Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel XI. De provincie Groningen

Zuidhorn.

Noordhorn.

e 1. De ned. herv. kerk is een door het inbreken van groote vensters gewijzigd, rechtgesloten gebouw (vermoedelij k XIII) met een ommetselden (lateren?) toren. In de ten deele door lage lisenen versterkte zijmuren sporen van rondboogvensters, in den zuidmuur ook van een gedichten rondboogingang; in de sluiting twee rondboogvenstertjes en overblijfselen van spaarvelden. De vlakopgaande onversierde toren, met spitsbogige galmgaten, wordt gedekt door een van vier- tot achtkant ingesnoerde spits; rondbogige ingang en doorgang naar de kerk. De kerk bezit:

[p. 244]

Gesneden preekstoel (1718); Avondmaalstafel (XVIIb).

Eenige banken met snijwerk, een met het wapen-Clant (XVII), een met het wapen-Hindricks (XVIIc) en nog twee met boerenwapen (XVII B).

Zerken voor Abell Uckama († 1622) met de kinderen van Ebele Uckama († 1590), Cornelis Uckama († 1638), Gosse Hindricks († 1665).

Zilveren Avondmaalsbeker (1702; merken: Groningen, onduidelijk), als voet een munt met opschrift: ‘Sanct. Rudbertus eps. Salisb. 1625’.

Klok, in 1774 door Claudius Fremy te Noordhorn gegoten.

2. De doopsgezinde kerk (1811), zonder belang.

g 1. Dorp: achtkante korenmolen met stelling (1890, het achtkant, enz. afkomstig van Grijpskerk, de huidige molen ter vervanging van een in 1890 afgebranden lagen achtkanten met lage stelling).

2. Polder Eldersveld-Zwakkenburg (opgericht 1870): achtkante watermolen: hout op veldmuren.

Zuidhorn.

a. Een gouden muntje van Marcus Aurelius Numerianus, alhier gevonden, bevindt zich in het Museum te Groningen.

e. De ned. herv. kerk is een in oorsprong middeleeuwsch (vermoedelijk XII), zeer gewijzigd en door een pleisterlaag (waaronder vooral in het westelijk deel nog veel groot-formaat tuf) bedekt, driezijdig gesloten gebouw met lage uitbouwsels aan de noord- en zuidzijde en een van kleine steen opgetrokken (ommetselden?) toren (in zijn tegenwoordigen vorm XVI-XVII), waarin aan de oostzijde een enkele band van tuf. Het oostelijk

[p. 245]

kerkgedeelte heeft driemaal versneden boeren. De vlakopgaande toren met kleine spitse galmgaten wordt bekroond door een van vier- tot achtkant ingesnoerde naaldspits. Inwendig een gestucte zoldering. De kerk bezit:

Fraai gesneden preekstoel (XVII B, trap en klankbord nieuw) met vijf wapens, o.a. -Buningh, -Hanckema en een gekwartileerd-Clant-Coenders-Rengers-Entens met hartschild-Hanckema (Derk Clant van Hanckema), en lofwerk op de kuippaneelen tusschen Korinthische zuiltjes; doophek (XVII B).

Orgel (1793, door F.C. Snitger en H.H. Freytag).

Eenige banken met opzetstukken, waarvan een met het wapen van Derck Clant van Hanckema en een met wapen gekwartileerd -Ripperda-Clant-Lewe-Manninga van zijn echtgenoote Margaretha Josina Ripperda; voorts vele eenvoudige banken (alles XVII B).

Verscheidene zerken, de oudste volgens overlevering voor Frerick Gaickinga († 1520) en voorts meest voor leden der geslachten Iwema, Buningh en Siccama.

Rouwborden voor Vrouwe Baudung Clant († 1704) en Maurits Clant († 1734).

Zilveren Avondmaalsbeker (merken: Groningen 1692/1693, Johannes Dronrijp), in 1692 geschonken door en met het wapen van Derck Clant van Hanckema.

g 1. Enumatil. Achtkante korenmolen met stelling (1907, ter vervanging van een in 1906 afgebranden molen, het achtkant, enz. afkomstig van Dokkum).

2. Achtkante watermolen in den Zuidhorner Zuiderpolder (opgericht 1840).