Pocket & paperback
Look at me door Anita Brookner (Triad Panther 192 p., f 13,60) Schrijven is ‘your penance for not being lucky’ volgens Frances Hinton, de hoofdpersoon in Look at me. Ze is niet gelukkig: ze heeft een saaie baan op een bibliotheek, woont met een dienstbode in het ouderlijk huis en ze schrijft dan ook om aan de eenzaamheid te ontsnappen. Wanneer ze in de vriendenkring van collega Nick wordt opgenomen, voelt ze dat als een wending van het lot. Bij hen ontmoet ze ook James, voor wie ze meteen een grote vriendschap voelt. Haar eerste verhaal wordt gepubliceerd, maar eigenlijk wil ze zélf bewondering - Look at me - in plaats van bewondering voor haar verhaal. Het bewustwordingsproces van haar liefde voor James verloopt negentiende-eeuws traag, zo traag dat de eenzaamheid erop volgt, en dus weer het schrijven. Boeiend is het allemaal niet, de ‘ontdekkende’ beschrijving wekt irritatie. Voor Hotel du Lac heeft Brookner de Bookerprijs gekregen. De uitgevers hebben snel haar eerste drie romans met banderollen op de markt gebracht, maar na lezing van dit exemplaar (de derde) is duidelijk waarom ze niet eerder een prijs heeft gekregen.
George Steiner: A Reader door George Steiner (Penguin Books 448 p., f 29,80) In zijn inleiding zegt Steiner dat hij zich gevleid maar ook enigszins gegeneerd voelde toen men hem vroeg een selectie te maken uit zijn eigen werk omdat de gemiste kansen in het vroegere werk nu makkelijk te herkennen zouden zijn. Toch heeft hij de drang om te verbeteren en te actualiseren onderdrukt omdat ook de groeistadia in het werk te zien moeten zijn. Uit Language and Silence (1958) stammen de oudste stukken, het jongste essay komt uit Martin Heidegger (1980). Kernvragen in zijn denken zijn: wat zijn de effecten van literatuur? In hoeverre wordt de taal aangetast door propaganda en pornografie? Waarom is de taal na de twintigste-eeuw gruwelen niet stilgevallen? Volgens Steiner gaat ‘grote literatuur’ altijd over het al dan niet betrokken zijn van God bij het menselijk handelen. In zijn taal- en literatuurstudie probeert hij erachter te komen of interpretaties van en waardeoordelen over deze literatuur mogelijk zijn zonder een beroep te doen op de theologie. Een greep uit de onderwerpen: over de literaire kritiek, over het verhalen, over de erotiek in de literatuur, over schaken en over muziek. Ook uit zijn roman The Portage tot San Christobal of A.H. zijn twee fragmenten opgenomen.
The alter dinner game door Malcolm Brudbury (Arene, 176 p., f 13,60) In dit boekje zijn drie televisiestukken bijeengebracht, waarvan het titelstuk samen met Christopher Bigsby is geschreven. Bradbury vergelijkt in zijn inleiding het schrijven van romans met het schrijven van televisiestukken. Het eerste is een particulier gebeuren. Een stuk voor de tv daarentegen is de som van herschrijvingen waar iedereen zich mee bemoeid heeft. Het is een collectief gebeuren, compleet met acteurs, regisseurs, producenten en Ford Cortina's. Bradbury vindt dat goed televisiedrama ‘can haunt, disturb, estrange and parody the familiar and often facile images it zo readily and frequently constructs.’ Hij is daar met deze stukken in geslaagd, en juist daarom had ik ze liever gezien dan gelezen. In The af ter dinner game toont hij hoe de universiteiten niet zo zeer bedreigd zijn door het radicalisme van de jaren zeventig, maar veleer door het nieuwe ‘sadomonetarisme’. De schrijver heeft hiermee een soort tegenhanger van zijn roman The History Man willen maken. In Love on a gunboat plaatst hij de sterke morele opvattingen uit de jaren vijftig tegenover het modebewuste, stijlgevoelige optreden van de mensen in de jaren zeventig. Ook in Standing in for Henry staat het ironisch zelfbewustzijn en het stijlgevoel centraal.
Malcolm Lowry A Biography door Douglas Day (Oxford University Press, 484 p., f 34,30) Nu Under the Volcano verfilmd is, groeit ook de belangstelling voor de auteur ervan weer. De indrukwekkende biografie van Douglas Day uit 1973 is dan ook terecht herdrukt. Day beschrijft de lange weg die Under the Volcano ging, voordat Lowry er bekendheid mee kreeg. Zo heeft zijn vrouw het nog uit de vlammen moeten redden. Tien jaar nadat hij eraan was begonnen, en verschillende versies waren geweigerd, durfden de uitgevers in 1947 eindelijk de publikatie aan. Critici herkenden het meteen als meesterwerk. De lezers waren benieuwd naar het veelbesproken leven van de auteur en Day heeft met dit boekwerk een bevredigend antwoord gegeven. Gebruik makend van zijn eigen researchwerk en dat van Conrad Knickerbocker, de oorspronkelijke biograaf die zelfmoord pleegde, schetst hij een genuanceerd beeld van de auteur. Lowry, zoon van een streng calvinistische vader, wilde toen hij van school kwam een zeereis maken om levenservaring op te doen. Zijn ouders brachten hem met de Rolls naar de boot en zijn moeder verklaarde tegenover journalisten dat haar zoon zijn ukelele meegenomen had om aan boord te kunnen componeren. Later blaast Lowry zijn ongelukkige jeugd op. Vooral de schuldgevoelens tegenover de vader raakt hij nooit kwijt. Hij is al vroeg aan de drank en zijn depressies en hypochondrie worden daar niet minder van. De drank speelt een overheersende rol in zijn leven, met gin en slaappillen komt hij dan ook aan zijn eind. Day maakt met behulp van de psychoanalyse, het oorspronkelijk werk van Lowry en uitspraken van mensen die hem gekend hebben, duidelijk wie Lowry was. Een zeer prettig leesbaar boek. Het enige wat ontbreekt is een uitgebreide inhoudsopgave.
REINTJE GIANOTTEN
Auteursrechtelijk beschermd