Vrij Nederland. Boekenbijlage 1984

[p. 45]

Vriendschap en messcherpe rivaliteit
Büchs reisgezel over zijn boek ‘Bibliotheken’

Boudewijn Büch, tekening van Frits Woudstra

Bibliotheken door Boudewijn Büch Uitgever: De Arbeiderspers, Synopsis, 231 p., f34,50
Peter van Zonneveld

Bibliotheken zijn de botanische tuinen van de geest. Meestal bezoekt men ze met een duidelijk doel voor ogen: het bekijken van één of meerdere exemplaten uit de collectie. Maar men kan er ook in ronddwalen omwille van de tijdeloze sfeer, de lichtval, de geuren, de kleuren en de geluiden van de stilte. Die tijdeloosheid is intussen maar schijn: boeken raken zoek, worden geroofd, verscheurd of verbrand. Het is vooral deze tegenstelling tussen eeuwigheid en verval, die Boudewijn Büch in bibliotheken zo boeit.

Peter van Zonneveld en Boudewijn Büch in de bibliotheek van de laatste. We schrijven het jaar 1973

De lezers van Vrij Nederland hebben van de meeste stukken in zijn boek Bibliotheken reeds kennis kunnen nemen. Nieuw is een bevlogen voorwoord van bibliothecaris Ernst Braches, waarin een relatie wordt gelegd tussen de boekenliefde en de poëzie van Boudewijn Büch. Nieuw is ook de bijdrage ‘Boekenhaat, boekenliefde en bibliotheken’ aan het begin, het stuk over de Bibliothèque Nationale, en ‘Het wonen in een boekenkast’ aan het slot. Het geheel wordt afgerond door een nawoord, een uitvoerige bibliografie en een register.

Dit personen- en zakenregister geeft aardig weer waar de zwaartepunten liggen. De ranglijst der auteurs wordt aangevoerd door Goethe, die met 25 pagina-vermeldingen goed is voor het goud. Balzac (15) verwerft het zilver. De bronzen medaille is voor Shakespeare (8). Boudewijn Büch zelf (7) valt net niet in de prijzen, maar hij wint van Bilderdijk, Linnaeus, Rimbaud en Schiller (allen 6). Adolf Hitler (5) eindigt vóór in het peloton.

Het betreft hier steeds namen, die in de bijna twintig jaar dat ik Boudewijn ken, heel wat vaker zijn gevallen. Samen bezochten we bibliotheken in Leiden, Haarlem en Amsterdam, samen reisden we naar Oxford en Cambridge, naar Weimar, naar Parijs. Vandaar dat dit boek allerlei herinneringen oproept, vandaar dat ik geen onbevooroordeeld lezer - laat staan criticus - ben.

De eerste boekerij die we betraden was ongetwijfeld de schoolbibliotheek van het R.K. Lyceum St. Bonaventura te Leiden, gedreven door paters Franciscanen. Het was omstreeks 1865. De collectie moest bescheiden genoemd worden. Onze begeerte werd echter opgewekt door drie deeltjes Hooft, uitgegeven door Bilderdijk. Groot was onze verontwaardiging, toen een derde Bilderdijk-fan een goedgelovige prelaat schamele schooluitgaafjes van Hooft in de maag splitste, ‘omdat die de leerlingen meer zouden aanspreken’, terwijl de roodharige onverlaat zelf met de halflederen bandjes huiswaarts ging.

Het Vieze Mannetje

Boudewijn bezat, op zijn zoldervertrek te Wassenaar, toen reeds een klein, maar keurig ingericht bibliotheekje, dat de basis vormt voor zijn huidige collectie, thans zo deftig aangeduid als Bibliotheca Gronlandea. Elke dinsdagmiddag repten wij ons na school naar Het Vieze Mannetje, een stoffig Leids antiquariaat, waar je voor twee kwartjes de verrukkelijkste Goetheana in de wacht kon slepen. Die boeken worden gekoesterd tot op de dag van vandaag.

‘Met een jeugdvriend reisde ik naar Oxford, Cambrigde.’ (p. 26). Dat was in 1971 - een voorbeeldige reis, die nadien vele malen herhaald zou worden. We bezochten niet alleen bibliotheken, maar werkten er ook aan onze eigen collectie. Met weinig geld kon je daar nog prachtige boeken kopen. Op de drempel van elk antiquariaat maakte de vriendschap tijdelijk plaats voor een messcherpe rivaliteit. Boudewijn wees mij dan dadelijk de afdeling biologie. Ik liet me daardoor niet misleiden, en volgde hem naar de kast met Engelse negentiende-eeuwers - die biologie kwam later wel. Ik was langer, kon dus hoger reiken, maar hij beschikte over een arendsblik. Toch waren we gewoon elkaar ook veel boeken te schenken. Dat maakte in de prijs niets uit, en leverde bovendien in de loop der jaren tientallen fraaie opdrachten op, die samen de geschiedenis van onze uitstapjes vormen.

Vervolg op pagina 47