[Nummer 15 - 15 december 1984]
Ter zake
Rudie Kagie
‘Wie gaat uw boekverkoop de komende maanden een enorme zet geven?’ was de vraag op de omslag van een folder, die CPNB en Vara de afgelopen zomer samen aan alle Nederlandse boekwinkels stuurden. Het antwoord stond er in twee zeer grote letters onder: ‘Ik.’ Getoond werd een foto van de ijverige publicist Boudewijn Büch die gezeten achter hoge stapels boeken op zichzelf wees. In het kader van een actie ter promotie van het Nederlandse boek zou de CPNB in het nieuwe seizoen vier goedkope herdrukken uitbrengen à f15, - per stuk. Het televisieprogramma Büchs Boeken zou deze voordelige aanbiedingen dan onder de aandacht brengen van een breed politiek. Aan deze speciale uitgaven werkt de presentator overigens persoonlijk mee in de vorm van een vraaggesprek met de betrokken auteur, dat achterin het boek is opgenomen. De actie verloopt tot dusver minder succesvol dan de organisatoren zich wensen. Van de gelegenheids-reprint van Bleekers zomer van Mensje van Keulen blijkt na twee maanden minder dan de helft van de oplage van twintigduizend exemplaren verkocht. Eind deze week volgt als tweede Büchs Boekenherdruk De weg naar het licht van J.M.A. Biesheuvel. Of de geplande derde en vierde titels - Utopia van Doeschka Meijsing en De vadsige koningen van Hugo Raes - zullen verschijnen, is volgens CPNB en Vara ‘zeer de vraag’. CPNB-directeur Albert Voster schrijft de tegenvallende respons van consumentenzijde toe aan de maatregelen van minister Brinkman, die reclameuitingen binnen de zendtijd van omroepverenigingen wil beteugelen. ‘Daardoor moest de Vara ineens veel voorzichtiger in haar benadering
worden dan was afgesproken met als gevolg dat de boekhandel met een flinke partij onverkochte exemplaren blijft zitten,’ zegt Voster. ‘Onze bedoeling met deze actie was niet alleen de literaire lezer te bereiken, maar ook de mensen die wel eens een literair boek zouden willen proberen. We hadden niet verwacht dat een minister van Cultuur ons in dat streven zou dwarszitten.’
Parachutes & Kisses, de internationaal door de literaire kritiek matig tot slecht gewaardeerde nieuwe roman van Erica Jong, zal in tegenstelling tot de vorige boeken van de schrijfster niet bij De Arbeiderspers worden uitgegeven. ‘We hebben vier titels van haar uitgegeven,’ zegt Theo Sontrop van De Arbeiderspers. ‘Van Het ritsloze nummer zijn destijds iets van tachtigduizend exemplaren verkocht. Dat was een goed boek, het tweede was al minder, het derde nog slechter en bij het vierde hadden we al twijfels of we het wel moesten doen. Dat oeuvre is hollend achteruitgegaan. Toen ik vorig jaar het manuscript van Parachutes & Kisses onder ogen kreeg, had ik er na lezing van de eerste dertig bladzijden al geen trek meer in. Het is werkelijk heel slecht.’ De roman zal nu omstreeks november 1986 in vertaling bij Elsevier verschijnen. ‘Over een titel zijn we het nog niet eens; dat zal zo iets als Valschermen & Zoenen worden,’ zegt Elsevier-redacteur Toine Akveld. Naar verluidt vorderde de literaire agent van Erica Jong een gigantisch voorschot. Over de hoogte van dat bedrag spreekt Akveld zich niet uit: ‘Daar doen allerlei mythen de ronde over. Laat ik zeggen dat we het bedrag hebben betaald dat De Arbeiderspers niet wilde betalen.’ De redacteur verhult niet dat ‘de naam van de schrijfster natuurlijk een van de redenen is geweest om het boek te gaan uitgeven.’ Sontrop denkt dat Elsevier zo'n vijftigduizend gulden voorschot voor de roman op tafel heeft gelegd. ‘Vorig jaar op de Frankfurter Buchmesse kwam de Italiaanse uitgever van Erica Jong naar onze stand om ons te waarschuwen dat haar agent op het oorlogspad was en een voorschot van honderdduizend dollar vroeg,’ memoreert de directeur van De
Arbeiderspers. ‘Van ons nam hij na enig onderhandelen genoegen met dertigduizend gulden. Ik heb geantwoord dat daar geen sprake van kon zijn. Ik heb geen vertrouwen in dat boek. Als een auteur zich zakelijk opstelt, dan mag ik dat ook wel doen, vind ik.’
Op oudejaarsdag 1984 levert Harry Mulisch bij De Bezige Bij het manuscript in van zijn nieuwe roman Theater. Ter uitgeverij zijn de verwachtingen omtrent het in maart te verschijnen boek hooggespannen. ‘Het is geen cryptische roman zoals De verteller,’ vindt Bezige Bij-redacteur Oscar Timmers. ‘Het is meer zoals De aanslag, geschikt voor een groot publiek. Playboy heeft het eerste hoofdstuk van Theater een paar maanden geleden al als voorpublikatie afgedrukt.’
Het bezoek dat uitgever Rob van Gennep aan de Frankfurter Buchmesse bracht werpt thans, anderhalve maand later, zijn vruchten af: ‘een ontzettende hoop geld’ telde Rowohlt Verlag neer voor de vertaalrechten van Alba, de roman van Anja Meulenbelt. Van het boek - waarvan de eerste druk in Nederland nog niet is uitverkocht - zal een Zweedse versie bij Wahlström & Widstrand verschijnen. De schaamte voorbij van dezelfde schrijfster is nu in negen talen verschenen, sinds vorige week een editie in het Servokroatisch van de persen rolde: Schramu nivec.
Mai Spijkers, redacteur bij uitgeverij Bert Bakker, noemt Oriana Fallaci ‘een lastige tante’. Boudewijn Tarenskeen, componist, gaat een stapje verder: voor hem is de gevierde schrijfster ‘een heks’. Het negatieve oordeel van beide heren heeft te maken met de lauwe reactie van Fallaci op een voorstel dat menig auteur een kuitenflikker zou doen slaan van vreugde. Tarenskeen kreeg de opdracht van het Nederlands Blazers Ensemble voor het schrijven van een opera, gebaseerd op Een man, een lijvig epos dat ten onzent bij Bert Bakker verscheen. Vijf maanden geleden begonnen componist en uitgever aan een moeizame correspondentie, per post en per telex, ter verkrijging van de rechten van de schrijfster. ‘Het is verschrikkelijk,’ verzucht Tarenskeen. ‘Ze wil me dus niet spreken. Terwijl ik met haar Amerikaanse uitgever belde kwam ze daar toevallig binnenlopen, dat zei die man. Toch wilde ze onder geen beding aan de lijn komen. Dat moest allemaal via haar agent geregeld worden, maar ja, die laat ook niets van zich horen. We hebben nu besloten dat die opera hoe dan ook doorgaat. Fallaci heeft geen toestemming gegeven, maar die schijn je voor een libretto helemaal niet nodig te hebben.’ Uitgeverij Bert Bakker bewaart nu gepaste afstand tot de onderneming. ‘Ik heb het contract er nog eens op nagegeken,’ zegt Mai Spijkers, ‘en daaruit bleek dat de kwestie niet met ons, maar met mevrouw Fallaci geregeld dient te worden.’ De opera Een man gaat volgend jaar november in première onder regie van Lodewijk de Boer.
Auteursrechtelijk beschermd