Vrij Nederland. Boekenbijlage 1987

[p. 8]

Ik weet niet hoe het komt, maar plots wil iedereen mij hebben. the New York Quarterly, Madonna...
In gesprek met de Amerikaanse chroniqeur van de zelfkant Charles Bukowski

Martin Coenen

De Amerikaanse schrijver Charles Bukowski is niet al te bekend in Nederland, hoewel De Bezige Bij verschillende boeken van hem in vertaling uitgaf: Het postkantoor, Verhalen van alledaagse waanzin en Vrouwen. Dat zijn werk wordt uitgegeven en inmiddels in vele talen is vertaald dankt hij aan John Martin, uitgever van de in Santa Barbara gevestigde Black Sparrow Press, tevens de uitgever van John Fante en de heruitgever van Percy Wyndham Lewis. Bukowski's werk is gesitueerd in de wereld van de goedkope hotels, bevolkt met pooiers, zakkenrollers, hoeren, rare vogels, bordenwassers die krachttermen niet schuwen. De Belgische journalist Martin Coenen, die eerder een interview maakte met David Leavitt (Boekenbijlage van 14 februari) zocht Bukowski in Los Angeles op.

Omslagen van enkele door de Black Sparrow uitgegeven boeken van Bukowski

Zelden heeft een auteur het schrijverschap zozeer gerelativeerd als de Amerikaan Charles Bukowski: ‘Dat was de makke van schrijver zijn, dat was de grootste makke: vrije tijd, veel te veel vrije tijd. Je zat maar te wachten op genoeg inspiratie om te schrijven en terwijl je zat te wachten werd je helemaal gek en als je gek werd begon je te zuipen en hoe meer je zoop hoe gekker je werd. Er was niets verheffends aan het leven van een schrijver of het leven van een zuiper.’

Sartre en Genet noemden hem de grootste dichter van de Verenigde Staten, maar de gevestigde literaire kritiek heeft hem maar zelden een alinea waardig bevonden. Bij voorkeur wordt hem een pervers brein toegedicht waaruit necrofilie, bestialiteit, sadisme, incest en een keur van andere seksuele aberraties, eindeloos blijven opborrelen. Zelf laat hij ook niets onverlet om zijn controversiële imago op te poetsen en bij te kleuren. ‘Reagan? Werkloosheid? It all bores me, man. Politiek is zoiets als een kat in zijn reet proberen te naaien.’

Met zijn werk maakte ik al in 1972 kennis toen ik de autobiografische roman Kind onder kannibalen las: ‘Het was doodvermoeiend om op de wereld te zijn. Elke keer als je om je heen keek stond er wel een goser klaar om je op je nek te springen.’ Nog altijd geloof ik dat er, voor een jongen van zeventien, in de wereldliteratuur geen aangrijpender fragment bestaat dan deze twee, om hun eenvoud, zo magistrale regels. Zelden heeft een auteur zo echt de zelfkant weten te schetsen, die wereld van goedkope hotels, bevolkt met pooiers, zakkenrollers, hoeren, rare vogels, bordenwassers en ander klein grut, waar het leven een beerput is maar waar het niet stinkt naar kuiperijen en intriges, een jungle, maar zonder hypocrisie. Met The Post Office, Notes of a Dirty Old Man, The Days Run Away Like Wild Horses Over the Hills, Verhalen van alledaagse waanzin, Factotum, Love is a Dog from Hell zal hij altijd een van mijn grote voorkeuren blijven.

Wanneer ik aanbel aan het huis aan West Santa Cruz in Los Angeles, waar hij met zijn twintig jaar jongere vrouw Linda woont, zit hij al aan Heineken-bier.

Charles ‘Hank’ Bukowski: ‘Toen Linda en ik hier pas woonden, kwamen de buren ons welkom heten. Het is een heel nette buurt, allemaal mensen met een meer dan modaal salaris. Ze keken niet eens op dat ik zo'n jonge vrouw heb, dat komt hier wel meer voor. Ze vroegen ook niet naar wat ik deed. Dat wij dit huis konden kopen en dat wij twee auto's hebben, was voldoende voor onze credibility. Een maand later veranderde het allemaal toen ik in een dronken bui ruzie met Linda kreeg, haar spiernaakt de straat opjoeg, roepend dat ze een hoer en een slet was. Overal gingen de slaapkamerramen onmiddellijk open. De dag daarna kreeg ik de politie over de vloer omdat er een klacht wegens nachtlawaai was gekomen, anoniem natuurlijk. Sindsdien groet niemand ons nog. Het interesseert mij ook niet; allemaal kunnen ze de schijt krijgen.’

Zijn werkkamer is een klein en nogal vunzig krocht, kleren hangen slordig op een hometrainer, de vloer ligt bezaaid met papier, in een hoek staat een oude, houten schrijftafel. Het herinnert hem aan de tijd dat hij alleen in undergroundmagazines en hippiekranten publiceerde; nu is hij in twaalf talen vertaald en de totale oplage is 2,2 miljoen exemplaren.

‘Ik ben veel, heel veel, verschuldigd aan mijn uitgever, John Martin. Hij is in mij blijven geloven, ook toen niemand iets in mij zag. Op een avond stond hij aan de deur, een kerel met vreemde ogen. Hij vertelde mij dat hij graag uitgever zou worden. Ik zei: “Prachtig, baby, prachtig, prima, uitstekend, fantastisch. Maar wat moet u van mij?” En hij antwoordde: “U bent mijn held.” Ik zei: “Als het zo zit, kom dan maar binnen.” In die obscure blaadjes had hij wat van mijn stuff gelezen en hij vroeg of ik nog meer had liggen. Ik wees naar een grote kleerkast en gebood hem de deur open te doen. Een immense stapel papier viel daar toen uit, duizenden en duizenden gedichten. Hij begon te joelen alsof hij hysterisch was geworden. Hij zat op de vloer en links van hem legde hij de gedichten die hij niet goed genoeg vond, rechts van hem kwam alles waar hij iets in zag. Soms zei hij: “Maar dit is een uitstekend gedicht, wat doet het in de kast?” Wist ik veel. Hij propte zijn tas vol met mijn gedichten en publiceerde er een boek mee. Tot dan dacht ik altijd dat ik het nooit zou kunnen maken als een professionele schrijver. Niemand was in mijn shit geïnteresseerd geweest en om aan geld te geraken was ik vieze verhaaltjes voor seksmagazines gaan schrijven. Stijl was niet belangrijk, het enige wat van mij gevraagd werd was dat er voldoende seks in het verhaal zat. Daarmee ben ik later bekend geworden: die verhalen werden toen gepubliceerd als literatuur.’ (Lacht.)

Bij de meeste auteurs is er enig ritueel vooraleer ze met schrijven beginnen.

‘De radio staat altijd aan, er zijn sigaretten, ik drink een paar glazen, steek het papier in de machine en it comes... Ik hoor soms schrijvers vertellen hoe pijnlijk het is om te schrijven, maar dat is bullshit, het is het gemakkelijkste wat er bestaat. Het is zoiets als naar de film gaan: je gaat zitten en het komt op je af. Ik schrijf nooit zonder alcohol. Wijn is het beste, rode wijn. Met bier en wijn kan ik uren doorgaan met schrijven. Whisky werkt niet. Het schrijven wordt overdramatisch, shitty.’

Het probleem van het maagdelijk witte blad dat de schrijver aanstaart?

‘Heb ik wel eens gehad, ja, maar het is zo zeldzaam. Dan drink ik nog eens een glas en it comes, it always comes... Mijn eerste roman, Post Office, heb ik geschreven in negentien nachten. Ik ging zitten, begon te drinken, wijn, Scotch, bier, het gaf niet wat, ik schreef en ik legde de vellen op de stoel. Wanneer ik 's ochtends wakker werd, gaf ik eerst over en liep dan naar de fauteuil om te zien hoeveel pagina's er waren. Ik had mij voorgenomen om tien bladzijden per nacht te schrijven, maar het waren er altijd vijfentwintig. Het was niet moeilijk, want alles zat fris in mijn hoofd, ik was er pas weggegaan.

Toen ik naar de Federal Building stapte om mijn ambt van postklerk neer te leggen, zei de vrouw aan de balie: “Maar u bent vijftig jaar, meneer Bukowski.” Ik zei: “Ja, dat weet ik zelf ook wel.” en toen ik mijn hospita vertelde dat ik besloten had om schrijver te worden, zei ze: “Ooo, arme man toch. U moet wel gek zijn.” Haar echtgenoot kwam 's morgens aandragen met gepocheerde eieren, aardappelen, tomaten, radijsjes... Ze dachten dat ik zo gek was dat ik niet meer voor mezelf zorgen kon.

Brief van Bukowski aan James Purdy, 14 maart 1965

Vorige week liep ik een oud-collega van het postkantoor tegen het lijf. “Hey Hank, how you're doing?” Ik zei: “Alles okee, baby. Ik ben schrijver” Hij begon te lachen. “Jij schrijver?” Ik antwoordde: “Maar godverdomme, dat zeg ik toch!”

[p. 9]

Zelf werkte hij nog altijd in het postkantoor, alles was er bij het oude gebleven. Hoeveel nine to five-jobs ik voor 1970 gehad heb, weet ik niet eens meer. Bediende, klusjesman, klerk, barman, áltijd werd ik slecht betaald. Soms moest ik twaalf uur per dag werken. Ik was al dronken voor ik naar mijn werk ging. De drank hielp mij vergeten welk een miserabel bestaan ik had.’

We rijden naar East Hollywood, waar Charles Bukowski vroeger aan Carlton Way en Delongpre Street, goedkope huurkamers betrokken heeft. Hij weet nog de dealer te wonen die hem slechte cocaïne verkocht. ‘Af en toe nam ik drugs, verslaafd ben ik nooit geweest.’ Hij wil terug naar zijn vroegere stamkroeg Shaky's: ‘Ik danste er op de tafels, zong liederen en de chicano's applaudisseerden want ze dachten dat ik een betaald performer was.’ Vandaag houdt hij het rustig met een liter Budweiser-bier, waarin hij zout doet omdat het anders geen smaak zou hebben.

‘Dat heb ik hier leren drinken. In deze buurt heb ik alles geleerd en meegemaakt waarover ik schrijf. Heel goor was het hier. Je hoorde het breken van glas en wanneer je vlug genoeg keek kon je nog juist iemand door een raam zien vliegen. Wanneer plots politie-auto's met sirenes en zwaailichten in de straat verschenen kon je er donder op zeggen dat er weer iemand was koud gemaakt. Het krioelde hier ook van de hoeren, stuk voor stuk van die goedkope scheuren waar je gegarandeerd een venerische ziekte aan overhield. Ze pikten je op en ze brachten je naar een zogenaamd timehotel. Het kwam er op aan om zo vlug mogelijk klaar te komen want die kamers werden per minuut verhuurd; de berekening gebeurde met een prikklok. Je tikte in, snelde de trap op, maakte vlug je nummertje, rende de trap af, je tikte uit en je betaalde. Het zou goed zijn voor een comedy, als het niet zo tragisch was. Dat was het leven hier, tragisch.’

Terug in huize Bukowski. De avond valt snel over Los Angeles. In een Mexicaans restaurant aan de haven hebben we het diner gebruikt; Bukowski is een en al vriendelijkheid en voorkomendheid geweest. Maar totaal onverwacht begint hij nu zijn klassieke rol van homme terrible te spelen. ‘The interview is on y neck, isn't it? It has me by the balls, maar maak je maar geen illusies: het gaat niet door.’

Misschien...

‘Doe toch geen moeite. Ik veranderde gewoon van mening. Sorry. Waarom zeg ik nu godverdomme sorry? Jij hebt om deze shit gevraagd, niet ik.’

Hij drinkt drie glazen wijn na elkaar.

‘Waarom doe ik zo iets doms als dit? Puur tijdverlies is het. Ik ben een schrijver en het enige wat een schrijver moet doen, is schrijven. En dat doe je met je vingers op de schrijfmachine, niet met je mond. Wat wij hier doen is bullshit. Ik heb niets te zeggen.’

Wijn, twee glazen.

Waarom bent u begonnen naar de paarderennen te gaan?

‘Ik was net uit het ziekenhuis ontslagen. Bijna dood ben ik geweest. Het bloed vloeide uit mijn mond en mijn kont, ik kreeg infuzen van bloed en glucose toegediend. Maar na een tijdje konden de dokters geen aders meer vinden en ik kon ook de rekening niet meer betalen en ik moest gaan. De dokter zei tegen mij: “Als je nog ooit één glas alcohol aanraakt, ga je dood.” Ik nam de bus, ging bij Shaky's binnen en bestelde onmiddellijk een biertje. Er gebeurde niets maar ik was er toch niet helemaal gerust op en toen ik thuis was zei ik tegen mijn meisje: “Baby, wat moet ik toch beginnen? Als ik niet meer kan drinken, word ik stapelmesjogge.” Ze antwoordde: “Er zijn toch paarden.” Ik zei: “Wat is dat, paarden?” Waarop zij zei: “Zij rennen rond in een circuit, zij rennen en jij wed erop.” Ik heb haar gezegd dat ik nog nooit zo iets vreselijk doms had horen vertellen, maar de volgende dag ben ik toch maar een kijkje gaan nemen. Ik ben blijven gaan. Nu drink ik én ik wed op de paardenrennen, elke dag.’

Behalve vandaag

‘Is dit het einde van het interview?’

Zullen we het na de paarden over vrouwen hebben?

‘Funny! Straks ga ik je nog aardig vinden. Maar hell, wat moet ik over vrouwen weten?’

U schreef er een boek over: Woman.

‘Ik beken. So? Ik heb ook veel vrouwen gekend.’

Woman geeft de indruk dat voor u een vrouw niet meer is dan een kut en een paar tieten.

‘Come on, man... Ik beschrijf toch ook hoe ik in bed zat te huilen omdat ik door twee vrouwen was uitgenodigd om Thanksgiving Day te vieren, en ik niet kon kiezen omdat ik niet wilde kiezen: ik hield van bieden. En de relaties die ik heb gehad waren echt wel meer dan in een bed duiken, neuken, en vertrekken. Dat heb ik ook gedaan, ja, dat is wel zo, maar achteraf heb ik mij er altijd schuldig over gevoeld. Met menselijke gevoelens mag je niet morrelen en spelen; als je dat toch doet, ben je idioot bezig. Ik ben nog nooit naar bed geweest met een vrouw waar ik niet een beetje sympathie voor had. Het type jongen voor wie het enige belangrijke is neuken, paren, aftrekken, kotsen, slapen - misschien zou ik zo wel willen zijn, het lijkt mij romantisch - maar zo ben ik niet. Misschien is het toch maar beter om niet te tornen aan mijn imago, het doet mijn boeken verkopen.’

De openingszin van Woman ‘Ik was vijftig jaar oud en in geen vier jaar met een vrouw naar bed geweest.’

‘Autobiografisch. Ik was het niet beu om met vrouwen naar bed te gaan, maar ik was het beu om ermee bezig te zijn een vrouw op te scharrelen, het rondlopen, het kijken, het slechte gevoel wanneer je er geen vindt, ik kapte ermee. Vier jaar heeft mijn seksuele onthouding geduurd. Het was niet moeilijk. Ik werkte twaalf uur per nacht in een postkantoor en daarbuiten probeerde ik te schrijven; om te neuken was er geen energie meer over.

Ik was drieëntwintig jaar toen ik voor het eerst met een vrouw naar bed ging. Het was een hoer van 289 pond. Ik hees mij bovenop dat kolossale lijf en begon te pompen. Het bed wipte op en neer, het kraakte, de poten braken. Dat was mijn eerste thing. Triestig. Het ergste was: ik kon niet meteen mijn portefeuille vinden, ik beschuldigde haar van diefstal, joeg haar de trap af, helemaal tot beneden, gaf haar een trap... Het arme mens. Toen ze weg was vond ik de portefeuille. Maar ik was in paniek, ik was al zo vaak gerold. Bestolen worden is nooit leuk, maar het is een ramp als je een arme werkman bent met drie dollar spaargeld.’

Henry Chinasky in Kind onder kannibalen heeft erg te lijden van zijn vader.

‘Zijn vader is mijn vader. Mijn vader was een sadist, die niets liever deed dan mensen te slaan. Ik was altijd de kleinste in de buurt en hij sloeg mij. Hij nam de scheerriem, vouwde die dubbel en liet het leer op mij neerkomen, opnieuw en opnieuw en opnieuw... Ik kon niets doen, hij was groter en sterker dan ik. Het meest futiele en banale voorval was goed voor de scheerriem.’

In Hot Water Music staat deze zin: ‘Mijn vaders begrafenis was een koude hamburger.’ Wie zoiets schrijft moet zijn vader haten.

‘Mijn vader was wreed, een geldwolf, een leugenaar, een lafaard, een onmens, maar ik haatte hem niet. Dat is mijn probleem: ik kan niet haten.’

Huilde u toen uw vader stierf?

‘Huilen? Ik huil nooit, baby.’

Nooit?

‘Ach, natuurlijk huil ik wel eens, maar bij zijn dood heb ik geen traan gelaten. Niet dat ik plezier in zijn dood had, zo was het ook niet, maar na zijn sterven werd ik een ander mens. Ik voelde mij veel beter, ik lachte veel meer, ik was gelukkiger. Het was alsof ik bevrijd was. In een van mijn gedichten heb ik geschreven: “Een vader is je meester, zelfs als hij weg is.” Het hoerenjong... Hij is al in de hel, ik moet er nog naartoe. Ik zal hem dus opnieuw vinden en hem weer slaan.’

U bent in Andernach geboren.

‘Ja, Mijn vader was daar met het Amerikaanse bezettingsleger, hij ontmoette haar, een frêle Fraulein, en zij werden verliefd. Zo gaan die dingen toch. Ik weet niet zo zeker of het liefde was. Mijn vader stond in voor de ravitaillering en hij sloeg voedsel achterover dat hij naar dat kleine, mooie meisje bracht... Mijn Onkel Heinrich heeft mij dat allemaal verteld toen ik met Linda in Europa was. Hij was al negentig jaar, maar toen hij mij zag kwam hij als een jonge man, de rug recht, de trap afgestormd: “Henry! Henry!” Ik heet Hank, maar ja...

Het was allemaal pijnlijk gênant. Hij wees naar de trap en zei: “Henry, over die trap bracht jouw vader ons steaks. Jouw vader was een goed mens, een groots man.” En Onkel Heinrich vertelde hoe de Amerikaanse soldaten zich als beesten gedroegen. Ze aten niet, maar ze vraten, en rondom stonden Duitsers met hongerbuiken die bedelden om de afgekloven botten. Ze kregen ze niet: de Amerikaanse soldaten gooiden ze in het vuur en lachten. Maar mijn vader, nee die was zo niet, hij bracht malse steaks. Welk een mooie moraal toch? “Bespring mijn dochter maar, meneer, maar geef mij een steak.” (lacht) Ik, Hank Bukowski, ben het gebroed van een steak!’

Wijn, een nieuwe fles.

‘New York, New Orleans, San Fransisco, Atlanta... Ik had

Met menselijke gevoelens mag je niet morrelen en spelen; als je dat toch doet, ben je idioot bezig. Ik ben nog nooit naar bed geweest, met een vrouw waar ik niet een beetje sympathie voor had.

geen job, ik was een zwerver, en soms was het alsof mijn verstand weg was, echt de klere, man. Ik kwam ook terecht in heel vreemde situaties. Ik zal nooit vergeten dat ik belandde in Atlanta met 1 dollar 75 cents op zak. Zelfs een luizige hotelkamer was mij te duur. Ik vond een krot van planken en teerpapier. De huur was 80 cents per week. Er was geen behang, alleen maar krantenpapier, en ook op de vloer waren er kranten. Aan de snijkant van een krant is er altijd een strook wit. Ik scheurde ze er af, nam mijn pen en begon te schrijven. De allereerste zin was: “Here I am, Hank Bukowski. Ik wil schrijver worden.” Nu ik eraan terugdenk: er is moed voor nodig om zoiets op te schrijven als je van de honger crepeert en bijna doodgaat.

In de hoek van de keet stond een klein kolenkacheltje. Het was winter, bar koud, maar ik had geen geld om kolen te kopen. Meer dan een week heb ik zitten kleumen. Toen ik het niet meer kon houden ging ik naar de hospita om wat kolen vragen. Weet je wat ze zei? “Fuck you, body, jij betaalt hier goddamned 75 cents huur per week en dan wil je ook nog dat ik je kolen leen!” Ik ging terug en ik zei tegen mezelf: “Jij wil dus schrijver worden, hé maatje, nou...” Ik ging mijn hok binnen, staarde naar de draad in het plafond, een peer was er al lang niet meer. Ik dacht: hou je vingers aan die draad. Doe het man! Maar ik wachtte tot het ochtend werd, nam mijn pen en schreef woorden. Woorden, woorden, woorden! Ik was gedoemd om schrijver te worden, maar ik was niets, alleen maar een armoedige klerelijer in een godverdommes stronthok. Holy Shit! Hoe ben ik daar ooit uitgeraakt? Ja, ik nam de trein naar het westen en zie mij hier nu zitten: jij komt mij vragen wat ik denk, want ik ben een beroemd auteur. Praise the Holy Shit! Het is het enige wat telt: woorden neerleggen op een blad papier.’

Een schrijver leidt een solitair bestaan.

‘Het alleen zijn, bedoel je? Ik hou ervan om alleen te zijn. Ik wil als een kluizenaar leven, het is prachtig. Het beste wat in de wereld bestaat is om weg te komen van andere mensen. Dan is er geen pijn meer, geen gevecht. Maar vergeet de mythe van de lijdende auteur, het is een illusie. Aan het schrijven komt geen pijn te pas.’

Maar zou u nog terug willen naar uw vroegere manier van leven: kleine, luizige kamers, honger.

[p. 10]

‘Ik zou er niet om geven, nee, ik zou er helemaal niet om geven, zolang ik maar zou kunnen schrijven.’

Maar nu heeft u een mooi huis, een BMW, een Alfa Romeo-sportwagen.

‘Dat zit zo. Ik begon in Europa succes te krijgen, ik had een boekhouder en hij zei: “Je hebt geld, Bukowski, je moet er iets mee doen. Als je het in Amerika niet uitgeeft, nemen ze het weg.” Ik zei: “Okee, zegt u het maar.” Hij zei: “Koop een huis.” Ik kocht een huis. Hij zei: “Koop een paar dure auto's, het gaat af van je belastbaar inkomen.” Ik kocht een BMW... Het is een heel eind weg van de plek waar ik probeerde om zelfmoord te plegen.’

Is het de alcohol die u deed overleven? In Factotum schrijft u: ‘Dank zij alcohol, voorkom je dat de wereld je de strot dichtknijpt.’

‘Als je een rottige achtuurbaan hebt, met een heel erg laag salaris, en je leeft in een kleine kamer, vol met muizen, en je hebt geen toekomst... Is er in zo'n geval iets zinvollers dan het drinken van een straffe borrel zodat je je even goed voelt, zodat het even is alsof er toch nog ruimte voor de droom is? Natuurlijk: de volgende dag is er weer die luizige job en...’

Het leven is een hel

‘Als u het zegt.’

Het lijkt mij eerder úw filosofie te zijn.

‘Mijn enige filosofie is dat iedereen moet schijten en na het schijten zijn kont moet afvegen. Onthou dat. Niemand is beter dan een ander, alle mensen zijn hetzelfde. Behalve ik of course.’ (Lacht.)

‘Ik weet niet hoe het komt, maar plots wil iedereen mij hebben. The New York Quarterly, Madonna... Iedereen wordt opgewonden, ik ben de nieuwe ster. Als ik zou toehappen kan ik maar beter onmiddellijk mijn eigen hoofd afhakken. Als ik in deze bullshit zou geloven, is het morgen met mij gedaan. Maar mij kan men er niet inluizen, daar ben ik te oud voor geworden. Ik pis erop.

Je moet het hoofd koel houden, denken aan wat je moet doen. En dus kruip ik weer achter mijn schrijfmachine en begin te typen. Almaar meer woorden, meer mooie, machtige woorden! Over wat ik voel, wat ik denk, over alles... Soms word ik dronken en dan schrijf ik vijf, zes pagina's lange brieven.’

Wat ik mij zit af te vragen: drinkt u wanneer u schrijft of schrijft u wanneer u drinkt?

‘Dat weet ik niet, het heeft ook geen belang. Ik weet wel dit: to drink is much better than to think.’

Heeft u Malcolm Lowry's Under the Volcano gelezen?

‘Heb ik gedaan. Het is schijt.’

Waarom?

‘Waarom? Omdat er zoals bij andere schrijvers geen snelheid in zijn regels zit, geen leven, geen zonlicht. Als je schrijft moeten de woorden zo gaan: bim-bim-bim..., bimbebimbebimbe... bimbimbim. Elke regel moet vol heerlijk sap zitten, vol smaak, vol kracht. Je slaat de bladzijde om en het heeft je te pakken: bimbimbim-bimbebimbe. Maar Lowry en konsorten schrijven zo: bla-bla-bla da-da-da. Ze beginnen een scène op te zetten die de grote emotie moet brengen, maar wanneer het eindelijk zover is, is er geen emotie. Zij vergeten dat dit een ander tijdperk is. In het atomaire tijdperk moet elke regel zijn eigen kracht en gevoelens hebben, zijn eigen sap en smaak. Elke regel moet een eenheid op zichzelf zijn, moet energie zijn, er moet voltage in zitten.’

Vergeet de mythe van de lijdende auteur, het is een illusie. Aan het schrijven komt geen pijn te pas.

Lowry stierf aan de gevolgen van zijn drinken.

‘Het is mooi om van alcohol te sterven, het is roemvol. Maar als je domme schijt neerpent maakt het verder niets uit van wat je sterft. Je moet iets achterlaten, woorden, mooie woorden. Lowry kon niet eens drinken, hij stierf in zijn eigen braaksel. Ik ben een professionele drinker. Wanneer ik werkelijk dronken ben leg ik mijn hoofd netjes naast de matras zodat het braaksel op de vloer terecht komt. God, heb je nog een andere vraag. Neem nog een Scotch en vergeet dit interview toch. Maar ik mag je wel, je lijkt mij een eerlijk hart te hebben.’

U bent nu zesenzestig jaar.

‘Ja, daar kan ik niets aan verhelpen.’

Bent u niet bang voor de dood?

‘Nee. Ik ben blij dat mijn dood naderbij komt. Weet je: als je al zoveel jaar leeft, beginnen de dingen zich te herhalen. Altijd opnieuw dezelfde actie, dezelfde reactie, je wordt er moe van, je wordt moe van het leven. Daarom ben ik niet bang voor de dood, ik zou hem bijna willen verwelkomen. Ik hoop dat de dood mij verplaatst naar een sympathieke duisternis, zoiets als de slaap. Als je slaapt weet je begot niet waar je bent, er is geen pijn, geen leven, je bent van alles weg. Wanneer je slaapt is er een ultieme vrede. Ik hoop en ik bid dat de dood net zo is als de slaap. Ik ben moe van een harde en een lange strijd, ik hunker naar de rust en ik zou tegen de dood willen zeggen: “Okay baby, it's time.”’

■