The dangerous summer Door Ernest Hemingway Uitgever: Hamish Hamilton, 150 p., f 50,65 Importeur Nilsson & Lamm
Joop van den Broek
Ernest Hemingways laatste boek The dangerous summer heeft alle kenmerken van een lijdensweg. Dat geldt niet alleen het onderwerp maar ook het ontstaan van het boek en de publikatie ervan. Het slechts 145 pagina's tellende verhaal gaat in hoofdzaak om de strijd tussen de stierevechters Antonio Ordonez en diens zwager Luis Miguel Dominguin om de eerste plaats in de hiërarchie van het stieregevecht, uitgevochten in de zomer van 1959.
Fysieke moed heeft in het werk van Hemingway altijd centraal gestaan en de twee stierenvechters in The dangerous summer lijden heel wat af. Maar het gaat ook over de terugkeer van een schrijver ‘naar het land waar ik meer dan welk ander, buiten mijn eigen, van hield en waar ik niet naar terug wou keren zo lang er nog een van mijn vrienden in de gevangenis zat’, om het in Hemingways eigen openingszinnen te zeggen. Met andere woorden: hij ging terug naar zijn land van stierenvechters - beschreven in zijn ‘handleiding’ Death in the afternoon, - de fiestas in Pamplona - The sun also rises - en de burgeroorlog - For whom the bell tolls. En dat weerzien van een onherroepelijk voorbije jeugd, begonnen in 1953, leidde in 1960 in datzelfde land zijn geestelijke ontreddering in, die een jaar later zou voeren tot zijn zelfmoord.
De ontstaansgeschiedenis van het boek is ook nogal verwarrend. Hemingway had in 1953 geen uitzonderlijke belangstelling voor het stieregevecht meer. Van zijn vrienden had hij gehoord welke excessen er tijdens en na de oorlog in de ‘kunst van het stierenvechten’ waren geslopen, variërend van het inkorten van hoorns tot het verwoestende optreden van de picador, om van de op gemakkelijk resultaat gerichte fokmethodes nog maar te Zwijgen. Tijdens de fiestas van Pamplona ging hij eerder naar de arena om zijn vierde vrouw Mary de fijne kneepjes uit te leggen dan in de verwachting zelf uitzinnig te genieten. Dat veranderde allemaal toen hij daar de jonge stierenvechter Antonio Ordonez aan het werk zag.
Hemingway had Antonio's vader Cayetano gekend en had over hem, zeer kritisch en lovend, geschreven in Death in the afternoon. Cayetano had bovendien model gestaan voor de stierenvechter in The sun also rises. Hier zag hij de zoon en merkte in hem meteen, zegt hij, de drie belangrijkste kwaliteiten van de stierenvechter op: moed, bekwaamheid en soepelheid van optreden onder de dreiging van levensgevaar. Een kennis stelde hem aan Antonio voor en Hemingway sloeg meteen zijn eigen advies in de wind om nooit meer vriendschap te sluiten met een stierenvechter.
Ook uit een oogpunt van compositie is het mooi dat Hemingway datzelfde jaar Luis Miguel Dominguin ontmoette, op het ouderlijke landgoed Villa Paz aan de weg van Madrid naar Valencia. Antonio was verloofd in die tijd met Dominguins zuster Carmen, met wie hij later ook trouwde. Kortom, op een typische Hemingway-manier is meteen het hele toneel gerangschikt voor het komende drama. De laatste aanvullingen daarop bracht de schrijver aan bij bezoeken aan Spanje in 1954 en 1956. Aan het eind van het seizoen-'56 was Hemingway er al van overtuigd dat Antonio de betere stierenvechter was en dat hij ten onrechte in de schaduw bleef van de bekendere Dominguin. In de volgende jaren rijpte langzaam het idee om een aanvulling te schrijven op Death in the afternoon, een voornemen waar hij het nog over heeft in augustus 1959, in een brief aan zijn zoon Patrick. Daar is het niet van gekomen.
Inmiddels was er wel het contract met het weekblad Life voor een reportage van tienduizend woorden over de dodelijke concurrentie om de eerste plaats in de Spaanse arena's, die tussen Antonio en Luis Miguel was uitgebroken. Gezien alle opjuttende verhalen in de Spaanse en Franse pers had men bij Life echt het idee dat een van de twee stierenvechters het
[vervolg op pagina 13]
Auteursrechtelijk beschermd