Ter zake
Diny Schouten
Uitgeverij Furie wil niet langer lesbisch zijn. De uitgeverij, oorspronkelijk een initiatief van een vrouwendrukkerij in Alkmaar en vernoemd naar de gelijknamige dichtbundel van Elly de Waard, wil de amateurstatus verruilen voor die van de professional, vandaar. Daartoe zal het fonds verbreed worden en moeten er per jaar meer titels verschijnen. Dit jaar 8 en binnen vier jaar 25 titels per jaar is de bedoeling. ‘Het was onbevredigend om een boekje uit te geven als er weer wat geld was. Dan blijf je achter jezelf aan hollen,’ zegt Rosa Pollé, die samen met Lenneke Slinkert en Jet Nauta tot de oprichtsters behoort. Hoe de nieuwe uitgeverij zich zal gaan profileren ten opzichte van de twee andere vrouwenuitgeverijen (An Dekker en Sara) staat de uitgeefsters nog niet precies voor ogen: ‘Wel hebben we een voorkeur voor moderne fictie in de vrouwelijke traditie.’ Voorlopig zullen dat vertalingen zijn, maar het streven is om oorspronkelijk Nederlands talent uit te gaan geven. De fondsvorming werd ter hand genomen door (onder andere in de Volkskrant en Opzij) te adverteren met een prijsvraag voor een erotische novelle. ‘Maar met een prijsvraag loop je een enorm risico,’ legt Rosa Pollé uit. ‘Je wordt gebombardeerd met zeer slechte manuscripten.’ Die knagen aan het hart van de uitgeefsters, die zich hebben voorgenomen om aanstormend talent zeer zorgvuldig te begeleiden. Erotica gaat in het vernieuwde fonds een opvallende plaats innemen, dat komt, legt Rosa Pollé uit, ‘omdat de vrouwelijke verbeelding van de erotiek op het ogenblik een belangrijke feministische kwestie
is.’ Maar dat de aangekondigde erotische serie ook enigszins terwille van de smeer is opgezet, geeft Pollé ruiterlijk toe: de kennis van de uitgeverswereld die Furie sinds de oprichting drie jaar geleden verzamelde, zal worden toegepast op de eigen uitgeverij: met populaire romans zal worden geprobeerd andere uitgaven (Furie waagde zich aan niet-commerciële auteurs als Monique Wittig en Gertrude Stein) ‘intern te subsidiëren’. Maar het idealisme blijft: Furie betaalt geen loon aan de medewerksters (er wordt wel honorarium betaald aan de auteurs) en heeft voor haar bedrijf de niet-commerciële stichtingsvorm gekozen, ‘want ach, winst maken is voor een uitgeverij toch problematisch.’
Voor de AKO Literatuur Prijs zijn zo'n 150 titels ingezonden, waarover de jury (Hans van Mierlo, Hella Haasse, Kees Fens, Paul de Wispelaere en Pierre Dubois) zich nu buigt. Een jurist heeft inmiddels de opdracht om het juryreglement door te kammen op passages die het gevaar in zich dragen dat de prijs, groot f50.000, -, niet belastingvrij zal zijn. Om die reden is een voorwaarde die aan de uitgevers gesteld wordt, om een bedrag ter beschikking te stellen voor promotie, schielijk ingetrokken. De uitgevers zeggen nu vrijwillig een advertentiebudget toe, wat het lucratief zou maken voor AKO om elk van de grote literaire uitgeverijen vertegenwoordigd te hebben in de nominaties. Het echte prijzencircus begint op 6 april, wanneer de zes nominaties worden bekendgemaakt, maar het is natuurlijk nu al mogelijk (naar Engels voorbeeld) weddenschappen te sluiten. Niet dat uitgeverijdirecteuren het zullen wagen de favoriete auteurs uit eigen stal te noemen - zoiets geeft scheve ogen - maar wel weet elk van hen te noemen wat de kanshebbers van anderen zijn. Dat levert de volgende, speculatieve, lijst op. Bij uitgeverij De Bezige Bij is het Leon de Winters Kaplan dat hoge ogen gooit, en het kwam goed uit dat Harry Mulisch zijn Pupil tussen 3 en 24 december schreef, want het mag nog meedoen aan de race. Bij De Arbeiderspers is Maarten 't Hart zeer mager beprijsd door de Multatuliprijs en de eervolle vermelding van de Reina Prinsen Geerligsprijs, meer dan twaalf jaar geleden, wat een extra reden zou kunnen zijn om De Jacobsladder te bekronen. Bij uitgeverij Querido zou men zich veel kunnen voorstellen van de kansen voor Van der Heijden of voor Maurits en de
feiten van Gerrit Krol. Kellendonks Mystiek lichaam is misschien te controversieel voor de jury, maar uitgeverij Meulenhoff heeft ook H.C. ten Berges Het geheim van een goed humeur als kandidaat. Van uitgeverij Contact hoort men Ton van Reens Het winterjaar wel noemen, maar vaker nog Lévi Weemoedts De ziekte van Lodesteijn. Uitgeverij Ben Bakker tenslotte heeft wellicht hoop voor Hans Warren en Dick Schouten.
ako literatuur prijs
Schrijvers die in benarde financiële omstandigheden verkeren, overwegen wellicht wel eens om in plaats van een beroep te doen op het Fonds voor de Letteren zich toe te leggen op het schrijven van erotische verhalen. Dat het grote geld er niet mee wordt binnengehaald, bewijzen de tarieven die Language Leasing, exploitant van 06-lijnen waarop men zich naar keuze bijbelverhalen of soft-porno kan laten voorlezen, biedt: f30, - voor een verhaaltje van drie minuten, oftewel twee velletjes kopij. Dat bleek de ‘interessante propositie’ te zijn die aan schrijfster Monika Sauwer werd voorgespiegeld in een chic ogende brief van reclamebureau Hammerschmidt FCB. De aard van de opdracht en de naam van de opdrachtgever kreeg Sauwer pas te horen bij een persoonlijk bezoek aan Hammerschmidt. Monika Sauwer had zich het bezoek bespaard als ze geweten had waar het om ging: het ronselen van copywriters van aftrekverhaaltjes. Creatief schrijftalent lijkt haar niet vereist voor de invulling van verhalen over ‘de ondeugende secretaresse Nancy, de negerin Angela, de overspelige echtgenote Barbara, het fotomodel Nancy, stripteaseuse Rita, het meisje met de enorme borsten Anneke, de lesbienne Amanda en de nymfomane Laura, de oudere ervaren vrouw Tony’. De benepen typecasting en de lage tarieven zijn nog het onfatsoenlijkst aan het voorstel, vindt Sauwer, tegenover wie Hammerschmidt FCB ook schermde met een ‘schrijverspool’, waartoe reeds Hester Albach en Fred Emmer zouden zijn toegetreden. Tegenover Fred Emmer, die aan Hammerschmidt liet weten zeer verguld te zijn met de opdracht maar er desondanks niet op in te willen gaan, noemde Bob Stumpel van Hammerschmidt zelfs een lijst van wel tien ‘wereldberoemde Nederlandse schrijvers.’
Emmer vermoedt gevraagd te zijn wegens de aankondiging van zijn erotisch getinte verhalen bij uitgeverij Strengholt: ‘In het geval van de sekslijnen van Language Leasing gaat het om schuttingtaal, en aan dat genre waag ik me niet.’ Bob Stumpel van Hammerschmidt ontkent desgevraagd dat Monika Sauwer met valse voorwendsels naar zijn bureau werd gelokt: ‘Dan herinnert ze zich niet dat er voorafgaand aan de brief een telefoongesprek is geweest.’ De namen Fred Emmer en Hester Albach kunnen ook niet gevallen zijn, ‘want Fred Emmer heeft inderdaad zijn medewerking onthouden. Hester Albach, die staat op mijn lijstje want ik wil ook graag erotische verhalen van vrouwelijke auteurs, maar ik heb haar nog niet kunnen bereiken.’ Of Hammerschmidt, die onder de geachte clientèle ook de FNV en de Vereniging Boekenvak telt, maar het bordeel Yab Yum daarentegen als account afstootte, geen moeite heeft met de opdracht van een sekslijnexploitant? ‘Dat ziet u verkeerd. Language Leasing is de Nederlandse dochter van een Amerikaans bedrijf in telecommunicatieprodukten. Het uitzenden van erotische boodschappen is daar maar een klein onderdeel van. Ik geef alleen advies over de mogelijke kwaliteitsverbetering en ik ben daarom schrijvers van diverse pluimage aan het polsen. Het gaat om een briefing. Elke broodschrijver weet dat je die instructies eigenwijs moet interpreteren, want het gaat toch om een creatief proces. En van Yab Yum hebben we, met alle wederzijds respect, afscheid genomen. Dat had iets, maar lang niet alles te maken met dat zij te ver zouden zijn gegaan.’
Auteursrechtelijk beschermd
