Vrij Nederland. Boekenbijlage 1987

Brieven

Nienke van Hichtum

Als aanvulling op het artikel van Aukje Holtrop in VN-Boekenbijlage (20-12-1986) wil ik wijzen op de volgende feiten:

1. Van Nienke van Hichtum is onlangs bij de Koperatieve Utjowerij een nieuwe druk verschenen van De jonge priiskeatser, het Friese origineel van wat in het Nederlands vertaald is onder de titel Jelle van Sipkes Froukje. Daarmee is Afke's Tiental dus niet ‘de enige titel van al haar boeken die nog te koop is.’

2. De AFUK heeft momenteel een herdruk in voorbereiding van de kostelijke stapelvertelling Der wie ris in âld wyfke.

3. Ds. J.J. Kalma bewerkt en kompleteert zijn biografie Nynke fan Hichtum en Afke fan Wergea (waarvan al twee drukken uitverkocht zijn) voor een nieuwe, nederlandstalige uitgave.

4. Het standbeeld van Afke's tiental in Warga houdt de herinnering aan Nienke van Hichtum onder Friese bevolking én de watertoeristen levend.

5. In het Frysk Letterkundig Museum en Dokumintaasjesintrum in Ljouwert/Leeuwarden is in de Troelstra-samling een speciale vitrine ingericht over Nienke van Hichtum en haar werk.

De personages in het werk van Nienke van Hichtum zijn voor een half miljoen Friezen niet ‘al lang gestorven familieleden die met elkaar praten’, maar mensen die de eigen taal spreken. Dat verklaart misschien waarom de boeken van Nienke van Hichtum in Friesland inmiddels tot de klassieke werken behoren.

Aukje Holtrop zou er goed aan gedaan hebben ook deze gegevens over het friestalige werk van Nienke van Hichtum te betrekken in haar beschouwing over de ‘Friese dikke pillen’.

Amsterdam

Alex Riemersma, docent Fries aan de Vrije Universiteit Amsterdam

Max Frisch

In zijn beschouwing over het Dagboek 1946-1949 van Max Frisch (Boekenbijlage 6.12.'86) haalt Jacques Kruithof volgende notitie van Frisch over Brecht aan: ‘Gisteren zijn wij samen gaan zwemmen, de eerste keer dat ik Brecht in de natuur zie, in een omgeving dus die niet te veranderen is en waar hij daarom weinig belangstelling voor heeft’. J.K. distilleert hieruit de conclusie: ‘Dit is het ware demasqué van de ongeneeslijke partijganger.’

Ik ben geen schrijver, maar zal tóch proberen J.K.'s oordeel over een ‘ongeneeslijke partijganger’ te weerleggen aan de hand van mijn eigen waarnemingen.

Voorjaar 1939. In Krasnapolsky de film Professor Memlock, over de jodenvervolging in Duitsland. Ja, ja, h.h. anti-partijgangers, de communisten stelden al vóór de oorlog de jodenvervolging in Duitsland aan de kaak, toen u nog van niets wist! Op de terugweg naar huis, nog vol van de film, merkte Stien, het proto-type van de ongeneeslijke partijgang(st)er van J.K., op: moet je eens zien hoe de bomen alweer uitbotten. Stel u voor: een doodse Amsterdamse straat, waar men gepoogd heeft door het planten van wat jonge boompjes wat leven in te brengen. Maar Stien zag die jonge boompjes, midden in de discussie over de film, uitbotten. Een ander voorbeeld van zo'n ongeneeslijke partijganger, die volgens J.K. geen belangstelling heeft voor de natuur. Toontje, een kostganger van de eerder genoemde Stien. Hij werkte op een vulcaniseerbedrijf, U weet wel, waar oude banden van een nieuw loopvlak werden voorzien. Een smeriger werkvloer kan men zich nauwelijks voorstellen. Maar Toontje, even ongeneeslijke partijganger als Stien, timmerde in schafttijd een voederplank voor vogels (de fabriek stond aan de buitenrand van de stad). In het begin lachten zijn maats hem uit. Maar al gauw was het: Toon, een meesje op de plank, of: een roodborstje. Ik wil best aannemen dat Toontje zijn maats met zijn ‘verderfelijke’ ideeën over de maatschappij trachtte te hersenspoelen, maar... hij bracht ook een lichtpuntje in hun naargeestig bestaan door ze voor de natuur te interesseren. Zullen partijgangers dan misschien toch niet zo ongeneeslijk zijn en moet misschien eerder onverzoenlijke communistenhaat als een ongeneeslijke ziekte worden gezien?

P.S. Ik ben zelf geen ‘partijganger’ en ook nooit geweest.

Oss,

C. Koeman

Dryfsand

Het staat voor de tweede keer in Vrij Nederland, eerst bij Tamar en nu zelfs opgetekend uit de mond van Elisabeth Eybers zelf, (Boekenbijlage 20/27 december) maar toch is het niet waar dat Hans Ester in Trouw als enige op haar nieuwe bundel heeft gereageerd. In juni las ik over Dryfsand al Tomas Lieske in zijn poëziekroniek in Tirade.

Leiden

Eep Francken