Vrij Nederland. Boekenbijlage 1983

[p. 43]

Pockets

Jodendom

In de Verenigde Staten verschijnen veel boeken voor het joodse gezin. Onder jonge mensen is er een stroming terug naar het jodendom waarneembaar. Er is vraag naar boeken die jonge joden de weg wijzen nadat ze in een geassimileerde jeugd helemaal niets hebben geleerd over de religie, de traditie, de rituelen en de feesten. In Nederland is het klassieke boek voorhanden van rabbijn S.Ph. de Vries, Joodse Riten en Symbolen. In de Verenigde Staten zijn op dat gebied veel boeken voorhanden, het een wat liberaler dan het andere en ze zijn ook heel praktisch, met tips voor recepten en hoe het huis te versieren.

Seasons of our Joy ziet er heel mooi uit, met goede illustraties en met een duidelijke tekst voor beginnelingen. Wie iets wil weten van zijn eigen jodendom of van dat van goede vrienden waar men de feesten van wil meebeleven, heeft er veel plezier van.

Diepgaander dan het vorige boek is The Passover Seder van Ruth Gruber Fredman. Hoe wordt het joodse Paasfeest gevierd in de verschillende joodse gemeenschappen, waar komt het vandaan, wat is de religieuze betekenis en wat is de verwevenheid van geschiedenis met mythe. Een boek dat ook door niet-ingewijden met enige ijver te volgen is.

■

Arthur Waskow, Seasons of our joy. A celebration of modern Jewish renewal, Bantam Books, f29,75

Ruth Gruber Fredman; The Passover Seder, New American Library, f26,95

Doornroosje

In de voortreffelijke reeks Picador pocketboeken verscheen een editie van Oliver Sacks boek over L-Dopa. Het boek werd jaren geleden besproken door dr. R.H. van den Hoofdakker in Vrij Nederland en ook in zijn boek Een pil voor Doornroosje kan de geïnteresseerde lezer Van den Hoofdakkers opinie vinden. L-Dopa was de pil voor de vele beklagenswaardige ‘Doornroosjes’ die na tientallen jaren van ziekte, stilstand en lijden uit hun toestand van slaap werden opgewekt. De genoemde slachtoffers waren allen mensen die tussen 1916 en 1917 werden getroffen door de ziekte die toen wereldwijd verspreid was in een gruwelijke epidemie. De ziekte heette de slaapziekte; niet te verwarren, zegt Van den Hoofdakker, met de tropische slaapziekte.

De lijders waren getroffen door een ‘voortdurende beweging- en sprakeloosheid, geen enkel vertoon van energie, initiatief, wens wil of verlangen; voor zover wij kunnen nagaan (maar hoe ga je zoiets na) “geesten” zonder gedrag, “wakende slapers”.’

De patiënten die waren opgenomen in inrichtingen kregen in 1967, na vijftig jaar van stilstand dus, L-Dopa, een stof die in de hersenen wordt omgezet in dopamine, ‘met dramatische resultaten.’

De arts Oliver Sacks behandelde een twintigtal van hen en beschrijft in Awakenings hoe zij eerst opleefden en daarna verslechterden. Hij noteerde, maar te veel en passant volgens Van den Hoofdakker, hoe in een liberale, open inrichting in Engeland de patiënten het beter deden dan zij die in een ouderwetse, gesloten, sombere en hiërarchische Amerikaanse inrichting waren opgenomen.

De hoofdzaak van Sacks' boek is de vraag wat we mensen eigenlijk aandoen als we ‘wondermiddelen’ als L-Dopa op ze loslaten. De psychiater Van den Hoofdakker eindigt zijn beschouwing over Sack's buitengewoon interessante boek met de volgende overpeinzing: ‘Wie gelooft dat het verloren paradijs met Moderne Wetenschap te heroveren valt, vervangt God door een apotheker, liefde, genegenheid en empathie door een stukje hersenweefsel, psychiatrische zorg door een bloedproef, de kus van een prins door een pil. En rede door magie.’

■

Oliver Sacks, Awakenings, Picador, f26,95