Vrij Nederland. Boekenbijlage 1983

Vertaald

James Joyce

Bij Joost Nijsen verscheen Pomes Penyeath en andere gedichten van James Joyce (vertaald en voorzien van aantekeningen en een nawoord door Ruud Hisgen en Adriaan van der Weel, 82 p., f 27,50). Van Joyce is zijn proza in vertaling voor het grootste deel verkrijgbaar. Zijn poëzie moest het tot nu toe zonder vertaling stellen. De hoofdmoot van het boekje wordt gevormd door Pomes Penyach, dertien gedichten waarvan ook het origineel is opgenomen. Vervolgens biedt de bundel de twee hekeldichten The Holy Office en Gas from a Burner, en Ecce Puer dat Joyce schreef bij de dood van zijn vader en de geboorte van zijn kleinzoon. ‘Wij zijn ervan overtuigd,’ schrijven de vertalers ‘dat er een groter verband bestaat tussen die ogenschijnlijk onvergelijkbare grootheden - Joyce's proza en zijn poëzie - dan vaak wordt onderkend. Hoewel het begrijpelijk genoeg is dat diegenen die zich door de ongeëvenaarde woordkunstenaar van Ulysses en Finnegans Wake aangesproken voelen, in “Chamber Music” en “Pomes Penyach” hun Joyce nauwelijks herkennen, is het gebrek aan belangstelling voor de gedichten niet terecht.’

Tom Wolfe

Bij uitgeverij Hollandia Literair verscheen Het geschilderde woord/Van Bauhaus tot ons huis door Tom Wolfe (vertaald door Ko Kooman, 212 p. f 32,50). In deze twee grote essays behandelt Tom Wolfe, de getrouwe en scherpe croniqueur van het sociale en culturele leven in Amerika, de Moderne Kunst en de Moderne Architectuur. In ‘Het geschilderde woord’ hekelt Tom Wolfe het feit dat in de moderne kunst de kunst plaats heeft moeten maken voor de kunsttheorie. De criticus van The New York Times zei eens dat voor iemand die tegenwoordig een schilderij bekijkt ‘het ontbreken van een geloofwaardige theorie een fundamenteel gemis is’. Kortom, zegt Wolfe: ‘Zonder bijbehorende theorie kan ik vandaag de dag geen schilderij meer zien.’

In ‘Van Bauhaus tot ons huis’ vraagt Tom Wolfe zich af waarom we niet de architectuur hebben die we verdienen. Wie bepaalt er hoe de gebouwen er uit moeten zien waarin we wonen en werken? Wolfe beschrijft de grote invloed die de Bauhaus-architectuur op de Amerikaanse architecten had: ‘Tot dusver was de Amerikaanse architect iemand geweest wiens taak het was de romantische fantasieën van kapitalisten samen te vatten en uit te werken. Maar in Europa kon je nu groepen architecten zien werken met de goddelijke autonomie die voorbehouden was aan de grootste genieën.’ En hoe dacht De Klant over de ontwerpen waarin hij moest wonen en werken? ‘En de klant slikte nog steeds manmoedig de bittere pil.’

(From Bauhaus to Our House is ook in Engelstalige pocket te krijgen, uitgeverij Abacus, 142 p., f 12,15. Importeur: Van Ditmar)

e.e. cummings

Ook bij Hollandia literair verscheen Het driehoekig waarom en andere gedichten van e.e. cummings (vertaald door Peter Verstegen, 100 p., f24,50). De vierentwintig gedichten staan in het origineel en in de vertaling afgedrukt. Verstegen schrijft in zijn nawoord: e.e. cummings (1894-1962) ‘sprong, leek het, heel oneerbiedig met de taal om; hij had lak aan gangbare spelling en typografie, plakte woorden aaneen, of hakte ze in mootjes, zondigde tegen de syntaxis, gebruikte kwistig zelfgemaakte woorden, jargon, bargoens en vreemdtalige elementen en deed uiterst onverwachte dingen met leestekens en hoofdletters’. Deze vrijzinnigheden pasten goed bij een dichter die, na zijn ervaringen als soldaat in een interneringskamp in de Tweede Wereldoorlog, alle vertrouwen in collectiviteit en bureaucratie verloren had. T.S. Eliot schreef over e.e. cummings: ‘Ik heb een heel hoge dunk van Cummings als dichter, al heb ik een afkeer van zijn typografie.’