Een Russisch Taiwan
Aksjonovs tweede roman die onlangs in een Engelse vertaling is verschenen. Het Krimeiland, is een roman van mindere statuur dan De brandwond, maar wel amusanter, spannender en toegankelijker. Het boek is gebaseerd op de fantasiegedachte dat de Russische revolutie niet heel Rusland heeft verzwolgen, maar het schiereiland de Krim (in het boek een eiland) als een onafhankelijke staat heeft laten voortbestaan. Dit Russische Taiwan richtte zich uiteraard op het Westen, nam alles van de westerse beschaving over en creëerde op zijn gebied een fabelachtig welvarende maatschappij. Enerzijds keek de Sovjetunie met afgunst naar dit stukje westers grondgebied, anderzijds tolereerden de machthebbers het. Waar konden ze anders onopvallend hun uitstapjes maken en luxe goederen aanschaffen?
De Krim had dus weinig te duchten van de grote buurman, totdat op een gegeven moment op het eiland zelf een beweging ontstaat onder de nakomelingen van de Witgardisten zich weer bij het vaderland aan te sluiten. Aan het hoofd van deze beweging staat Andrej Loetsjnikov, de held van de roman.
Loetsjnikov, als invloedrijk journalist, playboy-op-leeftijd en autocoureur behorend tot de internationale jet-set, heeft een heimelijk verlangen naar Rusland. Als leider van de beweging Het Gezamenlijke Lot is hij natuurlijk welkom in Moskou. Tijdens een van zijn officiële bezoeken weet hij aan degenen die zijn gangen moeten nagaan te ontkomen, hij spat op een verschrikkelijke manier uit in Moskou, zwerft enige tijd door Rusland en weet zelfs ongemerkt de grens over te komen. Het heimwee naar zijn land is groter dan zijn gezond verstand. Hij rechtvaardigt het streven om terug te keren in de schoot van het moederland met de vrome gedachte dat de Krim de vonk zal zijn die nodig is om het logge, achterlijke, duistere Rusland weer tot leven te wekken en de juiste richting te wijzen.
Dank zij Loetsjnikov wordt het idee dat de Krim zich weer bij Rusland moet voegen gemeengoed. Terwijl de KGB-mensen openlijk en niet zonder spijt hun hoofd schudden over zoveel onverstand en onbegrip, wordt er - dit alles in een sfeer van internationale spionage, luxueuze hotels en duurbetaalde seks - een resolutie opgesteld waarbij de Sovjetunie wordt uitgenodigd de Krim weer onder zijn vleugels te nemen. Het antwoord van de Sovjetunie is bizar: met een enorm machtsvertoon en wapengekletter wordt het eiland ingenomen.
Het Krimeiland verenigt sciencefictionroman, spionageroman en politieke satire. Net als in De brandwond klinkt ook hier de liefde en het heimwee naar Rusland door en ook hier zijn er verschillende stilistische lagen. Het Krimeiland is een uitstekend geschreven roman, geestig, onderhoudend, leerrijk zelfs. Strakker gecomponeerd en evenwichtiger dan De brandwond mist het echter de diepgang van deze eerdere roman.
Zowel De brandwond als Het Krimeiland heeft Aksjonov nog voltooid vóór zijn gedwongen vertrek uit de Sovjetunie. De emigratie heeft zijn ontwikkeling niet verstoord. Met een reeks nieuwe verhalen, een reeds gepubliceerde (Papieren landschap) en een aangekondigde roman, alle na zijn uitwijzing geschreven, behoort Aksjonov tot de produktiefste Russische schrijvers in het Westen. Naar mijn smaak is hij ook een van de begaafdste.
■
Auteursrechtelijk beschermd