Carré's circus
John le Carré heeft eigenlijk iets heel moois gedaan: hij heeft al schrijvend, en met behulp van een kaartenbak en een fototoestel, een geheel eigen geheime dienst gecreëerd, met bovendien een eigen taal en een eigen geschiedenis. Als je zijn boeken leest - vanaf Call for the Dead tot aan het laatste van de ‘Smiley-trilogie’ - besef je dat wel, maar het aardige en unieke ervan dringt pas goed door bij het bestuderen van Smiley's Circus - A Guide to the Secret World of John le Carré (Orbis, Londen f42,50). De maker van het boek (204 pagina's, met foto's) is David Monaghan, een hoogleraar Engels aan de universiteit van Halifax. Hij schreef (lees ik) een academische studie over de boeken van le Carré, en ongetwijfeld heeft hij daarbij de tijd gehad om die wereld van le Carré in kaart te brengen. Het boek bevat de geschiedenis van het Circus, een chronologie met plaats en data van de belangrijkste operaties (zoals de Fiedler-Mundt Operatie uit The Spy that Came in from the Cold, een compleet overzicht van de hiërarchie, en een beschrijving van het hoofdkwartier. Maar - nog mooier - er is ook een complete Who's who van de zeven Circus-boeken: alle personen met hun gegevens, plus plattegronden van de plaatsen waar Smiley c.s. opereerde, plus alle uitdrukkingen en aanduidingen, van de scalphunters en lamplighters tot aan de stink-and-bangschool en de Banking Section. Alle gegevens uit de boeken sluiten naadloos op elkaar aan, en het past exact op de Londense plattegrond, alsof Le Carré elke stap die zijn boekfiguren in die stad gezet hebben zelf heeft gelopen. Een mooie gids die de gebruiker de zekerheid geeft dat alles wat Le Carré over Smiley en zijn agenten heeft geschreven wáár is.
RF