Pocket & Paperback
The Cannibal Galaxy door Cynthia Ozick (A Dutton Obelisk Paperback 162 p., f 30,25) De joodse leraar Joseph Brill is in Frankrijk opgegroeid. Tijdens de oorlog komt een groot deel van zijn familie om, hijzelf blijft uit de handen van de nazi's doordat nonnen hem verstoppen in een kloosterkelder. Hij leest daar veel en vat het plan op om later een school te stichten met een tweeledig leerplan. In Amerika sticht hij die school: ‘one half concentrating on the Treasures of Western Culture, the other half given over, in their original tongues, to the priceless Legacy of Scripture and Commentaries.’ De onderneming wordt geen succes, Brill is niet alleen teleurgesteld in de middelmatige leerlingen maar ook in de leerkrachten en zichzelf. Hij hoopt op een geniale leerling, richt zijn hoop op Beulah enkel omdat haar moeder een bekend taalfilosofe is. Als dat mislukt richt hij alle hoop op zijn zoon maar ook die beantwoordt niet aan zijn verwachtingen. Als hij Beulah, inmiddels beroemd kunstenares, op de televisie hoort zeggen dat ze zich niets herinnert van haar schooltijd is de desillusie compleet. Dit boek van Ozick bevat mooie en ontroerende passages maar het verhaal is wat onevenwichtig en gaat ten onder aan de geperfectioneerde beschrijvingen.
Parallel lives - Five Victorian marriages door Phyllis Rose (Vintage Books 318 p., f 26,50) Bij de aanblik van het ontblote lichaam van zijn vrouw dacht John Ruskin dat er iets mis was met haar. Hij loste dat probleem op door nooit seksueel contact met haar te hebben. In een liefdesbrief vóór het huwelijk had hij haar geschreven dat ze was als een heldere, zachte gletsjer bedekt met nieuwe sneeuw, zacht voor het oog en de voeten ‘but beneath, there are winding clefts and dark places in its cold-cold ice - where men fall and rise not again’.
Dergelijke informatie uit brieven, dagboeken en biografieën gebruikt Phyllis Rose in haar doortimmerde en uiterst leesbare studie over het huwelijk in de ‘Victorian age’. Ze heeft vijf huwelijken beschreven waarvan minstens één van de partners een schrijver is: Jane Welsh & Thomas Carlyle, Effie Gray & John Ruskin, Harriet Taylor & John Stuart Mill, Catherine Hogart & Charles Dickens en George Eliot & George Henry Lewes. Volgens Rose was ieder huwelijk dat ze bestudeerde ‘a narrative construct - or two narrative constructs.’ Ze laat dan ook zien dat de verhalen van de echtgenoten vaak absoluut verschillend zijn. Volgens Rose kunnen we iets leren over het huwelijk door erover te lezen. Dat zou mooi meegenomen zijn maar ook zonder dat is dit boek waardevol omdat het op aangename wijze de nieuwsgierigheid van de lezer bevredigt en zeer goed geschreven is.
The Rosenberg File - A search for the truth door Ronald Radosh en Joyce Milton (Vintage Books 618 p., f 33,80) Op vrijdag 19 juni 1953 worden Julius en Ethel Rosenberg op de elektrische stoel ter dood gebracht. Julius omdat hij een sovjetspion was, Ethel omdat zij daarvan wist. De Amerikaanse regering deed het voorkomen alsof hij de Russen had geïnformeerd over de atoombom en daarmee een einde had gemaakt aan de monopoliepositie van de Amerikanen inzake de nucleaire bewapening. Ook al was dat zwaar overtrokken, de Rosenbergs werden als afschrikwekkend voorbeeld gebruikt in de Koude-Oorlogpolitiek. De Communistische partij wilde doen geloven dat de regering een komplot had opgezet om de Rosenbergs erin te laten lopen in het kader van Koude-Oorloghysterie en antisemitisme. De Rosenbergs zelf hebben volgens de auteurs van dit boek niet de implicaties gezien van hun daden, maar zeker is dat Julius een sovjetspion was. Hij was niet onschuldig en geloofde zelf dat de Russen de nucleaire geheimen aan hem te danken hadden. In 1980 zijn de archieven van de FBI, CIA en andere instanties over deze zaak vrijgegeven. Radosh en Milton hebben de meer dan 200.000 pagina's doorgeploegd en er een nauwgezet en overtuigend relaas uit gedestilleerd. Hun conclusie bevestigt wat I.F. Stone al in 1956 schreef: ‘Fanatiscism had the same momentum on both sides.’
You know me AI door Ring Lardner (Vintage Books 218 p., f 23,45) Ring Lardner, honkbalverslaggever voor diverse kranten in het begin van deze eeuw, schreef vooral over de White Sox. Toen hij door familieomstandigheden niet meer in staat was veel te reizen, creëerde hij voor de Saturday Evening Post de fictieve figuur Jack Keefe. Deze all American honkbalspeler schrijft brieven aan zijn vriend Al. Die brieven zijn in 1916 voor het eerst in boekvorm uitgegeven en nu herdrukt met een voorwoord van Wilfred Sheed. Jack Keefe is een goede, maar absoluut onnozele honkbalspeler bij de White Sox, die in zijn brieven zonder terughoudendheid schrijft over zijn succes, zijn falen en over de vrouwen. Hij wil graag de baas spelen maar wordt zonder het te snappen door medespelers, trainers en vrouwen gemanipuleerd. Omdat hij zo volledig in zichzelf opgaat, is hij ongevoelig voor pesterijen. Hij werkt hard, twijfelt nooit en denkt dat anderen hem altijd laten schieten. Dat is kenmerkend voor de Amerikaan in het begin van deze eeuw, vindt Sheed, maar zulke types blijven bestaan. Als voorbeeld noemt hij John McEnroe. Keefe maakt taalfouten in zijn brieven, schrijft achter elkaar door maar weet wél hoe een verhaal te vertellen. Lardner smeedt een komplot met de lezer maar zet toch een sympathieke, herkenbare figuur neer, wiens brieven aardig zijn om te lezen.
Woman beware woman door Emma Tennant (Picador 176 p., f 16,65) Aan de westkunst van Ierland ligt Cliff Hold, het landgoed van de schrijver Hugo Pierce en zijn kunstzinnige vrouw Moura. De ik-figuur Minnie heeft als kind vele zomers doorgebracht in het volgens haar volmaakte gezin. Met een van de zoons, Philip, zou ze ook trouwen, ware het niet dat Hugo een betere vrouw wenste voor zijn zoon dan dit onhandige meisje. Hij stuurt zijn zoon naar Amerika voor het te laat is. Minnie gaat terug naar haar moeder in Londen, en net als zij wordt ze huisonderwijzeres. Nu, tien jaar later, belt Moura om te vertellen dat Hugo dood in de bossen is gevonden. Minnie vertrekt meteen naar Ierland om Moura bij te staan, maar ze voelt zich vanaf het eerste moment weer het onhandige meisje. Ze hoopt Philip terug te zien, maar ziet alleen zijn broer die met haar vroegere vriendin Fran getrouwd is. Er gaan geruchten over de dood van Hugo. Fran gaat gezwind aan de slag om achter de ware toedracht te komen, Moura werkt niet mee. De ontknoping van het drama is verrassend, de sfeer beklemmend en de dreiging constant. Als detectiveverhaal is het geslaagd, maar de karakters zijn te vlak voor de literaire pretenties ervan.
REINTJE GIANOTTEN
Auteursrechtelijk beschermd