[Geen traditie van heldendom of strijd - vervolg]
generaties nu in verschillende provincies werken en zich daar thuis voelen), en in een vrij uitputtende opsomming van feiten en getallen. Hoewel stilistisch niet altijd even gelukkig, is het resultaat uiterst boeiend. Hoewel de huidige regering juist weer een pro-Amerikaanse koers vaart, is de relatie met de VS onmiskenbaar aan het veranderen. De Canadese steun aan voortvluchtige dienstweigeraars tijdens de oorlog in Vietnam gaf daar al een eerste aanzet toe. Economische conflicten met de VS, die geleid hebben tot wederzijdse importbeperkingen en vooral ook de conflicten over de vervuiling van de Canadese binnenmeren en de zure regen veroorzaakt door de Amerikaanse industrie, hebben in belangrijke mate tot die herwaardering bijgedragen. Nationalisme is plotseling geen vies woord meer, nadat de Canadezen in 1980 hun National Energy Program formuleerden, dat tot doel had Canada meer controle te geven over zijn natuurlijke hulpbronnen en energie. Contacten tussen Canadese provincies zijn aan het verbeteren dank zij nieuwe maatregelen van de federale overheid die een grotere economische mobiliteit van de bevolking mogelijk maken. Liberalisering van de immigratiepolitiek (na 1960) heeft er toe geleid dat nu een op de acht Canadezen niet in het land geboren is. Van een frontier society is Canada een welfare state geworden. Er is meer aandacht, in onderwijs en de media, voor Canadese ontwikkelingen: scholen gaan op excursie naar aangrenzende provincies in plaats van naar de VS, en Canadese kranten hebben hun verslaggevers in alle delen van het land. De discussie over de Canadese identiteit of het gebrek eraan wordt niet meer alleen door een handvol intellectuelen gevoerd. Canada begint zich te profileren als een land dat anderen iets te bieden heeft. In een lezing die zij in 1982 voor studenten van Harvard hield (die in Nederland in verkorte vorm is gepubliceerd in het Canadese nummer van De Tweede
Ronde, winter 1985) betoogde Margaret Atwood dat de Canadese preoccupatie met overleven wel eens een ethische en waardevolle houding zou kunnen zijn in een wereld waarin bepaalde grondstoffen steeds schaarser worden, en wellicht veel positiever dan het Amerikaanse optimisme dat er altijd vanuit gaat dat er wel weer een nieuwe horizon is. Dat lijkt me typerend voor het nieuwe Canadese elan.
■
Auteursrechtelijk beschermd