Vrij Nederland. Boekenbijlage 1984

[p. 6]

Ruim 900 Nederlandse misdaadromans

Moordboeken, een bibliografie door Maarten Bronkhorst 80 p., f 15, -
Nederlandse thrillers (serie) Uitgever: Veen, ca. f 17,50 per deel
R. Ferdinandusse

Het bekende boek van Julian Symons over de geschiedenis van de detective, Bloody Murder, heeft indertijd, in 1976, een aardige Nederlandse aanvulling gekregen. Achterin Moord en doodslag van Symons staat het hoofdstuk Misdaad in Holland. Daarin inventariseert Jan C. Roosendaal aan de hand van vooral zijn eigen verzameling van ruim 500 Nederlandse detectiveromans hoe het sinds 1900 met het misdaadverhaal in ons land is gegaan. Met nog honderdzoveel boeken die Roosendaal uit catalogi haalde kwam hij tot een lijst van bijna 650 Nederlandse detectiveromans, gepubliceerd tussen 1900 en medio 1976.

Door dat hoofdstuk van Roosendaal is de Amsterdammer Maarten Bronkhorst geïnspireerd geraakt. Ook hij is gaan verzamelen, heeft catalogi nagelopen en is, zoals uit zijn voorwoord blijkt, wekelijks op stap gegaan langs boekenstallen en antiquariaten. Zo vulde hij niet alleen zijn kasten, maar kwam hij ook tot een lijst van ruim 900 oorspronkelijke Nederlandse detectives en thrillers, verschenen in de periode 1900-1984. Hij heeft daarbij nog strenge criteria aangelegd: in een misdaadroman moet niet alleen sprake zijn van het oplossen van een misdaad, het oplossen moet óók nog de spil zijn waar het verhaal om draait. Op grond daarvan heeft hij een aantal schrijvers niet in zijn lijst opgenomen; bijvoorbeeld niet Marden Carton met haar speurster Tonia van Dijk; niet de boeken van Tim Krabbé, Van Mook en Henk. J. Oolbekkink, omdat daarin volgens Bronkhorst de psychologie van de misdadiger belangrijker is dan het oplossen. Ik vind dat een hard oordeel.

Monumentale lijst

Maar voor de rest is het een monumentale lijst. Bronkhorst heeft er een boekje van gemaakt (Moordboeken, een bibliografie, uitgegeven in eigen beheer) van 80 bladzijden. Gerubriceerd naar uitgever, schrijver, hoofdpersoon; zelfs een opgave van de serie waarin een boek verscheen ontbreekt niet, net zo min als een lijst van pseudoniemen. Ook zijn de misdaadboeken nog eens gerangschikt naar het jaar van verschijnen, en daar blijkt uit dat al dat geroep (ook door mijzelf) over de huidige opmars van de Nederlandse detective nergens op slaat. In 1937 verschenen er 23 Nederlandse detectives, in 1940 24, in 1953 23, in 1959 22, in 1969 22 in 1982 21. Alleen in de jaren veertig en zeventig wou het aantal wel eens onder de tien komen. Wie wil beseffen wat een hopeloze taak het verzamelen van 900 Nederlandse detectives is moet f 15, - overmaken op giro 3569082 van Maarten Bronkhorst, Zamenhoffstraat 84, Amsterdam.

Ik vermeldde hierboven dat Bronkhorst van die misdaadboeken ook alle Series opsomt. De Accoladereeks, de Widétetreeks, et cetera. Zinnig voor de verzamelaar of de geschiedschrijver, maar heeft zo'n serie, behalve het gemak voor de uitgever, ook nog betekenis voor de lezer? Want vrijwel gelijk met Moordboeken zag wéér een nieuwe serie het licht: NT, Nederlandse thriller, uitgegeven in een grijzig kaftje door Veen: herdrukken in pocket uit Veens serie Nederlandse thrillers. Eén van de zes pockets is Willy Corsari's enige detective van na 1970: Spelen met de dood, verschenen in 1983. Een ingewikkeld boek, zoals de schrijfster al in januari 1982 constateerde, toen ze lange tijd in het ziekenhuis moest. In Het Vrije Volk vertelde ze in die tijd: ‘De intrige van het boek is vreselijk ingewikkeld, ik kwam er niet meer uit en inspecteur Lund ook niet. Ik dacht, ik ga even zitten en boem! ik viel, heup gebroken.’ En ze had gelijk: in de eerste 22 bladzijden introduceert de schrijfster zeventien personen, en in de tien bladzijden daarna nog eens elf, en die blijken in de rest van het boek allemaal met elkaar te maken te hebben. Het lezen over Lund is daardoor tamelijk vermoeiend, ook al omdat Willy Corsari af en toe telegramstijl hanteert om aan het eind te komen. Het aardige is dat helemaal achteraf de intrige nog tamelijk logisch in elkaar zit. De leukste zin is nog altijd (blz. 14): ‘André bemoeide zich vrijwel nooit met vrouwelijke studenten. Hij vond hen bijna altijd onaantrekkelijk en soms ronduit vies. Zijn voorkeur ging uit naar prostituées.’

Naast Corsari zitten in deze serie de tweede drukken van Felix Thijssen: Jachtschade, een harde thriller over een kraak; Theo Capel, Weggegooid geld, een Amsterdams avontuur van Hank Stammer; het woordrijke Zwart Geld van Bert Hiddema; Stille waters, van Jacques Post, en het debuut van Hans Neber, Wie zwijgt stemt toe. Zes boeken die in genre en kwaliteit verschillen en alleen gemeen hebben dat ze bij Veen verschenen. Misschien ontbreekt het aloude motto: leest Nederlandse waar, dan helpen zij elkaar.

■