk is de echtgenoot de onderworpen zielepoot (Van Gennep, hardcover, 241 pag. f10,90). V.A. Naipaul noemde A House for Mr. Biswas zijn persoonlijkste boek. Een prachtig portret van een Hindoestaan op Trinidad die net zolang vecht tot hij krijgt wat hij wil: een eigen huis. In hardcover (Van Gennep, 531 pag. f11,90). Anthony Burgess schreef de roman The end of the world news. Burgess schreef zelf: ‘This book is entertainment (...) It will slip down as a dozen oysters’ (Hardcover, Van Gennep, 389 pag. f11,90).
grafie Spiegelbeeld verscheen, vergeleek men het met werk van Céline. Het heeft er op zijn minst het ademloos verteltempo mee gemeen. Bonte avonturen van een uiteindelijk wereldberoemd geworden fotograaf, vertaald door Huib van Krimpen (Van Gennep, 429 pag., f14,50). Prachtig ook is M.S. Arnoni's novelle Fela J. Liefde in het getto van Warschau (De Slegte, 80 pag. f6,95).
Een leven vol drama in Katherine Anne Porter. A Life door Joan Givner. Het viel hier en daar niet mee de werkelijkheid van deze beroemde Amerikaanse schrijfster te scheiden van de verhalen die ze over zichzelf bedacht (Van Gennep, 572 pag. f19,50). Adrienne Monnier had een boekhandel schuin tegenover die van Sylvia Beach in Parijs. Haar winkel was centrum voor Franse schrijvers als Breton, Apollinaire, Romains of Gide. In de vertaling van Richard Mc. Dougall verschenen haar heldere beschouwingen over het culturele leven in Frankrijk onder de titel The very rich hours of Adrienne Monnier, ‘an intimate portrait of the literary and artistic life in Paris between the Wars’ (Van Gennep, 536 pag. f17,90). A colder eye is Hugh Kenners in superieur proza geschreven boek over de moderne Ierse schrijvers. Kenner noemt zelf nog een mogelijke andere titel: ‘Yeats and his shadow’ (Van Gennep, 29,90).
De romans van Jules Verne mogen in literair opzicht niet tegen werk van Joyce of Beckett op kunnen, ze blijven echter de moeite waard. Ik herlas met veel genoegen een van zijn minder spectaculaire werken, de roman uit 1886 Het loterijbriefje. In de romans Robur de veroveraar (met een vliegend schip), De gevaarlijke uitvinding (met een vernietigend wapen) en De geheimzinnige straal treffen we Jules Verne zoals we die kennen: in de verteltrant van een kind van zijn tijd, maar in visie zijn tijd ver vooruit (De Slegte, f8,95).
ATTE JONGSTRA
Auteursrechtelijk beschermd
