[Nummer 23 - 8 juni 1985]
Ter zake
Rudie Kagie
Uitgeverij Het spectrum gaat tot eind oktober ruim tweehonderdveertig boeken uit haar fonds met vijftig procent korting verkopen. De hoogte van de reductie hangt samen met het vijftigjarige bestaan van het bedrijf. De klant die tegen betaling van twaalfhonderd gulden alle titels uit de aanbieding in één klap aanschaft krijgt er gratis een boekenkast bij. De kast van één meter tachtig lang en breed is ook afzonderlijk bij de verkoper van Spectrumboeken te bestellen. ‘De winkelwaarde is honderdnegentien gulden, maar voor negenenzestig gulden wordt hij thuisbezorgd. Vijftig gulden korting dus, dat getal vijftig willen wij sterk benadrukken,’ zegt Spectrum-directeur Joost Bloemsma. Hij vertelt over andere festiviteiten die in verband met het jubileum op stapel staan. Twintig bureauredacteuren zwermen uit over het land, waar ze circa zeshonderd boekhandelaren een speciaal brood zullen overhandigen dat als ‘een abraham’ bekend staat. Voorts trekt een Expobiel door de provincies: een opblaasbare tent, waar in samenwerking met lokale boekhandels de voordelige Spectrum-boeken worden verkocht. ‘Dat moet een hele kermis worden met muziek, show, de harmonie en de burgemeester die een toespraak houdt - kortom alles wat nodig is om er een evenement van te maken,’ zegt Bloemsma. Vrijdag 8 november worden de festiviteiten afgesloten met ‘het enige echte boekenbal’, zoals de uitgever ‘de nationale boekendag Het open boek’ kenschetst. In de Amsterdamse Rai worden dan zo'n twintigduizend mensen verwacht. De Avro-televisie zendt het evenement rechtstreeks uit. Voor de presentatie gaan de gedachten uit naar niemand minder dan Mies Bouwman. ‘Het moet een nationaal
feest voor lezers worden, zegt Bloemsma. ‘Er moet een showen spelelement in zitten. We vragen al onze collega's van andere uitgeverijen mee te doen. Tuinboeken, kookboeken, bijbelse boeken, hobbyhoeken - noem maar op, het zal die dag allemaal aan de orde moeten komen. Literatuur komt alleen in aanmerking, voor zover die leesbaar is. Het programma moet leuk, vlot en afwisselend blijven.’ De CPNB, die met de collectieve propaganda van het Nederlandse boek is belast, is niet bij de organisatie van dit ‘grandioze boekenfeest’ betrokken. Ook de Nederlandse Boekverkopersbond nam met opgetrokken wenkbrauwen kennis van het Spectrum-initiatief. De tijdelijke korting op de boeken werd er als een ongeoorloofde ontduiking van de vaste boekenprijs beschouwd. ‘Dat probleem hebben we opgelost door die boeken in prijs op te heffen. Dat mag,’ zegt Bloemsma. ‘Na oktober herdrukken we ze weer voor de oude prijs. Ook dat is volgens de regels van het vak toegestaan.’
‘Juridisch is het nog niet helemaal rond,’ maar er wordt ‘hard aan gewerkt’ om uitgeverij De Mandarijn te Gorkum van een vennootschap in een stichting om te zetten, nu uitgever Willem Piersma het bedrijf onlangs verliet teneinde de uitgeverij van de Open Universiteit te gaan leiden. Voordat Piersma acht jaar geleden met uitgeverij en boekhandel De Mandarijn begon, richtte hij onder meer de Universitaire Pers op en werkte enige tijd bij uitgeverij Stenfert Kroese. De Gorkumse firma wordt nu tijdelijk door zijn echtgenote geleid. Bij De Mandarijn verschijnen in de loop van dit jaar in ieder geval een Jazz-Agenda 1986 (‘zakagenda voor liefhebbers van jazzmuziek; samenstelling Willem Piersma en M. Vergeest’) en een Muziek-Agenda 1986 (‘zakagenda voor geïnteresseerden in serieuze muziek; samenstelling M. Vergeest’).
De schrijver Samuel Ram ontleent zijn bekendheid vooral aan de advertenties die Uitgeverij Sassenhein - ook in deze krant - voor zijn boeken plaatst. Wie er op gaat letten, bemerkt al snel dat Sassenhein uitsluitend met Ram adverteert, zoals sinds kort met Klein fascisme: ‘een bundel essay's met inleiding’. Het werkje is verkrijgbaar bij de boekhandel en rechtstreeks bij de uitgever’. Wie rechtstreeks de uitgever belt krijgt Simon Redmeijer uit het Groningse dorp Haren aan de telefoon die bevestigend antwoordt op de vraag of hij de uitgever van de Sassenhein-boeken is. Sterker nog: Redmeijer is ook dezelfde als Samuel Ram. Het pseudoniem geeft aan onder welk sterrenbeeld hij werd geboren. Drie jaar geleden richtte Redmeijer uitgeverij Sassenhein op en sinds die tijd publiceerde hij er zeven boeken. ‘Ik doe alles zelf,’ verklaart hij. ‘Ik ben orthopedagoog, maar mijn wetenschappelijke opvattingen zijn nogal anders dan de algemeen gangbare. Callenbach heeft destijds wel mijn boek Aanvaard uw medemens door zelfacceptatie uitgegeven, maar voor andere manuscripten bestond bij geen enkele uitgeverij belangstelling. Toen heb ik besloten het zelf maar uit te geven. In het begin was het min of meer een noodoplossing, maar ik begin er steeds meer aardigheid in te krijgen. De boeken worden goed verkocht, van sommige titels loopt nu al een tweede druk.’ De zesenvijftigjarige auteur en uitgever ontwikkelde zich van machinebankwerker tot onderwijzer en studeerde later af als orthopedagoog. ‘Ik ben geen fanaticus, maar maak wel hele duidelijke keuzen,’ licht hij zijn gedrevenheid toe. Om uit de kosten te komen geeft hij ook orthopedagogische teksten uit, die als studieboeken aan de universiteit worden gebruikt. Zijn beschouwing over Klein fascisme bestrijkt diverse thema's, die de
stelling illustreren dat ‘fascisme de extreme vorm van onverdraagzaamheid ten aanzien van anderen en het andere en de vanzelfsprekende overtuiging van eigen gelijk is’. De kleurenfoto op de omslag van het boekje werd gemaakt door Sjoerd van Hargron. ‘Dat is weer een ander pseudoniem van me,’ zegt Redmeijer.
Jona Oberski - auteur van Kinderjaren, waarvan binnenkort vertalingen in het Pools en Joegoslavisch verschijnen - is avond aan avond onophoudelijk telefonisch in gesprek. Overdag, als hij van huis is, adviseert zijn echtgenote het nummer 's avonds opnieuw te draaien, maar opvolging van die raad leidt op het aangegeven tijdstip wederom tot het vruchteloze tuut-tuut-tuut uit de hoorn. Om kwart voor acht 's morgens wordt het doorzettingsvermogen uiteindelijk beloond. Kan Oberski iets meedelen over de jurering van de Anne Frank-Literaturpreis 1985), waarbij hij als enige Nederlander een stem heeft in een college dat voor de rest is samengesteld uit achttien prominenten uit de Duitse Bondsrepubliek en Zwitserland? ‘Ja, ik zit in die jury,’ bevestigt de schrijver. ‘Ik heb geen idee waarom ze mij daarvoor gevraagd hebben. Voor zover ik weet hebben ze een tiental Nederlanders aangeschreven, waaronder een paar auteurs, maar kennelijk ben ik daarvan de enige geweest die positief gereageerd heeft.’ De internationale jury zal zich op korte termijn uitspreken over de vraag welk boek met de prijs wordt beloond. Het geheime overleg voltrekt zich - anders dan men geneigd is aan te nemen - niet telefonisch, doch schriftelijk. De juryleden geven ieder een persoonlijke rangorde aan in de lijst met voorlopig uitverkoren titels, waarop onder meer The unbearable lightness of being van Milan Kundera, Een klein leven van Kati Davids en The Assisi Underground van Alexander Ramati voorkomen. Jona Oberski is niet gemachtigd daar enige mededelingen over te doen, hij verwijst voor nadere informaties naar de Zwitserse initiatiefnemer van de literatuurprijs, dr. Vincent Frank-Steiner, die in Basel woont. ‘Het is een experiment voor ons,’ zegt deze.
‘Het is de eerste maal dat deze prijs wordt toegekend. Er waren vroeger ook andere Anne Frankprijzen van andere organisaties, maar die houden geen enkel verband met wat wij nu doen. In september zal de prijs officieel door burgemeester Van Thijn overhandigd worden. Tot die tijd willen we er eigenlijk zo weinig mogelijk ruchtbaarheid aan geven. Dat heeft nogal wat kritiek opgeleverd van mensen die vinden dat we er veel meer tamtam over zouden moeten maken. Wij doen dat niet omdat wij er het apparaat niet voor hebben. Ik heb me laten vertellen dat er literaire prijzen zijn die vijfduizend mark bedragen terwijl de kosten van de prijsuitreiking en de publiciteit in de dertigduizend mark lopen. Dat wilden wij niet. Wij hebben gezegd: tienduizend mark voor de prijs en maximaal tienduizend mark voor de jurykosten et cetera. Veel experts hebben mij verzekerd dat ik daar niet mee uitkom. Toch hoop ik dat het voldoende zal blijken.’
Bij de Britse uitgeverij George Allen & Unwin verscheen onlangs een boek waarvan het uiterlijk sterke gelijknis vertoont met dat van Het stenen bruidsbed van Harry Mulisch. De foto van een barok beeld dat een platgebombardeerde stad overziet raakte internationaal vooral bekend vanwege de roman van Mulisch. Nu prijkt de illustratie ook op de omslag van In the Ruins of the Reich van Douglas Botting, die eerder de best-seller Nazi Gold schreef.
Auteursrechtelijk beschermd