Vrij Nederland. Boekenbijlage 1986

[p. 2]

[Nummer 2 - 11 januari 1986]

Ter zake

Diny Schouten

De promotie van Claartje van den Beld die benoemd is als adjunct-directeur van uitgeverij Sijthoff is natuurlijk een stap voorwaarts in emancipatoir-feministisch opzicht. Of moet men zich juist niet verheugen, dat de bijzonderheid der sekse dit bericht nieuwswaarde geeft? Mevrouw Van den Beid (37) werkt sinds 1977 als uitgever van non-fictieboeken bij Sijthoff. Zij trad in 1975 in dienst van Samson Uitgeverij, na eerst in het kader van Het Jaar van de Vrouw een internationale televisiefilm te hebben gemaakt. Zij is de eerste vrouw in een directiefunctie bij Wolters-Samson, het concern waartoe uitgeverij Sijthoff behoort, meldt de public-relations-afdeling van de uitgeversgroep. Uit het Lijstenboek, het adresboek van uitgeverij en boekhandel, lijkt op te maken dat Samson-Wolters ook in 1986 de enige grote uitgeversholdingmaatschappij zal zijn die met een token woman in de directie voor de dag kan komen.

anna karenina

‘Het geluk van de een lijkt op dat van de ander, maar ieder ongeluk heeft zijn eigen bijzonder karakter.’ Volgens de uitgave van Veen (Amstel-Klassiek, f20,90) is dat de eerste zin van Tolstojs Anna Karenina. In Van Oorschots Russische Bibliotheek (paperbackuitgave f24,90; gebonden f57,-) luidt de zin: ‘Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze.’ Dat de tekst van de Amstel-uitgave niet alleen maar wat versimpeld werd, maar dat ook hele (filosofische) passages verdwenen, is eenvoudig te constateren door een vergelijking van de omvang van beide uitgaven. Die van Van Oorschot telt 940 bladzijden (van ongeveer 400 woorden per pagina), de Amstel-paperback heeft 512 en 500 woorden. Dat maakt, ruw geschat, een verschil van 120.000 woorden. Het resultaat van de bekorte uitgave laat zich enigszins vergelijken met de Illustrated Classics van weleer (bestaan ze nog?): een echt actieboek. Zelfs het motto ontbreekt: ‘Mij is de wrake en ik zal vergelden’. Voorzichtigheidshalve?

Voor postorder-service van boeken kunnen de velen die daarom verlegen zitten terecht bij speciale verzendboekhandels en boekenclubs, al bieden in de meeste gevallen de ‘gewone’ boekhandels de service ook. Sinds de boekenclub ECI in Vianen de Nederlandse Boekenclub (NBC) overnam (samen 1,2 miljoen leden), heeft ECI nog slechts één concurrent: Boek en Plaat (450.000) leden. Sinds ongeveer een jaar bestaat een telefonische boekhandel: Belboek in Weesp (02949-80000), dat inmiddels over een zeer ruime ervaring beschikt in gespecialiseerd bibliografisch onderzoek ‘zonder terreingrenzen’, wat betekent dat moeilijk vindbare titels, ook antiquarisch, via Belboek opgespoord en geleverd kunnen worden. Het is al veel als boekhandels 15% van de leverbare titels in voorraad heeft, zegt Frans Cladder van Belboek, waarmee er plaats is voor de dienstverlening van zijn ‘informatiecentrum’, alleen al ‘voor de vele VN-lezers die geen Spui onder handbereik hebben’. Een nieuwe service van Bookimpex B.V. (Veenkade 26/27, 2531 EG Den Haag) is een systeem van boekaankondiging: 10 à 15.000 titels van professionele boeken over alle denkbare onderwerpen per jaar, een gratis service voor wie de boeken bij Bookimpex bestelt. Bookimpex start met alleen Engelstalige titels, maar daaraan zullen binnenkort ook Duitstalige worden toegevoegd. Er is een wetenschapsindeling gemaakt (2700 onderwerpen), een Produkten & dienstenindeling (900 rubrieken) en een geografische en een historische indeling. Een combinatie van de verschillende indelingen (‘u kiest bijvoorbeeld architectuur, Italië en 16de eeuw’) levert de klant aankondigingen op van boeken die aan alle drie kenmerken voldoen. Particuliere import, die ondanks de portokosten goedkoper kan zijn is ook mogelijk. Een lezer schreef ons enthousiast over ervaringen met buitenlandse boekhandels in Engeland en Duitsland, waarvan de Consumentengids ooit de adressen publiceerde. Bij J. Thornton & Son, 11 Broadstreet Oxford OXI 3AR (Engeland) en Buchhandlung Hintzen, Hagschestrasse 46, 419 Kleve/NdRh (Duitsland) is het mogelijk om in Nederlands geld te betalen, via een Nederlands gironummer, zodat men zich de f7,50 die de PTT int voor het overmaken van buitenlands geld, bespaart.

De Nederlandse vertaalsters Martje-Anje Postma en Marie-Thérèse Schins-Machleidt, beiden gevestigd in Hamburg (Elbchaussee 285 Hamburg 2000-52) besloten een half jaar geleden tot de oprichting van een eigen literair agentschap, Nedema. Ze constateerden dat er voor het Duitstalig lezend publiek in de Bondsrepubliek, Oostenrijk en Zwitserland veel te ontdekken valt in de Nederlandse literatuur, die genres biedt waarover men daar niet beschikt. Door bemiddeling bij het afsluiten van opties, licensies en contracten, en door vertalingen, moet hun bureau de bekendheid van Nederlandse auteurs gaan stimuleren. Op de afgelopen Buchmesse, waar ‘Nedema’ zich voor de eerste maal presenteerde, kwamen enthousiaste reacties, zowel van Nederlandse als Duitse uitgeverszijde, vertelt mevrouw Schins. Op de auteurslijst staan Marijke Höweler, Gerben Hellinga, Marjan Berk en Tessa de Loo, over wie uitgebreide readers reports zijn gemaakt. De Stichting voor Vertalingen ondersteunt het initiatief door de proefvertalingen die door Duitse uitgevers kunnen worden aangevraagd, te subsidiëren. Marie-Thérèse Schins, die zelf kinderboeken schrijft (Nu is 't welletjes, zei mijn vader verscheen tegelijkertijd in het Duits en in het Nederlands, bij Ploegsma) en docente in kinder-en jeugdliteratuur is aan de Fachhochschule in Hamburg, wijst ook op de voor Duitsland ‘ongekend hoge’ kwaliteit van de Nederlandse jeugdboekenschrijvers: ‘Ze zijn hier eindelijk wakker geworden. Annie Schmidt en An Rutgers werden wel vertaald, maar de enorm goede kinderboekenauteurs als Els Pelgrom en Tonke Dragt kent men nog helemaal niet.’ Daar komt dus verandering in.

Bij uitgeverij Het Spectrum in De Meern zijn de plannen tot een ingrijpende reorganisatie bekendgemaakt. De ‘sector algemene boeken’ van de uitgeverij, die onderdeel is van het VNU-concern, zal worden teruggebracht tot een veel kleinere schaal, zegt Spectrum-directeur M.J. van Dalen. Er zullen 50 (van 170) arbeidsplaatsen in álle soorten functies vervallen. In een aantal gevallen zal herplaatsing binnen de VNU mogelijk zijn, maar: ‘Gedwongen ontslagen zijn niet te vermijden.’ Het Spectrum gaat drastisch snijden in het titelaanbod: 200 titels in plaats van zo'n 400 à 500 per jaar, en het is de bedoeling dat Het Spectrum zich sterk zal proberen te maken in series die succesvol bleken: de wijnen kookboeken, de Prisma Klassieken, Marka's en Aula's, naslagwerken, en Nederlandse thrillers. ‘Waar we van af willen is de vertaalde crime uit de Prismaserie, en het jeugdfonds.’ Aan een grootscheepse verramsjing van titels die Het Spectrum vorig jaar betitelde als de ‘halve-prijzen-jubileumactie’, komt een eind: ‘We gaan een half miljoen boeken van onze voorraad verpulpen, omdat verramsjing de boekenprijs psychologisch ongeloofwaardig maakt voor het publiek. Dat is een duidelijke beleidswijziging, ja.’