Vrij Nederland. Boekenbijlage 1986

Brieven

Alice Walker

In de Boekenbijlage van 1-2-'86 schrijft Ten Braven een column ‘Seksueel schateren’. Een wonderlijk stukje over seksuele tolerantie; ter onderbouwing van zijn rammelende betoog noemt hij het boek The color purple van Alice Walker. Hij schrijft: ‘De schrijfster won er de Pulitzer Prize 1983 mee en het boek is één grote lofzang op de seksuele ontvoogding, in dit geval van de vrouw, door de solidariteit van andere vrouwen. Zelden heb ik een boek gelezen waarin zo nuchter en onverbloemd wordt verteld over de seksualiteit als het taaie ongerief tussen andere huishoudelijke beslommeringen. Zakelijker en lustelozer kan het niet; de ene verkrachting volgt op de andere; men paart en baart tot de dood er op volgt.’ Ongelooflijk! Een gevaarlijke interpretatie of gedachtekronkel, die kennelijk veel weerklank vindt. Onzin, mijnheer? mevrouw? Ten Braven. Want waar gaat dat boek over? Alice Walker beschrijft op een koud makende manier een situatie van seksueel misbruik (incest!) en de (bijna) levenslange gevolgen die dat heeft voor het slachtoffer. Het is alleen aan de solidariteit van andere vrouwen te danken dat ze die gevolgen enigszins te boven komt. Omdat het door het lezen van het boek niet tot Ten Braven is doorgedrongen dat incest niet het hoogtepunt is te noemen van seksuele bevrijding, raden wij hem aan naar het toneelstuk The purple blues te gaan, waarin de actrice Orzyla Meinzak, onder regie van Rufes Colins, een voortreffelijke interpretatie van het boek speelt. Misschien dat hij door het zien van dit toneelstuk kan leren begrijpen wat het thema van het boek is.

Amsterdam,

Connie Staats

Veronique van Egmond

Naschrift Ten Braven

Ten onrechte denken briefschrijfsters dat ze iets heel anders vinden dan ik. Vrouwelijke solidariteit leidt in het boek van Walker tot ontvoogding van een akelig soort seksuele slavernij. Dat lezen we er alledrie in. Ik ging alleen nog één stapje verder en vroeg me af hoe we nog om seksuele grappen kunnen lachen nu de seksualiteit zo vergaand van haar romantische glans is ontdaan. Wat niet meer zonder meer mooi, spannend en lekker is, blijft blijkbaar komisch! Merkwaardig.

Graham Swift

Als vertaler en liefhebber van het werk van Graham Swift was ik natuurlijk verguld met de Boekenbijlage van 22-2-'86: maar liefst twee stukjes! Het eerste, in ‘Pocket & Paperback’, viel een beetje tegen, al kon het met wat goede wil nog ‘onvolledig’ worden genoemd: The Sweet-Shop Owner (nu dus uitgegeven door de Washington Square Press en in Nederland verkrijgbaar à f23,45) is Swifts eerste roman, dateert uit 1980, verscheen in 1983 als Penguin en is als zodanig nog steeds in Nederland te koop (f15,15 voor wie snel is, anders f19,05). Na The Sweet-Shop Owner verschenen van Swift nog Shuttlecock (1981, Penguin 1982, De Bezige Bij 1985 onder de titel Vederbal) en Waterland (1983, Picador 1984, De Bezige Bij 1984).

In het tweede stukje, in ‘En Verder’, gaat het ronduit mis. Hoe vaak en hoe hard er ook (onder anderen door schrijvers) wordt geroepen dat men auteurs niet moet identificeren met hun romanpersonages, het is weer eens zover: ‘Hij [Graham Swift] woonde als jongen in de buurt van veel water en zijn vader was sluiswachter’, waarmee Swift het slachtoffer wordt van zijn hoofdpersoon Tom Crick uit Waterland. Terwijl hij het (in De Tijd van 22 april 1984) tegen Corine Spoor toch zo duidelijk zei; ‘(...) Ik ben een echte Londense jongen, ik kom uit Zuid-Londen en daar spelen zich ook mijn eerste twee romans af (...).’

Amsterdam

Rien Verhoef