Vrij Nederland. Boekenbijlage 1986

[p. 2]

[Nummer 42 - 18 oktober 1986]

Ter zake

Diny Schouten

Een matte Buchmesse dit jaar, bericht Boudewijn Büch vanuit Frankfurt in Het Parool, ‘Weinig opzienbarend, geen trend te bespeuren’, is het oordeel van Jos Schneider, de verslaggever-ter-plekke van de Haagse Post. De indruk van de verslaggever van Trouw en Hervormd Nederland is een heel andere: daar doet Martin Ros in juichtonen verslag van ‘hoogtepunten’ van de 38ste Internationale Frankfurter Buchmesse, zoals ‘de triomfantelijke come-back van Peter Handke’, ‘het kwalitatieve paradepaardje van Suhrkamp, Thomas Bernhard’ en ‘de trots’ van het honderdjarige Fischer Verlag: het eerste deel van de autobiografie van Golo Mann. Dat wat nieuws is, wordt voor het overgrote deel bepaald door de ogen van de beschouwer, en daarom wekt het geen speciale verwondering dat de ogen van Büch, Schneider en Ros verschillende dingen zien. Zo speculeert Büch over de biografie die Jacky Kennedy Onassis zou gaan schrijven over Michael Jackson, terwijl de lezer van de Haagse Post op de hoogte wordt gesteld van de successen van Anja Meulenbelt in Duitsland: Een kleine moeite, uitgegeven door Rowohlt, werd door Rob van Gennep ook aan Crossing Press in Amerika verkocht. Schneider brengt als ‘het enige echte nieuws’ de mémoires van Andrej Sacharov, die in Nederland door Meulenhoff zullen worden uitgegeven. Maar in de Haagse Post staat ook een aardig detail dat Trouw- en Hervormd Nederland-lezers wellicht zal interesseren: uitgeverij De Arbeiderspers, waar Martin Ros als redacteur werkzaam is, heeft op drie titels uit de Duitse boekenproduktie opties genomen. Het zijn... Thomas Bernhards Ausloschung - Ein Zerfall, Peter Handkes Die Wiederholung, en Golo Manns Erinnerung und Gedanken, Eine Jugend in Deutschland.

Elke twee jaar wordt het veelbelovendste literaire debuut bekroond met de Anton Wachterprijs - die over de afgelopen twee jaar periode wordt op 18 oktober bekendgemaakt op de Vestdijkdag in Harlingen. De jury kan tevreden zijn over haar voorspellingen: van de winnaars zijn Frans Kellendonk en Adri van der Heijden inmiddels tot gevestigde auteurs uitgegroeid en Tessa de Loo, de laatste winnares, is nog vol belofte. Maar er was enige ongerustheid over de winnaar van 1981, Peter Burgstedde, van wie na Mijn boosaardige zuster Elektra en De pruikenmaaksters niets meer werd vernomen. Maar zie: bij uitgever Bert Bakker maakt Burgstedde zijn come-back: daar is Business Class aangekondigd ter verschijning in het voorjaar van '87. De schrijver heet nu, gewoon volgens de burgerlijke stand, Pieter Brouwer. Brouwer, verzekeringsdeskundige bij Centraal Beheer in Apeldoorn, reageert enigszins gepikeerd op de vraag waarom hij van het toneel verdween, maar heeft wel een verklaring voor zijn relatieve onbekendheid: ‘Mijn laatste boek verscheen nog net voordat Thomas Rap als zelfstandig uitgever ter ziele ging. De meeste van zijn auteurs gingen toen naar Bert Bakker, maar doordat mijn boek al verschenen was kreeg het niet zoveel publiciteit. Ik heb weinig tijd om te schrijven, het is niet zo dat ik me na mijn werk naar huis haast om te gaan schrijven. Er zijn meer dingen op de wereld, daarom heeft een nieuw boek wat langer geduurd.’ En de reden van het verlaten van het pseudoniem? ‘Daar waren ze bij Bert Bakker erg tegen.’ Is het geen probleem dat de nieuwe naam ook opnieuw gevestigd moet worden? ‘Nee, als dat een probleem is dan moet Bert Bakker daar maar voor zorgen, hoor.’

Hoe lucratief kan een boektitel zijn? De oplage van Bernlefs toch al zeer succesvolle Hersenschimmen werd nog eens verhoogd door de bestelling van een farmaceutische fabriek, die het als premie stuurde aan de grootafnemers van anti-depressiva. Als even verrassend relatiegeschenk blijkt ook Johnny van Doorns Gevecht tegen het zuur te kunnen dienen: een fabrikant van maagtabletten kocht er 500 exemplaren van. Het relatiegeschenk werd gekozen op grond van de verpakking, ofwel de titel, niet op grond van de inhoud, veronderstelt de heer Wesselius van Het Aalsmeerse Boekhuis, bij wie de bestelling geplaatst werd. Van Doorns strijd tegen het zuur wordt tenslotte niet met chemische middelen gestreden, maar de hoofdpersoon van zijn boek probeert het alledaags ongerief met drank te lijf te gaan, en als dat niet helpt wordt verblijf ten plattelande als heilzaam ervaren, het motto van J.J.L. ten Kate indachtig: Naar buiten, jongmensch! Ook de titel van zijn nieuwe boek acht Johnny (ex-The Selfkicker) van Doorn een ‘gelukkige greep’: ‘Het zou oorspronkelijk Valse lente gaan heten, maar Frans Kellendonk gebruikte die titel al eens als hoofdstuktitel. De vertaling dekt de inhoud veel beter: Langzame wals.’ Idee voor een dansschool met veel relaties?

De Late gedichten, een uitgave van nimmer tevoren gepubliceerde gedichten van Simon Vestdijk, wordt door uitgeverij De Bezige Bij op 15 november tijdens de Vestdijkmanifestatie feestelijk gepresenteerd in Vestdijks woonplaats Doorn. De feestelijkheden op die dag zullen echter iets minder feestelijk zijn dan de organiserende Vestdijkkring het graag gezien en gehoopt had. Tegen het voorstel om de Torenlaan te herdopen in de Vestdijklaan kwamen de bewoners namelijk in het geweer. Hun protesten, veelal op grond van de onoverkomelijk hoge kosten die adreswijzigingen met zich meebrengen, hebben ertoe geleid dat Burgemeester en Wethouders van Doorn het voorstel schielijk introkken. Op de laatste raadsvergadering is nu besloten om in een nog maagdelijke nieuwbouwbuurt een Simon Vestdijkhof aan te wijzen. Het straatnaambord zal onthuld worden door mevrouw de weduwe Vestdijk. Een besloten hof in plaats van een weidse laan: die Multatuliboulevard, waar Karel van het Reve zo op aandringt, zou dat in het Multatuli-jaar 1987, soms een steegje worden?

Worden de Vlaamse uitgeverij- en door de Nederlandse liefderijk doodgekneld? Dat is het onderwerp van een debat tussen Nederlandse uitgevers en Vlaamse uitgevers dat gehouden zal worden op de vijftigste Antwerpse Boekenbeurs, op 8 november. Het is zéér ernstig gesteld met de situatie van de Vlaamse uitgeverij, vinden Paul Depondt en Piet de Moor, deelnemers aan het forumgesprek en schrijvers van een ‘polemische analyse’ in het laatste nummer van Ons Erfdeel. Depondt vindt het niet de schuld van Nederlandse uitgevers, die de Vlaamse markt afschuimen en het beste jong talent wegpikken: ‘Het probleem ligt andersom. Jonge Vlaamse schrijvers stappen zelf naar Nederlandse uitgevers, omdat het literaire klimaat hier armzalig is. Door wanbeheer is onze historisch zeer mooie positie teloorgegaan. Er zijn nu geen literaire kwaliteitsuitgeverijen meer in Vlaanderen, ze zijn in handen gekomen van Nederlands kapitaal: Kritak bij Meulenhoff, H en Hadewijch bij Combo en Manteau bij Elsevier. Ik schrok niet van de uitkomsten van ons onderzoek, maar ik schrok van het ongerechtvaardigd optimisme waarmee ontkend wordt dat het zo slecht gaat.

Schrijver Thomas Verbogt (34), die vijf jaar geleden met de verhalenbundel De feestavond debuteerde bij De Bezige Bij keert na tijdelijke ontrouw weer terug bij die uitgeverij, nadat zijn tweede boek, de roman Glazen schaduwen door Bert Bakker werd uitgegeven. Verbogt verontschuldigt zijn escapade met enig schuldbewustzijn: ‘Op mijn tweede boek hadden de redacteuren bij De Bezige Bij nogal wat aan te merken, ik heb toen obstinaat gezegd dat ik daarom naar Bert Bakker zou gaan. Achteraf heb ik wel begrip voor hun kritiek. Nu, met mijn volgende verhalenbundel ga ik weer terug naar mijn vertrouwde redacteur, Wim van Beusekom, die altijd heel stimulerende aandacht had, daar verlangde ik naar terug. Niet dat ze bij Bert Bakker geen aandacht voor me hadden, hoor, ze hebben mijn boek daar zeer zorgvuldig begeleid. Ik ga er sans rancune weg.’

de vlaamse uitgeverij