Vrij Nederland. Boekenbijlage 1984

[p. 22]

De lezer bij zijn nekvel
Nieuwe thrillers van Jef Geeraerts en Theo Capel

Jef Geeraerts

De trap door Jef Geeraerts Uitgever: Manteau, 275 p., f24,90
Kwade trouw door Theo Capel Uitgever: Veen, 176 p., f17,90
R. Ferdinandusse

Na zijn research-thrillers over wapens, diamanten en drugs is Jef Geeraerts eindelijk toegekomen aan de bron van het misdaadverhaal: moord. Elke onnatuurlijke dood is moord tot het tegendeel bewezen is, citeert hij. En met de dood van Jeanne Thalman-Siemoens, van acht hoog uit een flat naar beneden gevallen, is iets aan de hand. Jeanne is dik en onappetijtelijk, met een onderkin die al generaties in haar familie zit, kortom een bidsprinkhaan met een dikke kont. De twee rechercheurs die met haar dood bezig zijn doen hun werk uitermate degelijk en denken aan alles - termen als gerontofilie, zakdoekjes-fetisjisme en gesublimeerde seksuele impuls doen al of niet verbeten de ronde. Ze moeten dat ook wel want het is Geeraerts' bedoeling te laten zien hoe een ogenschijnlijk eenvoudige moordzaak naarmate het onderzoek vordert ingewikkelder en vervolgens bijna onoplosbaar wordt: alleen taai volhouden en hier en daar geluk brengt zo'n zaak uiteindelijk toch tot een mooi einde.

‘Ik moet de lezer,’ zei Geeraerts via de Belgische kabel ter introductie van dit nieuwe boek ‘bij zijn nekvel pakken en hem niet meer loslaten.’ Althans, zoiets want de kabel kraakte. Maar de bedoeling was duidelijk: Geeraerts wilde een onderzoek dat de lezer geen moment verveelt. Van de dikke Jeanne en haar zuster en de pastoor en de dochter verplaatst de scène zich naar Tenerife waar de vroegere echtgenoot woont, een steenrijke schilder. Het gaat om echtscheiding op z'n Belgisch. De rechercheurs worden op Tenerife niet veel wijzer en net als ze het bijltje er bij neer willen gooien verbreedt het patroon der verdachten zeer. Een boerderijtje, seks met minderjarige meisjes en smakelijke verhoren, zogezegd een zedenzaakje met Antwerpse taartjes. ‘Ewel, hij pletste ons lijf vol mee whisky en da moeste w'aflakke... en hij swenst maar van zijne jakke geve.’ Een aantal van deze verhoren mogen we lezen zoals ze door de recherche op formulieren worden ingetikt: ‘V. Heeft hij voor uw ogen gemasturbeerd? A. Wat is dat? V. Heeft hij zich voor uw ogen afgespeeld? In ieder geval: de man lammerde goe.’

Er valt dus veel te beleven. Uit Nederland komt er nog een met zijn patiëntes wriemelende psychotherapeut bij; de rechercheur mag tegenover een Spaanse collega een college over de treurigheid van België geven; en Geeraerts' rechercheurs zijn boeiende figuren. Met al die gebeurtenissen leest het boek lekker weg, ook op die momenten dat het onderzoek traag verloopt of de zaak gerecapituleerd moet worden.

Iets anders is of de zaak Thalman-Siemoens zelf boeiend is. De ouderwetse spanning: wie kan de dader zijn? hoe kan het gebeuren dat zo'n moord heeft plaatsgevonden nu we als lezer die en die informatie hebben? Die innerlijke spanning ontbreekt, vooral door de methodische opbouw die Geeraerts gekozen heeft. De lezer mag over de schouders van de rechercheurs meekijken, maar hij maakt dan ook best nog wat mee.

Theo Capel

Theo Capel heeft een voorliefde voor openingszinnen met de smaak van pruimtabak en brandingsaus. ‘Het was pikstaanderig weertje...’ is het begin van zijn boek Weggegooid geld (waarvan nu de tweede druk in pocket verscheen). ‘Op één mei was het rokkentillerij...’ is de aanvang van zijn nieuwste (vierde) thriller, die gelijktijdig is uitgekomen.

Hank Stammer is een Amsterdamse private eye en treedt tot nu toe op in alle boeken van Capel. Een rustige jongen die wanbetalers van de Geldkredietbank moet opporren, rustig van natuur is en zijn avonturen met, laat ik maar zeggen ‘pikstaanderige’ humor beschrijft.

Die rokkentillerij uit de eerste zin is uitgelopen op een partijtje vrijen voor het open raam (zo vieren ze tegenwoordig in Amsterdam de dag van de arbeid, denk ik) en terwijl het meisje Jacky over Stammer heenligt wordt haar door een onverlaat een mes in de rug gestoken. Dat is natuurlijk iets waar een private eye het zijne van wil weten en Capel voorziet de lezer dan in korte tijd van een aantal appetiterige verrassingen.

Zo'n onderzoek van Stammer verloopt geheel anders dan bij Geeraerts, die de hele technische dienst van de recherche tot zijn beschikking heeft. Stammer doet het op z'n Philip Marlowes, hij krijgt op het ene adres een aanwijzing en trekt dan naar het volgende, net zolang tot de moeilijkheden in handtastelijkheden ontaarden. In vorige boeken ging dat altijd wat traag. Een beetje kwam dat, heb ik altijd gedacht, doordat het Amsterdam van Stammer zo'n klein, mopperig decor is, waar je op de fiets doorheen moet. In Kwade trouw is dat Amsterdam er niet. Stammer zwerft van Almere naar Durgerdam, van de Oostduitse ambassade in Den Haag naar een paar jachthavens, waar ruimte is en het naar peterolie ruikt. Minder gewijde grond en wellicht daardoor heeft Kwade trouw meer actie en een aantal dubieuze, maar goed herkenbare figuren. Een plot voor een korte, snelle thriller met alle elementen voor een zwart/witte B-film.

Echtscheiding op z'n Amstelveens en verdenkingen rond een kwalijke chirurg die zich niet geheel gekwalificeerd aan de darmen van aan vetzucht lijdende dames vergrijpt. Stammer is opgewekt en actief en we leren opnieuw weer meer over zijn verleden. Nu een oom die in de oorlog fout was en nogal rokkentillerig het leven in Korea verloor.

■