De Vorsterman Bijbel

§ Dat .iij. Cap.

1

⁺ENde Iudas diemen heet Machabeus stont op voor hem,

+ A

2

ende alle zijn broeders die holpen hem, ende al die ghene die hen met sinen vader ghestellet hadden, ende si streden Israels strijt, met blijscapen.

3

Ende hi verbreyde zijns volcs heerlicheyt, ende becleede hem met eenen pansyser, als een Ruese, ende hi dede zijn wapene aen inden strijt, ende hi bescermde den heyrlegher met sinen swaerde.

4

Hi wert ghelijck een Leew, in zijn wercken, ende ghelijck eens leeuwen ionck dat briesschet inder iacht.

5

Ende hi veruolchde den quaden na, ende versoeckende die ghene, die zijn volck stoorden, die verbrande hi metten vyere,

6

ende die vianden werden verdreuen, door die vreese van hem. Ende alle die ghene die quaet deden, werden verstoort, ende die salicheyt hadde voorganck, in zijn hant.

7

Ende hi verbitterde veel Coninghen. Ende verblijde Iacob door zijn wercken, ende eewelijck is zijn ghedencken in ghebenedijnghe.

8

Ende hi doorwandelde oock die steden van Iuda, ⁺ ende dede die quade daer wt, ende hi keerde die gramschap van Israel.

+ B

9

Ende hi wert vernaemt totten eynde vander werelt, ende hi vergaderde die verloren.

10

Ende Apolonius die vergaderde die Heydens, ende een groote cracht van Samarien, om teghen Israel te strijden.

11

Ende Iudas vernamt, ende trock wt, hem te gemoete, ende hi sloech hem doot, ende veel vielender ghewont, ende die andere vloden.

12

Ende hi nam haeren roof, Ende Iudas nam Apolonius swaert [kolom] ende hi vachter alle zijn daghen mede.

13

Ende Seron die velthooftman ende marscalck vanden heyr van Syrien hoorde dat Iudas een heyr vergaderde, ende een vergaderinge der gheloouighen,

14

Ende seyde, Ick sal mi eenen naem maken, ende worden verheuen binnen dat rijck ende sal Iudam, ende die met hem zijn beuechten, die des conincs woort versmaet hebben.

15

Ende hi bereyde hem, ende der quader slachoorden trocken met hem oock, stercke hulpers om dat si onder die kinderen van Israel stercke wrake doen souden.

16

Ende si naecten tot Bethoron, ende Iudas die trock wt hem te ghemoete met luttel volcs.

17

Maer doen si saghen dat heyr, hen te ghemoete comen, seyden si tot Iudam, ⁺ Hoe sullen wi dus luttel moghen vechten, teghen so groote menichte, ende so stercke, Ende wi zijn huyden vermoeyt van vasten.

+ C

18

Ende Iudas seyde, ☞ Het is licht, dat vele luyden besloten worden in luttel luyden handen, ende ten is in gheen onderscheyt in Gods vanden hemele aenschouwen te verlossen, ☞ met vele oft met luttel,

19

want die verwinninghe van strijde en is niet, inder menichte vanden heyr, maer die cracht vanden hemel,

20

Si comen tot ons in een versmadende ende hooueerdige menichte, om ons te verderuen ende onse vrouwen ende onse kinderen, ende om ons te beroouen.

21

Maer wi sullen vechten voor onse ^* zielen,) ende voor onse wet,

* tgriecs leuen.

22

ende die HERE salse in stucken breken voor onsen aensichte, Maer en ontsietse ghi niet.

23

⁺Ende doen hi op hielt van spreken, so spranck hi hen haestelijck in. Ende Seron ende zijn heyr wert verwonnen, in zijn aenschouwen,

+ D

24

ende hi veruolchde hem inden nederganck, van Bethoron tot op dat platte velt, Ende van henluyden vielender, acht hondert mannen, ende die andere vloden inder Philistinen lant.

25

Ende Iudas anxt ende vreese, ende zijn broederen viel op die Heydenen, al om ende om,

26

ende sinen naem quam totten Coninck, ende alle luyden vertelden van Iudas strijden.

27

Ende na dat Antiochus die coninck, die voorseyde dinghen gehoort hadde, wert hi gram inderherten, ende sant, ende vergaderde al dat heyr van sinen rijcke zeer stercke ghetelde.

28

Ende Antiochus die coninck dede zijn schatcamer open, ende ghaf den heyr soudye, voor een iaer lanck, ende beual hen dat si tot alle dinghen bereyt zijn souden.

29

Ende hi sach dattet gelt zijnder scatcamere ontbrack, ende dat die tribuyten cleyn waren, om dat gheschil en plaghe, die hi intland dede, om dat hi die wettighe insettinghe wech dede, die van die eerste

[p. Y7r]

dagen hadden geweest,

30

Ende hem dochte dat hi tot een werf ende anderwerf niet hebben en mochte ter eeren tot costen ende die ghiften die hi te voren hadde gegeuen met milder hant die hi ouertalliken hadde gegeuen bouen andere coningen, die voor hem gheweest hadden.

31

⁺Ende hi wert zeer verbaest in dat herte, ende hi peynsde te gaen in Persen, om tribuyt van den lande te ontfangen, ende om veel siluers, ooc aldaer te vergaderen,

+ E

32

Ende hy liet Lisiam eenen edelen man vanden conincliken geslachte bouen die orbaerlike saken vanden rijcke, vander riuieren Euphraten, totter riuieren van Egypten,

33

ende dat hi Antiochum sinen sone voeden soude, tot dat hi wederom quame,

34

Ende die coninck Antiochus leuerde hem half dat heyr ende die Eliphanten, ende beual hem van allen dat hi wilde, ende vanden ghenen die int Ioetsche lant woonden, ende in Ierusalem,

35

dat hi tot hen luyden, een heyr soude senden, om dye cracht van Israel, te breken ende te vernielen, ende om die ouerghebleuene van Ierusalem, ende om haer gedenckenisse van dier plaetsen wech te doen,

36

Ende dat hi daer soude doen woonen vremde geboren luyden, in alle haer lantpalen, ende dat met loten wt deylen souden.

37

Ende die coninck Antiochus, nam met hem dat ander deel vanden heyre, dat daer bleef ende trock wt Antiochien die stadt van sinen rijc, int honderste ende seuen ende veertichste iare, Ende hy troc ouer de riuiere Euphrates, ende dooruoer die hooge lantschappen.

38

Ende Lysias verkoos Ptolomeum, Dormini sone, ende Nicanorem, ende Gorgiam, zeer machtighe mannen, van des conincs vrienden,

39

ende hi sondt met hen luyden veertich duysent mannen, ende seuen duysent rosuolcs, om int Ioetsche lant te trecken, dat zijt verderuen ende vernielen souden, na des conincs Antiochus woort.

40

⁺Ende si trocken wt met alle haer macht, om te varen, ende si quamen tot Ammaum int veltachtich lant,

+ F

41

Ende die coopluyden vanden lande hoorden haer fame, ende si namen zeer veel siluers ende gouts, ende knapen ende quamen int heyr, om die kinderen van Israel te coopen tot knechten, ende dat heyr van Syrien ende van vremden landen quamen tot hen.

42

Ende Iudas ende zijn broeders sagen, dat die quade dinghen gemeerdert waren, ende dat dat heyr tot haeren lande nakende quam, ende si vernamen, dat des conincs woorden waren die hy beuolen hadde te doen, als dat si dat volck te nyet, ende tot eenen lachtere souden maken,

43

Ende elc seyde tot sinen vrient, Laet ons die nederuallinghe van onsen volcke verheffen, ende laet ons voor ons volc, ende on-[kolom]se heylichdom vechten,

44

Ende dye menichte wert verghadert, om bereyt te wesen totten strijde, ende om te bidden, ende te vercrijgen goedertierenheyt ende ontfermherticheyt,

45

Ende Ierusalem en was niet bewoont, ⁺ maer si was als een wildernisse, Van haeren kinderen en was nyemant die daer in ghinc, ende wt ghinck, ende dat heylighe dat vertradtmen Ende vremde geborene woonden in die borcht ende daer was der heydenen wooninge, Ende die lusticheyt was van Iacob genomen, ende daer ghebrack die harpe ende die fluyte,

+ Deut. xx.b Iud. viij.a

46

Ende si quamen ende vergaderden in Masphat tegen Ierusalem, Want Masphat was te voren een stadt van bedinghe in Israel,

47

Ende si vasteden dien dach, ende cleeden hen met haren cleeden, ende si stroyden asschen op haer hooft, ende schoerden haer cleederen in twee,

48

Ende si deden die boecken der wet open, daer die heydenen wt sochten die gelijckenis van haeren afgoden,

49

ende si brochten die priesterlike vercier cleederen, ende haer eerste vruchten ende thienden, ende si verwecten haer Nazareos, die haer daghen voldaen hadden.

50

Ende si riepen met luyder stemmen, totten hemel, ende seyden, Wat sullen wi desen mannen doen, ende werwaerts sullen wise leyden

51

Ende uwe heylichdom is vertreden ende besmet, ende uwe priesters zijn geworden tot gheween ende tot vernederinghe,

52

Ende siet, die heydenen zijn vergadert tegen ons, om ons te verderuen Ghi weet alleen wat si teghen ons peynsen,

53

Hoe sullen wi mueghen gedueren tegen haer aensichten ten si dat ghi God ons helpt,

54

Ende si trompten luyde met trompetten.

55

Ende hier na maecte Iudas hooftluyden ouer duysent, hooftluyden ouer hondert, ouer vijftich, ende ouer thienen,

56

Ende hi seide totten ghenen dye huysen timmerden, ende wijuen besekert hadden, ⁺ ende die wijngaerden planteden, ende dye hen ontsaghen, dat elck van dien wederkeeren soude, in zijn huys na die wet,

+ Deut. xx.b Iud. viij.a

57

Ende si vertrocken metten heyrlegheren, ende legherden ten zuyden van Ammaum,

58

Ende Iudas seyde, Gordet v, ende weest vrome kinderen, ende ghi sult vroech gereet zijn, om teghen dese heydenen te vechten, dye ghecomen zijn, ons te verderuen, ende onse heylichdom,

59

Want het is ons beter, te steruen inden strijdt, dan dat wy sien souden dat quaet ons heylichdoms, ende van onsen volcke,

60

Maer alsoot den wille is inden hemel, Also moet gheschieden.

§ Hoe Iudas Gorgiam ende Lysiam verwan, ende doen den tepel suyuerde, ende hoe hi den altaer maecte.