Eigen verantwoordelijkheid
De boodschap van het in licht familiaire stijl geschreven Prettige feestdagen valt eenvoudig terug te brengen tot dit credo: ‘Doe geen dingen tegen je zin, maar doe datgene waar je voor gekozen hebt met enthousiasme.’ Ook moet je je vooral niet van de wijs laten brengen door dingen die mis of uit de hand lopen. ‘Het heeft geen zin je hoofd te laten hangen wanneer je bij je kerstinkopen boven je begroting bent gegaan,’ schrijft Dyer losjes, ‘een gedeprimeerde bui zorgt niet voor meer geld op je bankrekening.’ Zo'n advies kan onder het hoofdje ‘open deur’. Hij heeft gelijk, maar of mensen daar nu meteen mee getroost zijn, is de vraag. Misschien nog wel als het om niet zo ingrijpende dingen gaat als een omgevallen kerstboom of een ten dele aangebrand kerstdiner, maar hoe zit het met de ergere dingen zoals ziekte, liefdesverdriet en dood?
‘De hoogste vorm van geestelijke gezondheid die je kunt bereiken is dat je het idee hebt dat je de baas bent over je eigen leven. Al je gedachten zijn er vanuit je eigen wil. Niemand kan de gedachten in je hoofd besturen. Als een persoon intense jaloezie ervaart, komt dat doordat hij dat zelf toelaat. Je moet daar zelf de verantwoordelijkheid voor nemen. Je kunt geen gevoel hebben zonder dat dat vooraf is gegaan door een gedachte. Eerst neem je iets waar en dan voel je iets. Als het een gevoel is waar je iets aan hebt, bijvoorbeeld verdriet bij het verlies van een geliefd persoon, mooi, maar als het je immobiliseert en je voor al te lange tijd belemmert in je functioneren, dan moet je leren hoe je daarvan los kan komen. En dat kan door verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen gedachten. Veel mensen denken dat het verlies van iemand de oorzaak is van hun verdriet of dat ze jaloers zijn omdat hun echtgenoot hen bedriegt. Zo is het niet. Stel dat iemand uit je omgeving is gestorven, gisteren, en je weet er nog niets van - zou je je dan depressief voelen? Nee. Het is niet de gebeurtenis op zichzelf die het verdriet veroorzaakt, het is de wetenschap ervan en hoe je er vervolgens mee omgaat. Verdriet is iets menselijks wat in iemands hoofd zit. Je kunt dingen niet rangordenen naar droevig, nog droeviger, droevigst. De dingen zijn alleen maar wat ze zijn. Waar het om gaat is het denken erover. Jaloezie is een verklaring van zelfminachting. Als een persoon genoeg zelfvertrouwen heeft, wordt hij niet verlamd of depressief van een ander zijn gedrag.’
Wayne Dyer
gerhard jaeger
Wayne Dyer, de therapeut en scheurkalenderwijshedenverkoper, is duidelijk van de richting ‘positief denken’. Zijn adviezen over hoe de feestdagen door te brengen hebben hier en daar iets tergend naïefs: ‘Geef malle cadeautjes en amuseer je zonder saai en voorspelbaar te reageren. Doe op kerstmorgen spelletjes waarbij je dubbel ligt van het lachen (...) Je zult merken hoe goed het voelt wanneer je dat masker van ernst weet af te leggen.’ Dit lijkt verdacht veel op het door therapeuten verafschuwde paradoxale ‘wees spontaan’-commando, een kreet die een paar bladzijden verder inderdaad letterlijk te vinden is. Wayne Dyer geeft toe dat de raadgeving ‘wees eens wat spontaner’ inderdaad op de keper beschouwd een paradoxale opdracht is, maar daar zit hij verder niet mee, want ‘alle dingen die belangrijk zijn in het leven vertonen zich aan ons in de vorm van paradoxen’ en verder heeft hij natuurlijk niet bedoeld dat mensen tegen hun eigen gemoed in opgeschroefd spontaan moeten gaan doen, maar dat ze juist met de feestdagen de dingen moeten doen die ze leuk vinden, waar ze zin in hebben. Gepieker en getob, dat is waar hij de mensen van af wil brengen. Hij gaat hier heel ver in, want er is niets ter wereld wat in zijn ogen in aanmerking komt om over te piekeren. Kanker ook niet?
‘Het eerste wat een kankerpatiënt verteld moet worden is dat hij verantwoordelijk is voor zijn kanker.’ Ik werp tegen dat ik het wel heel min vind om iemand die ziek is nog een trap na te geven door hem te vertellen dat het zijn eigen schuld is, maar dat zie ik natuurlijk verkeerd: ‘Verantwoordelijkheid voor kanker heeft niets te maken met de schuld geven - het is het geven van hoop; het is een liefdevolle wijze van ermee omspringen. We leven in een carcinogene wereld, maar sommige mensen laten het toe en anderen niet. De essentie van kanker is nog niet doorgrond, maar een persoon die gelooft dat hij zelf enige invloed heeft, heeft meer kans om te genezen. Iemand die geen wil om te leven (meer) heeft, is ook moeilijker te opereren, dat kun je aan elke chirurg vragen. Kijk, als je met tennissen oefent op de back-hand, zul je daar op den duur resultaat mee boeken. Het geestelijke equivalent daarvan is “imagery”, positief denken door je bewust bepaalde beelden voor de geest te halen. Wie je bent is niet je lichaam, maar je bewustzijn. In het kankerinstituut van Houston doen ze onderzoek naar deze geneeswijze. Ik ben daar ook bij betrokken. In tien jaar tijds is het genezingspercentage van kanker aan de lympheklieren gegroeid van nul tot vijfentwintig procent, door alleen maar gebruik te maken van denkprocessen, houding, concentratie van de geest op het uitbannen van de ziekte.’
Auteursrechtelijk beschermd