Vrij Nederland. Boekenbijlage 1986

[p. 11]

Als er een vrouw op staat
Een overzicht van vrouwenfilms

Edith Clever in Die Linkshändige Frau

Der Frauenfilm door Gudrun Lukasz-Aden & Christel Strobel Uitgever: Heyne Filmbibliothek, f16,90 Importeur: Van Ditmar

Ab van Ieperen

Laten we nou gedacht hebben dat de term ‘vrouwenfilm’ alweer in het vergeetboek was bijgeschreven en dat veronderstelde vrouwenesthetiek en -thematiek net zulke individueel bepaalde eigenschappen en kwaliteiten bij de vrouwelijke filmkunstenaar mochten zijn als welke esthetiek of thematiek ook bij haar mannelijke collega en dat het zoeken naar en celebreren van een grootste gemene deler alleen maar anti-creatief kan werken. En dan verschijnt er tóch weer een boek dat zo heet, in het Duits weliswaar en op pocketformaat.

Bij andere beschouwing blijkt het niet meer of minder te zijn dan een catalogisering van de in Duitse distributie voorradige Frauenfilme - althans volgens de selectiecriteria van de samenstelsters die een film van Angelika Weber over een zestiende eeuwse non (Maria Ward) niet in hun boek willen opnemen omdat de heldin kuisheid en gehoorzaamheid betracht (wat reden zou lijken om De non van Monza wél op te nemen). Erg veel helderheid in de normstelling wordt noch betracht in de korte inleiding noch in de beschrijvingen/aanbevelingen van de individuele films. Zo wordt ook niet echt duidelijk of ontbrekende titels zijn vervallen omdat ze de toets niet doorstaan of omdat ze gewoon niet in Duitse distributie zijn. Van Chantal Akerman wordt alleen Jeanne Dielman vermeld, van Marguerite Duras alleen Le camion, van Agnès Varda geen enkele film evenmin als van vroeg film-actieve vrouwen als Dorothy Arzner of Ida Lupino. Toch blijkt een vrouwenfilm niet slechts een vrouwenfilm als er vrouw op staat, want Bergman's Scènes uit een huwelijk, Goretta's Dentellière en Cassavetes' Woman under the influence mogen óók. Alleen komt uit de uitsluitend op het vrouwelijke personage gefocuste inhoudsbeschrijving een heel ander beeld over dan men zich van de films herinnert. Ook bij de behandeling van andere titels - voor zover bekend en dus controleerbaar - wordt een indruk gegeven die eenduidiger en dus oppervlakkiger en oninteressanter is dan de films zelf, zodat de weinig nieuwsgierig makende tractaat-aanbevelingen van hier niet gekende titels geen recht wordt gedaan.

De rubricering in hoofdstukken als Alleinleben, Frau und Beruf of Was Frauen kaputtmacht wekt ook meer de indruk dat de films beschouwd worden als aanleiding of illustratie voor een praatgroep dan als autonome, al dan niet artistieke creaties. Meer nog door de onevenredig grote hoeveelheid foto's dan door de regels tekst lijken de beide films van Marleen Gorris hoog te scoren in de rubriek Frauen und Gewalt (met als kanttekening dat een groot deel van de politieke vrouwenbeweging agressie jegens mannen verwerpt, maar dat de feministische vrouwenbeweging ze juist daarom celebreert als Kultfilme). Wat ondanks alle bedenkingen in het land van herkomst - vooral door de vermeldingen van produktie- en distributieadressen - toch een praktisch en handzaam werkje kan zijn voor programmeurs en organisatoren/trices, maakt het om de zelfde reden over de grenzen nagenoeg nutteloos en overbodig. Overigens is de ongeziene aanbeveling van Margarethe von Trotta's Rosa Luxemburg's biografie Die Geduld der Rosa L. - die nog opgenomen moest worden toen dit boek geschreven werd en nog steeds in een afwerkingsstadium is - een blijk van kritiekloze vooringenomenheid die de betrouwbaarheid van het hele boek vrij twijfelachtig maakt.

Isabelle Huppert in La Dentellière

Hoop en welwillendheid bij voorbaat werden gewekt door de omslagfoto uit een van mijn voorkeursfilms: Peter Handke's Linkshändige Frau, dus ging ik geïnteresseerd bladeren wat dáárover geschreven zou zijn. Geen syllabe. Waarom dan toch dat portret van Edith Clever die haar bloes uittrekt? Toch zeker niet als exploitatief ‘lekker prentje’ om de omzet te stimuleren?

■