Sue Lees
Vervolg van pagina 11
gen, wordt dus blijkbaar door hen ook onderschreven. Sue Lees heeft opgemerkt dat meisjes die voor slet worden uitgescholden nooit protesteren tegen deze kwalificatie als zodanig, maar onmiddellijk in de verdediging gaan om uit te leggen dat zij zich wel degelijk naar behoren hebben gedragen. Ze geven daarmee impliciet te kennen in principe wél gevoelig te zijn voor de morele censuur.
Wat Sue Lees met deze analyse in Losing Out op overtuigende manier laat zien, is dat de dubbele seksuele moraal hecht verankerd ligt in jongens en meisjes die in de puberteit verkeren en op de middelbare school zitten. De huidige generatie ‘tieners’ heeft geen merkbare invloed van het feminisme ondergaan. Integendeel, de meeste meisjes waarmee de schrijfster gesproken heeft, toonden geen enkele sympathie voor de vrouwenbeweging of voor geëmancipeerde vrouwen. En in hun toekomstverwachtingen stonden het huwelijk en het krijgen van kinderen centraal. Niet zozeer vanwege rooskleurige verwachtingen over geluk en romantiek die daarmee verbonden zouden zijn, maar wél vanuit het besef dat dit uiteindelijk voor vrouwen onvermijdelijk is.
Dit fatalisme wordt overigens door Sue Lees niet onderschreven. Ze heeft haar onderzoek verricht vanuit een grote betrokkenheid met het lot van vrouwen en laat er geen twijfel over bestaan dat ze geschokt is over de uitkomsten van haar studie. Het Britse onderwijs is in haar ogen doordrenkt van seksisme en volgens haar wordt het hoog tijd dat daar eens gerichte aandacht voor komt.
In het verleden zijn er tal van experimenten op scholen uitgevoerd om het voor ‘kansarmen’ makkelijker te maken betere prestaties te leveren. Eerst moest de arbeidersklasse worden opgestoten in de vaart der volkeren en daarna de leden van etnische groepen. Meisjes hebben altijd aan het kortste eind getrokken. Op scholen zou gewerkt moeten worden aan de verbetering van de sociale relaties tussen de geslachten, aan een betere seksuele voorlichting en aan de bestrijding van seksuele pesterijen. Vooral seksistische taal dient te verdwijnen. Lees vindt dit de kern van de achterstelling van vrouwen. Juist het alledaagse spraakgebruik laat zien hoezeer vrouwen zich door mannen in de hoek laten drukken en als daar niet tegen wordt opgetreden, blijft dat zo. De schrijfster meent dat het onderscheid tussen ‘mevrouw’ en ‘mejuffrouw’ dient te vervallen en dat er voor allerlei mannelijke aanduidingen - zoals timmerman of vuilnisman - vrouwelijke equivalenten gevonden moeten worden. Taal is volgens haar méér dan alleen een symbolische uitdrukking van iets anders, taal is zélf ook een uiting van machtsvertoon en onderdrukking.
Na de fascinerende beschouwingen over het gebruik van de term slet onder middelbare scholieren, is deze conclusie voor mij persoonlijk nogal een anticlimax. Ik begrijp best dat Sue Lees zich mateloos heeft geërgerd aan de wijze waarop meisjes door jongens in het gelid worden gehouden, maar ik zie niet dat deze ongewenste situatie zou kunnen worden opgelost door het bestrijden van seksistisch taalgebruik. Zou er al niet een hoop zijn gewonnen als meisjes een effectief scheldwoord konden gebruiken tegen jongens? Ook al zou het net zo seksistisch zijn als slet, dan waren de verhoudingen toch aardig rechtgetrokken?
■
Auteursrechtelijk beschermd