Mischa de Vreede
Vervolg van pagina 9
geen poëzie meer. Ik heb ook veel meer op mijn hart dan ik op die manier kwijt zou kunnen. Het vak proza schrijven boeit me eindeloos: voor mij zijn de mogelijkheden groter. Niet dat ik een boodschap heb, niet zozeer: ik wil een tijdsbeeld geven waar de lezers zich aan kunnen spiegelen, in de wetenschap dat een spiegel altijd corrigerend werkt.’
De nieuwste spiegel die Mischa de Vreede ons voorhoudt, geeft ons een beeld van de Amerikaanse Mid-West en heet Bevroren. In deze roman staat de vieren veertigjarige, uit Nederland afkomstige Rita centraal die vlak na de dood van haar echtgenoot voor acht maanden van huis verwisselt met een hoogleraar in Ann Arbor. In dit universiteitsplaatsje woont haar enige dochter, die binnen afzienbare tijd een kind verwacht. Voor Rita betekent haar reis naar Amerika een reis naar de toekomst, een afscheid van het verleden. De Verenigde Staten staan voor jeugd, kracht, vitaliteit, vrijheid, een beter leven.
Vanaf Rita's aankomst in Ann Arbor zit aanvankelijk alles tegen (het huis waar ze komt te wonen is vies, oud en tochtig, de mensen zijn oppervlakkig, persoonlijke meningen of gevoelens zijn uit den boze) maar na een dag of tien begint zij te wennen: ‘Alles is anders. (...) Anders dan ze gedacht had. Minder of beter? Dat doet er niet zoveel toe. Ze heeft immers waar ze op uit was? Afwisseling en avontuur: alles wat haar gedachten ver houdt van dat wat vaststaat en verschrikkelijk is. Namelijk dat Dirk dood is en nooit meer naar haar zal kijken zoals hij kijken kon.’
Vooral in de eerste helft van het boek worden allerlei verschillen tussen Nederland en Amerika in een bijna documentaire stijl ter sprake gebracht. Jammer genoeg worden hierbij alleen onze wildste vooronderstellingen over de Amerikanen en hun levensinstelling en -stijl bevestigd, zodat deze informatieve kant van de roman ons niets nieuws heeft te bieden. We wisten immers allang dat de ‘gemiddelde’ Amerikaan een groteske smaak heeft, dat hij een hartelijke indruk maakt maar in feite afstandelijk is, dat hij als de dood zo bang is voor de dood en zich een ongeluk jogt. Ook wisten we al dat het leven er duur was en dat zelfs de grootste kruk er slaagt voor zijn rijexamen.
Als Rita dus geslaagd is voor haar rijexamen, rijdt ze in haar krakkemikkige automobiel naar haar dochter, die die nacht bevallen is van een dochter. Vanaf dan gaat alles mis: haar dochter lijdt aan een (postnatale) depressie en wil haar niet meer zien. Hoewel dit een klap in haar gezicht is, blijft Rita niet bij de pakken neerzitten en zoekt ze afleiding bij de Nederlandse Society in Ann Arbor, bij een lezing over onze bloedeigen Vijftigers, bij een Fund Raising Party voor presidentskandidaat McGovern, kortom, Mischa de Vreede geeft ons nog een kleine rondleiding in het universiteitswereldje van Ann Arbor.
Intussen is het niet alleen in het hart van Rita winter geworden, maar ook in de Mid-West. Alle kouderecords worden gebroken. ‘Heel haar houding is door de koude bepaald. Inelkaar gedoken als een ongeboren kind wordt ze wakker, bang om haar benen te strekken naar de kilte aan haar voeteneind. Met opgetrokken schouders en stijf, de ellebogen tegen de ribbenkast en op een sukkeldrafje: zo loopt ze wanneer ze zich buiten het bereik van haar straalkacheltjes moet begeven.’ Het is maar de vraag of dét ooit weer goed zal komen.
Mischa de Vreede heeft als writer in residence zelf acht maanden in Ann Arbor doorgebracht en heeft de indrukken die ze daar heeft opgedaan over de Amerikanen en hun levensstijl op een neutrale (objectieve?) manier willen verwerken in een roman over een vrouw van middelbare leeftijd die zich op een kritiek punt in haar leven bevindt.
‘Bevroren onderscheidt zich door een sterk onderkoelde toon,’ staat er op de achterflap, en hoewel deze onderkoelde toon natuurlijk piekfijn in het verlengde ligt van de kou waarvan in het boek sprake is, was het onder meer deze zelfde neutrale stijl die ervoor zorgde dat het wel en wee van Rita in het verre Amerika mij compleet koud liet.
■
Auteursrechtelijk beschermd