Vormen. Jaargang 2

[p. 63]

Kritische Nota's

Poezie

Leye - Ruischen, door Basiel De Craene, (Eigen Beheer, Bachte-Maria-Leerne, 20 fr.)

Basiel De Craene is laat tot de poëzie gekomen. Laat mij dadelijk zeggen dat hij slechts op enkele plaatsen de zuiver lyrische uiting heeft bereikt. Zijn werk echter uitsluitend willen waardeeren in zoover het de zuivere lyrische normen benadert ware onrechtvaardig en eenzijdig. Want wij hebben hier te doen met een mensch bij wie de gedachtenrijkdom en de mildheid van het gevoel niet onderdoen voor de spontaneïteit en de beeldenrijkdom van zijn uitdrukkingsvermogen. Deze dichter doet zich voor als een rijke natuur die de dijken der genre's dóórbreekt, doch juist daardoor niet steeds tot haar volle waarde openbloeit, zooals dit enkel kan in de beperkte doch kristalizeerende wetmatigheid die elke genre eigen is. Het gaafste werk, dat ik van hem ken is zijn lang gedicht ‘Zij die zwijgt’, een Maria-leven, episch uitgebeeld en dat om zijn oorspronkelijke opvatting iets eenigs is in onze letteren uit den laatsten tijd. Maar ik heb het hier over zijn poëzie. Zijn nieuwe bundel: ‘Leye-Ruischen’ beteekent stellig een vooruitgang op ‘Het Leye-rimpelen’ (1933-34). Het gedicht werd gebondener, de lijn die het samensnoert strakker. De gegevens van De Craene's gedichten uit het leven gegrepen gebeurtenissen, die hij van uit het verhaal in de sfeer van de lyriek wil opnemen, door ze als plastische uitbeeldingen van zijn ideeën-wereld aan te wenden. Hij is uiteraard niet lyrisch op het leven afgestemd, - ondanks een vaak mooie aanhef en de talrijke beelden, slaagt het gedicht er niet in zich ‘los te zingen’. Ik meen, dat men dit van De Craene niet mag eischen. Men stelt geen voorwaarden aan een natuur die haar eigen oorspronkelijkheid heeft. Deze dichter schrijft een kernachtige, beeldrijke taal, hij geeft blijk van een scherp waarnemingsvermogen. Met dergelijke eigenschappen, gepaard met een frissche ontroerbaarheid, een veelzijdige aandacht die afwisselend de verscheidene gebieden van natuur, evenmensch en eigen ziel bestrijkt, is hem een zelfstandige plaats aangewezen tusschen deze dichters die, zonder uitgesproken lyrisch te zijn, een plastische brok leven kunnen geven, die door diepte en verhevenheid van gedachten aan de banaliteit ontheven wordt en doorhuiverd staat van gevoel, dat met de jaren levenswijding is geworden. Graag citeerde ik hier het gedicht: De scheur in 't huis, waarin het eeuwenoude doch door den oorlog sterker opgedreven conflict tusschen vader en zoon wordt uitgebeeld, en dat typisch is voor zijn talent, dat ik hier getracht heb te omschrijven.

R.V.

Peillood, door Karel Vertommen. (Uitg. De Garve, Lier 1937.)

Het is bedroevend op welke wijze Karel Vertommen zijn talent verknoeit

[p. 64]

aan rijmelarij en aan goedkope, meestal misplaatste ironie. Ondanks een paar verzen die als volksliedjes min of meer geslaagd mogen heten, blijft het voorlopig toch een vraag of Vertommen er ooit toe komen zal een gaaf gedicht te schrijven.

P.G.B.

De Droomen van de Werkelijkheid, door Herman van Snick. (Uitgave De Waterkluis, Gent.)

Deze dromen van de Werkelikheid steken gunstig af bij wat de waterkluizenaars ons doorgaans bezorgen. Dit wil niet zeggen dat Herman van Snick reeds een persoonlikheid zou geworden zijn. Zijn zin voor muzikaliteit en zijn zachte soms weemoedige ironie verraden echter een meer dan gewoon talent. Dat hij dit talent niet langer roekeloos mag laten woekeren op onbekende gebieden is hij tegenover zichzelf en ook tegenover ons verplicht.

P.G.B.

Gracilis, door Robert Franquinet. (Edition Je m'enfiche de la ‘Doctrine Littéraire’ Paris.)

Van Robert Franquinet verschenen reeds een paar dichtbundeltjes die zeker een frissen klank lieten hooren en ons toelieten te veronderstellen dat hij ons eenmaal in het rijk der poëzie zou binnenleiden. Indien hij echter voortgaat met literaire onzin als ‘Gracilis’ dan betwijfelen wij zeer of hij ooit de sleutels vinden zal.

P.G.B.

Arbeiders dichten. Ingeleid door R. Herreman. (Uitgave De Garve, Brugge, April 1937.)

Dat de poëzie, ondanks de ‘verontschuldiging’ voor het gebruik van dezen term, ook nog kan dienen om aan te toonen dat ‘de geestelijke ontvoogding der Vlaamsche arbeiders’ er op vooruitgaat, behoort tot de typische verschijnselen en experimenten van onze na-oorlogsche cultuur. Als opstellen van leerlingen ons reeds in de verwachting stellen binnen enkele jaren een schoone reeks van Deyssels en Streuvelsen te mogen huldigen, waarom mag dan deze poëzie ons niet evenzeer op hoop van zegen doen leven voor de dichtkunst? Alleszins verdienen én de mentor en de ingewijden een pluimpje voor hun toewijding en hun geduld.

P.D.V.

Von den treuen Begleitern, door Ernst Wiechert. (Verlag der Blätter für die Dichtung, Hamburg.)

In dit dubbel-nr (15 en 16 van ‘Das Gedicht’ 3e jaargang,) commenteert de fijnzinnige schrijver van ‘Die Majorin’ vier gedichten: Der Mond ist aufgegangen, (Matthias Claudius), Der du von dem Himmel bist, (Goethe), Vor seiner Hütte ruhig im Schatten sitzt, (Hölderlin), Lasz, o Welt, o lasz mich sein! (Mörike). Deze gedichten heeft hij jarenlang als een stil bezit in het hart gedragen, zoodat

[p. 65]

zij zijn eigendom zijn geworden ‘wie sein eigner Atem’. Gedichten zijn het, die de proef van het harde leven hebben doorstaan, wier beteekenis zich steeds verdiepte met het leven. E. Wiechert spreekt hier over poëzie met woorden die rijp en zwaar van levenservaring zijn.

R.V.

Courrier des Poêtes, nr. 4, 1937. (Les Cahiers du Journal des Poêtes, Arteveldestraat 65, Brussel, 10 fr.)

Robert Poulet ontleedt de poëzie van Hubert Dubois, Robert Vivier het essay ‘Les Chimères de Gérard de Nerval’, (door Jeanine Moulin) en Carlos de Radzitzky het boek ‘Rimbaud vivant,’ door Robert Goffin. Onder de bonte verscheidenheid der bijdragen dienen vooral aangestipt de gedichten van Charles Plisnier en Georges Cattaui en de opstellen: La famine poétique (Georges Adam) en La continuité de la Poésie (Jean-Emmanuel van Kerckhoven).

R.V.