Vormen. Jaargang 3

Romans

Vicki Baum: ‘Le dernier jour’ (Vertaling van Maurice Betz.) Editions Emile-Paul Frères, Paris.

Met deze novellen biedt Vicki Baum aan een zeer uitgebreid publiek ontspannende lectuur. Zij behandelt hier gemakkelijk en snedig weinig oorspronkelijke onderwerpen, zeer verwant aan het fait-divers, met een drang naar romantiek die het verhaal bijtijden naar een drakerige onwaarschijnlijkheid doet overhellen. Ik denk hierbij vooral aan de laatste idylle van de afgedane operazanger Hannes Rassiem.

Dit boek maakt de lezer niet rijker, noch aan menschenkennis, noch aan levenswijsheid. Ofschoon haar personages niet genoeg leven, dient toch de psychologische opmerkingsgave van de schrijfster geloofd, een gave die haar notities in de pen geeft, die men een eerste-rangsauteur zou waardig keuren. Maar V.B. hecht te zeer en schier uitsluitend aan een boeiende verteltrant, dan dat zij zich grondig in karakters zou gaan verdiepen. Van haar mag naar het woord van Nietzsche gezegd worden, dat haar de ‘Mut zur Langweiligheit’ ontbreekt.

De vlotheid, waarmee deze novellen geschreven zijn, bleef in de vertaling sierlijk behouden.

René BERGHEN

Anton Tsjechow: ‘Een hulpeloos schepsel’, Vert. door H.J. Been. - Antwerpen, Het Kompas. (1938). 64 blz.

Bij het lezen van deze bladzijden denkt men voortdurend aan Walschap. Vroeg of laat zal men de verhouding van Walschap tot de Russische auteurs moeten bestudeeren. Het onderzoek zal misschien wel een en ander ontluisteren, dat onze oogen thans nog doet schemeren. Er is natuurlijk Dostoïewski, er zal waarschijnlijk ook Tsjechow zijn.

Ik denk er niet aan, Walschap dit als een gebrek aan persoonlijkheid aan te wrijven: ik geef deze veronderstelling slechts als middel om, bij vergelijking, de waarde van onzen romancier juister te kunnen bepalen. De techniek van Tsjechow blijkt ongeveer die van Walschap: zij schenkt den roman en de novelle de rechten van het episch genre terug - ten koste van de beschrijvende en lyrische elementen. Wat op bezinning wijst, maar de beheersching nog geenszins waarborgt en de uitweidingen en afwijkingen niet noodzakelijk voorkomt. Dat Tsjechow beheerscht blijft en van de strakke lijn niet afwijkt, geeft aan zijn korte

[p. 253]

verhalen een haast klassieken toon. Russisch zijn de stukjes slechts in de persoons- en eigennamen. Zij zijn als fabels: zij hebben een universeele beteekenis.

R.F. LISSENS.

Siegfried E. van Praag: ‘Jongensdroom’, Querido, A'dam.

Ik heb dit boek gelezen zonder vreugde en zonder spijt, zonder hartstocht of verveling. Het heeft me niet eenzaam gemaakt, noch doen huiveren van een vreemd geluk. Niet toornig of niet jubelend heeft het me naar de pen doen grijpen. Ik zou er rustig kunnen over zwijgen, niet als opzettelijke negatie, maar omdat het geen oogenblik in mij de behoefte heeft gewekt, vóór of tegen te getuigen. Toch is het goed werk, - ik zeg niet SCHOON of GROOT werk, - ik zeg: GOED werk, het werk van een geschoold vakman, die dank zij een beproefde techniek, al wat hij beroert een merk van waarachtigheid en levensechtheid verleent. Het is degelijk, zonder veel diepgang noch aangrijpende ontroering, oppervlakkig zonder onbenulligheid. Het moet een groote kundigheid vereischen, zóódanig te schrijven, dat uw werk juist in deze mate boeit, dat de lezer uw boek niet dichtklapt, nijdig om het tijdverlies. Dit gevoel heeft ‘Jongensdroom’ me geen oogenblik gegeven.

Bert RANKE.

A.M. de Jong: ‘Onnozele Kinderen’ - ‘In de Draaikolk’. Salamander reeks, N.V. Querido, Amsterdam.

Na het jammerlijke achtste deel van den Merijntje Gijsen-cyclus, dat in een vorig nummer werd besproken, worden ons thans in herdruk ‘Onnozele Kinderen’ en ‘In de Draaikolk’, respectievelijk derde en vierde deel van ‘Merijntje Gijsen's Jeugd’, als Salamander-boeken toegezonden. Het is overbodig hier nogmaals te wijzen op de benijdenswaardige(?) populariteit van dit werk, dat zich evenwel in voorliggende deelen nog steeds op waardeerbaar volksch peil handhaaft. Mede door film en tooneel is Merijntje ons een zeer vertrouwd figuurtje geworden dat waarschijnlijk, - God betere het -, in onze letterkunde een ruimer leven is beschoren dan b.v. Maurice Gilliams' jonge Elias. Voor hen, die populariteit tot artistieken maatstaf promoveeren kan De Jong een belangrijk auteur schijnen, voor de anderen blijft hij de volksche schrijver met een ‘strijdbaar temperament’, in wiens werken de sociale aandrift de literaire overvleugelt.

Bert RANKE