[Willem Brakman - vervolg]
directe relaties tussen de beeldende en de literaire voorstelling te zoeken. Wie vertrouwd is met Brakmans literaire werk ervaart zonder veel moeite een dieper liggende overeenkomst in beeldvorming en stemming.
Het is niet zozeer dat Brakman ‘schilderend’ schrijft - Ter Braak zou hem geen ‘schrijverspalet’ kunnen verwijten - maar het is meer zo dat aan beide activiteiten, schilderen en schrijven, een zelfde behoefte ten grondslag lijkt te liggen: om een innerlijk beeld uit te drukken. Kennelijk is Brakman zelf van zijn dubbelzijdige begaafdheid weinig overtuigd, want het ene talent liet hij rusten voor het andere. Maar de aandrang tot zijn beeldend werk: een innerlijke stemming uitbeelden, is in feite niet verschillend geweest van wat de aandrang tot zijn literaire werk is. Opvallend in dit verband is het dat hij, sprekend over het centrum vanwaaruit bij hem een boek ontstaat, daarvoor altijd het woord ‘beeld’ gebruikt.
Vooral de waskrijttekeningen zijn van een ongekende stemmigheid. Om de diepgloeiende kleuren, de subtiele verschillen in glimmende donkerte, in blauwen en groenen te krijgen, smolt Brakman met paraffine, bijenwas en verfpoeder zelf zijn kleuren bijeen. Merkwaardige mengsels, van schraapsel, afval uit de doos leverden soms de prachtigste verbindingen op. Het zijn moeilijk te reproduceren kleurschakeringen.
Van zijn olieverfschilderijen is die met het mannetje en het kind bij de besneeuwde vijver wel bijzonder aantrekkelijk van compositie en kleur. De spiegeling van de stakerige bomen in het water, of in het ijs; het kind dat wat achterblijft bij de man; de gevoelsstemming verbonden met de blauwwitte sneeuw die overal ligt - het is, juist door het royale, niet-minutieuze schilderen, niet bepaald het werk van een zondagsschilder.
Het mannetje vooraan is overigens het prototype van het bolhoedfiguurtje. Niet alleen door hem, ook door de kleurige voorstelling als geheel, is dit schilderij te beschouwen als een ‘innerlijk beeld van buiten bezien’; een korte karakteristiek eigenlijk van Brakmans beeldende én literaire werk.
■
Willem Brakman (1922) publiceert de laatste jaren minstens één, maar meestal twee boeken per jaar. Zojuist verscheen zijn nieuwe roman Leesclubje en een bundel essays: De jojo van de lezer. Ander werk van hem is: Een winterreis (1961), Het godgeklaagde feest (1967), De blauwzilveren koning (1977), De oorveeg (1984). Kreeg in 1980 de P.C. Hooftprijs.
Auteursrechtelijk beschermd