Vormen. Jaargang 2

Proza

Maurice Gilliams, Twee Oefeningen. Uitgave ‘De Vrije Bladen’ 1937.

In deze twee korte novellen die Gilliams met recht en rede twee ‘oefeningen noemt, en die reeds in 1933 verschenen in een bundel proza ‘Oefentocht in het luchtledige’ openbaart deze auteur zich reeds als een knap en gevoelig schrijver die zin heeft voor het mysterieuze en voor de kleine raadselen van het dagelikse leven. Smart en gal - en dan een beetje dichterlike vrijheid om te doen geloven dat de kleine vogelbek druipt van kersenbloed.

P.B.

Jean Guirec: La maison au bord du monde. Albin Michel, Paris, 1937, 22.5 fr.

Het komt me voor dat men elders wat meer scrupules kent om een auteur aan de gemeenschap bekend te maken. Gaat men de letterkundige prijzen en de door vooraanstaande critici besproken auteurs in Frankrijk bv. na, dan komt men niet zelden tot de verrassing dat men alles behalve dan met debutanten te doen heeft, ik wil zeggen met schrijvers die een eerste poging wagen. Ook deze auteur is met bovenvermeld werk aan zijn zevenden roman, vooraleer een ruimere aandacht hem te beurt valt. Misschien niet ongewenscht dat deze voorzichtigheid ten onzent ingang vond, we zouden heel wat minder kweeperen kweeken. Bijaldien is Guirec nog niet geheel in zijn verwoording geslaagd. Een invloed van Julien Green is opvallend voor de keuze van het onderwerp. Maar een buitengewone, moeilijk te idfinieëren levensintensiteit, die daarbij tot hoogere bespiegeling aanleiding geeft, is in dit werk aanwezig. De laagheid, de verbeesting, het verwoestende van enkele levens wordt door de beheersching en de opoffering van twee intellectueele en romantische menschen nutteloos doch niettemin overwonnen. De tweestrijd tusschen leven en droom, materialisme en geest wordt zonder meer in het voordeel van de hoogere waarde beslecht. De psychologie van het binnenhuis heeft Guirec voor nieuwere, diepere analyse bereid.

P.D.V.

Alexandre Arnoux: Le rossignol napolitain, Grasset, Paris, 1937, 24.75 fr.

Met een meesterlijken zin voor historisch inleven, een groote technische

[p. 122]

en wetenschappelijke kennis, een sterk-filmisch talent en een mooi Fransch geeft ons Arnoux, reeds bekend door zijn ‘Carnet de route du Juif Errant’, het Venetië en de Italiaansche steden, de opera-bouffe, het avontuur en de liefde der zeventiende eeuw ten beste. Misschien is het werk door een gewilde vollledigheid op sommige plaatsen langdradig, maar dit euvel weegt niet op tegen de noodzakelijkheid die het genre soms oplegt, en nog minder tegen de ingenieuse intrigue en het muzikaal proza, die zich wonderwel bij het gegeven aanpassen.

P.D.V.

Jacques Chardonne: L. Amour c'est beaucoup plusque l'amour, Stock, Paris, 1937, 22.5 fr,

Een aforisme als dit laat aan duidelijkheid te wenschen over. Eindelijk heeft Chardonne het door tal van zinnen en passages uit zijn werk en nieuwe ‘retouches’ willen omschrijven. Er zijn er misschen die denken, dat de bekendheid (?) door dezen auteur verworven, zijn latere waarde in den weg staat. Die lui schijnen zich m.i. sterk te vergissen. Ik schrijf t.a., bij 't leven van Chardonne zelf nog, een kwart van den hedendaagschen Vlaamschen roman (rechtstreeks en onrechtstreeks) aan zijn oorspronkelijk en overredend talent toe; iets waarover t.z.t. meer zal moeten gezegd. En voor de twijfelaars mag even gewezen op het accent van dezen Franschman. ‘L'âge venant, un romancier qui'a écrit une dixaine de romans, commerce à comprendre ce qu'il a voulu dire.’ Dit verklaart reeds het bijeenbrengen van zijn gedachten over de liefde. Te zeggen: de liefde is de schaarsche vrucht van een langdurige persoonlijke en sociale ervaring, een moeilijk en pijnlijk geharmoniseerd geworden habitus, verworven langs in de jeugd eenzaam-gekoesterde sensibiliteit en ontbering, die zonder principieële en kategorische afwijkingen overgaan tot een dagelijksche gebondenheid in het huwelijk, waarin de droom, de smart en de askese niet kunnen uitgesloten. En in dit raam ‘nog meer’, althans heel wat anders dan wat rond het epicuristisch en erotisch geval wordt gedacht. Een levensleer, ik zei bijna de unieke leer van het leven ligt in de liefde besloten. Meer geluk dan die liefde verwezenlijken kan een mensch niet verlangen, de mensch met zijn ‘personnalité limiteé, confuse, faite de contrastes, d'aspirations et de défaites.’

Een merkwaardige voorrede, van de hand van Maurice Delamain, leidt tot de gedachten van den romancier in.

P.D.V.