[Nummer 46 - 16 november 1985]
Ter zake
Diny Schouten
De Anna Bijnsprijs, door Elly de Waard, Anja Meulenbelt, Renate Dorrestein en Caroline van Tuyll ingesteld ‘ter bevordering van de erkenning van de vrouwelijke canon in de letteren’, groot f 10.000, -, zal tweejaarlijks uitgereikt worden, afgewisseld in de categorieën proza (romans en essays) en poëzie. Het is een Nederlandstalige prijs, zodat ook Vlaamse auteurs in aanmerking komen, en ook is het, aldus Renate Dorrestein, mogelijk dat de prijs naar een man gaat. Ze noemt John Irving als een voorbeeld van een schrijver in wiens werk sprake is van ‘een vrouwelijke stem in de literatuur’. Dat is het bijzondere in het criterium van de prijs, die mogelijk de Nederlandse tegenhanger zal zijn van de Franse Prix Fémina (gefundeerd in 1904, met uitsluitend vrouwelijke juryleden, en evenmin met seksevoorwaarden aan de prijswinnaar). Met de Anna Bijnsprijs (eerste uitreiking: februari 1986) zal een oeuvre bekroond worden dat moet voldoen ‘aan hoge eisen van vakbekwaamheid en oorspronkelijkheid’. De initiatiefneemsters gaan zich op 24 november beraden over de jury, waarvoor een schrijfster, een literair critica, een literatuurwetenschapster, een kunstenares uit een andere discipline dan de letteren, en een afgevaardigde uit het comité van aanbeveling zullen worden aangezocht. Caroline van Tuyll benadrukt met verve dat er in de keuze van de juryleden ‘géén feminisme’ te pas zal komen, evenmin is men erop uit om met de Anna Bijnsprijs een controversiële bekroning te bewerkstelligen. De fundraising is voorlopig de eerste zorg. De Anna Bijnsstichting hoopt op giften en leningen, maar de financiering zal vooral moeten komen uit een groot benefietfeest in het
Amsterdamse Concertgebouw: een vrouwenboekenbal, waarop ook mannen welkom zijn ‘om zich geld uit de zak te laten kloppen’; zij zullen een extra toeslag moeten betalen op de entreekaarten, ‘op basis van de CBS-inkomstencijfers’, wat, verduidelijkt Caroline van Tuyll desgevraagd, een andere formulering is voor het gegeven dat mannen statistisch gezien meer verdienen. Ook bedoeld voor de fondswerving is de gelegenheidspublikatie O God, wat hooren wij nu al rumoers, een kort essay van Elly de Waard over de Antwerpse dichteres Anna Bijns (1493-1575). Hoe vrouwelijk kan de stem van ‘de eerste zelfstandige (niet-gehuwde en niet-kloosterlinge) Nederlandstalige dichteres’ geklonken hebben? Elly de Waard wijst op de ‘vrouwelijke beeldspraak’ in de laatste regel van een gedicht waarin Anna Bijns aandringt op de onthoofding, verdrinking of levende verbranding van ketters: ‘Ten sal niet beteren, de quade leden/En sijn afgesneden, / Want een quaet let al de leden verrot, / Ghelijc een mottich cleet dander cleeren vermot.
Het Jan van Lumeyfonds, zo genoemd naar het pseudoniem dat de legator en Haags kunstkenner dr. J.J. Fock er als toneelschrijver op nahield, bedoeld om de dramatische kunst in de ruimste zin des woords te bevorderen, is na een aantal jaren voldoende gegroeid om er jaarlijks een decente toelage van f 15.000, - van te kunnen verstrekken aan een Nederlandse toneelschrijver of -schrijfster. Het fonds wordt beheerd door een commissie van het Nederlands PEN-centrum. In die beheerscommissie hebben zitting Wim Hazeu, Mies Bouhuys, Gerrit Borgers, Lodewijk de Boer en Kees Holierhoek. Er is geen ‘open sollicitatie’; dit jaar werd een opdracht (het schrijven van een avondvullend toneelstuk) gegeven aan Otto Dijk, exdramaturg van Vara-televisie, en van De Nieuwe Komedie, schrijver van televisie-eenakters en exbeleidsmedewerker van WVC. Herinneringen aan die functie verschenen onlangs bij De Prom: Excellentie, wilt u dat het kan of dat het niet kan?
The People's Literature Publishing House in Beijing (Peking) China, gaat volgend jaar Multatuli's Max Havelaar uitgeven, rechtstreeks uit het Nederlands in het Chinees vertaald door Shi Hi Ye, Chen Faji en Pan Xinliang, die alledrie hun schoolopleiding genoten in het voormalige Nederlands-Indië. Shi Hui Ye, die in augustus een bezoek bracht aan Nederland (en toen een gesprek had met Sonja Barend), nam het initiatief tot de vertaling, die door de bemiddeling van de Nederlandse ambassade in Peking gesubsidieerd kon worden door het ministerie van WVC. De oplage van 60.000 exemplaren zal vooral naar bibliotheken gaan. Tot dusver was de weinige Nederlandse literatuur in Chinese vertaling, bij ontstentenis van Chinees-Nederlandse vertalers, steeds via het Engels vertaald, maar WVC hoopt daar door een samenwerkingsverband met de ministeries van O & W, Buitenlandse Zaken en Economische Zaken verandering in te brengen. Er wordt gedacht aan het creëren van een beurzenstelsel voor Chinese vertalers, die hiervoor in Nederland een opleiding zouden kunnen volgen. Dit zou nuttig kunnen zijn; de lijst van tot nog toe verschenen titels kan niet echt representatief genoemd worden voor de Nederlandse literatuur: Anne Franks Het Achterhuis, één Rechter Tie-verhaal van Robert van Gulik, Felix Timmermans' De harp van St.-Franciscus, en Anton Philips: de mens, de ondernemer, van P.J. Bouman. Zou, ter aanvulling, Slauerhoffs Het verboden rijk niet een goed voorstel zijn?
In het vorige week verschenen Boekblad voor iedereen, een uitgave ter gelegenheid van de Nationale Boekendag (8 november), vertellen 37 schrijvers van literaire én niet-literaire boeken waarom zij schrijven. Deze speciale editie van het Boekblad zal verkocht worden in de boekhandel, en het is voor de argeloze lezer niet eenvoudig om eruit wijs te worden welke boeken nu eigenlijk de Televizier Boekentrofeeën zullen winnen, onderscheidingen die te beschouwen zijn als de equivalenten van Avro's platenpublieksprijs. De advertentieafdeling van Veen/Luitingh/ Kosmos bleek de zeven ruim van tevoren gecontracteerde advertentiepagina's, plus de voor het Boekblad/Nieuwsblad voor hel boekenvak gebruikelijke advertentieruimte op het omslag bepaald sluw gebruikt te hebben voor een overtuigende suggestie dat de trofee in de categorie ‘Vrij’ door Xaviera Hollanders Happy Hooker gewonnen zal worden, en dat ook prijzen gaan naar dr. Verschuyls Grote puzzelencyclopedie, en nog vijf andere paradepaarden uit de Kluwerstal. De ‘lichte ironie’ waarmee je dat volgens directeur Bert de Groot moet bezien, houdt verband met het feit dat geen van Kluwers imprints heeft meegedongen naar de Televizier-boekenprijzen: ‘Daarvan kun je je ook afvragen wat die waard zijn,’ zegt De Groot. Boekblads eindredacteur Kees de Bakker vindt de grap minder geestig, maar zegt ‘er een les uit geleerd’ te hebben. Voortaan zal beslist geen advertentieruimte op het omslag verhuurd worden in volgende ‘publieksnummers’ van zijn boekenvakblad, nummers die door de ondervonden belangstelling van uitgeverszijde al gepland zijn voor de volgende boekenweek en de volgende
boekendag. De boekenweek, sinds jaar en dag een zaak van de CPNB, en de boekendag, een recent initiatief van een aantal uitgevers van ‘publieksboeken’ onder aanvoering van uitgeverij Het Spectrum, is volgend jaar wellicht alle ijs gebroken. De CPNB, die met enig misbaar om het gebrek aan representativiteit van de genomineerde titels voor de Televizier-prijzen (waarvan er veel op naam van Het Spectrum staan) zich uit de organisatie van de Nationale Boekendag terugtrok, maakte onlangs een verzoenend gebaar door aan de manifestatie in de Rai een subsidie te verstrekken, zij het onder de uitdrukkelijke voorwaarde, aldus Gijs Brandsma van de CPNB, dat die bijdrage besteed wordt aan ‘promotionele’ activiteiten en niet aan het Avro-aandeel in de feestelijkheden.
Auteursrechtelijk beschermd