Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel IX. De provincie Friesland
(1930)– [serie] Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst–
Auteursrecht onbekend
[pagina 343]
| |
Drie gebeeldhouwde zerken (1639, 1678 en 1680) van leden van het geslacht Lycklama a Nyeholt, met wapens.
Klok, in 1844 gegoten door A.H. en M.A. van Bergen te Midwolde. | |
Boil.e. De ned. herv. kerk, in 1641 gebouwd ter vervanging eener oudere (H. Maagd Maria), is in later tijd gewijzigd en verknoeid. Zij bezit: Gegraveerden zilveren Avondmaalsbeker (XVII d), met afbeelding der oude kerk en opschrift. Op het kerkhof staat een overhuifde klokkenstoel, waarin een klok, in 1399 gegoten. | |
Finkega.e. De ned. herv. kerk (1903) bezit: Klok, in 1642 gegoten door Jacob Noteman te Leeuwarden. | |
Munnikeburen.e. De ned. herv. kerk, in 1806 gebouwd, is in 1860 verbouwd. De oude klok, in 1638 gegoten, werd in 1889 door de tegenwoordige vervangen. | |
Noordwolde.e. De thans ned. herv. kerk, XVII d gebouwd op een oudere fundeering, in 1843 vergroot, bestaat uit een baksteenen driezijdig-gesloten schip en een noordelijken dwarsarm (1843). Zij bezit: Eiken afscheiding (XVII b) met balusters, tusschen schip en portaal. | |
[pagina 344]
| |
Eiken kuip (XVII b, geverfd) van den preekstoel, op welker hoeken zuilen met gesneden kapiteelen. Doophek (XVII b) met ijzeren doopboog. Twee koperen kronen (XVII d). Avondmaalszilver: twee gegraveerde bekers (XVIII a) met opschrift. Op het kerkhof twee gebeeldhouwde handsteenen grafpalen (XVII c). | |
Nyeholtpade.e. De ned. herv. kerk (H. Nicolaas), XVI a gebouwd van baksteen met zandsteenen banden en boogblokken, bestaat uit een schip, een 3/8-gesloten koor en eenen vierkanten toren met spits. Eensversneden steunbeeren; zandsteenen waterlijst, waar de spitsbogige vensters doorheen zijn gebroken. Aan de noord- en aan de zuidzijde korfbogige ingangen in omlijsting van profielsteen. In den voet van den toren, aan west-, noord-, en zuidzijde, dichtgemetselde spitsbogige doorgangen. Inwendig (gewit): onder de vensters korfbogige spaarnissen. De kerk bezit: Eiken doophek (XVII c, geverfd) met gewrongen balusters. Twee klokken, waarvan een in 1598 gegoten, en een in 1611 door Gheraert Koster te Amsterdam. | |
Nyeholtwolde.e. De ned. herv. kerk (H. Nicolaas) is XVIII c gesloopt. Op het kerkhof een klokkenstoel, waarin: Klok, in 1788 gegoten door Christiaan en Jan Seest te Amsterdam. | |
Nyelamer.e. De ned. herv. kerk (H. Johannes Evangelist) is in 1747 gesloopt. | |
[pagina 345]
| |
Op het kerkhof een klokkenstoel, waarin: Klok, in 1599 gegoten door Willem Wegewaert te Deventer. | |
Oldeholtpade.e. De ned. herv. kerk (H. Stephanus), XVI A opgetrokken ter plaatse van eene in 1204 tot parochiekerk verhevene, is een baksteenen gebouw met banden en blokken van zandsteen, bestaande uit een schip, een 3/8-gesloten koor en eenen vierkanten toren met achtkante ingesnoerde spits en een aan de zuidzijde uitgebouwden vierkanten traptoren. Eensversneden steunbeeren; halfrond getoogde vensters met boog- en negblokken en omlijstingen van profielsteen. In den westmuur van den toren een steen met wapen-Lycklama. De spits van den toren heeft een peervormige beeindiging. Inwendig: houten tongewelf met geprofileerde schinkels. Over de benedenruimte van den toren een gemetseld kruisgewelf op geprofileerde ribben; hierboven een steenen vloer, waarop het uurwerk; in den traptoren een wenteltrap, vierkant gemetseld op kleine halfronde tongewelven. De kerk bezit: Eenvoudigen eiken preekstoel (± 1650, geverfd), waarvan de trap later is verknoeid. Dito doophek. Orgelfront (XVIII, verminkt). Familiebank (± 1650, geverfd) met overhuiving; dergelijke bank (XVII c). Gebeeldhouwde zerk met wapens van Rignerus Franckena († 1668) en Mathias Franckena († 1669). Klok, in 1738 gegoten door Cyprianus Crans. | |
Oldelamer.e. De ned. herv. kerk, in 1794 gebouwd ter vervanging eener oudere (H. Leonardus), bezit: Eiken preekstoel (± 1700, geverfd) met gewrongen | |
[pagina 346]
| |
Korinthische zuiltjes op de hoeken der kuip; trap en klankbord uit later tijd. Klok, in 1629 gegoten door Nicolaas Roeijer. | |
Peperga.e. De ned. herv. kerk is een baksteenen gebouw, bestaande uit een rechthoekig schip in 1810 gebouwd en eenen vierkanten toren (1537, blijkens steen in den noordmuur) van drie vierkante geledingen, een achtkant bovengedeelte en een ingesnoerde achtkante spits. In de onderste geleding, aan de westzijde, een spitsbogige ingang in omlijsting van profielsteen, met een spitsbogige nis in den boogtrommel. Tusschen de een weinig versnijdende geledingen geprofileerde zandsteenen waterlijsten. Zandsteenen hoek- en negblokken; in de derde geleding spitsbogige vensters met gemetselde kruiskozijnen en traceeringen; tegen de hoeken van het achtkant steunbeeren, bekroond door zandsteenen pinakels; hiertusschen spitsboogvensters met accoladevormige ontlastingsbogen. Inwendig (geheel gewijzigd): in de als kerkportaal dienstdoende benedenruimte van den toren aanzetten van een gesloopt kruisribgewelf. De kerk bezit: Zandsteenen priesterzerk (1510) voor pastoor Fredericus, met opschrift in gothische minuskels; zerk (1666) met wapens; zerk (1666) voor Pier Peters, bijzitter van Weststellingwerf en dorprechter; zerk (1668) met wapens. Klok, in 1725 gegoten door Jan Albert de Grave te Amsterdam. | |
Scherpenzeel.e. De ned. herv. kerk, ± 1800 gebouwd tervervanging eener oudere (vermoedelijk dochterkerk van Echten), in 1860 vergroot met een noordelijken dwarsarm, bezit: Fragment (1644) van een eenvoudige grafzerk, voor de torentrap. | |
[pagina 347]
| |
Vier gebrandschilderde glazen (beschadigd), in 1788 vervaardigd door Ype Staak, waarvan een geschonken door de raden van het Hof van Friesland, een door de rekenmeesters van Friesland, een door den grietman Willem Anna van Haren, en een door predikant en kerkvoogden; alle met wapens en opschriften. Klok, in 1638 gegoten door Jakob Noteman te Leeuwarden. | |
Sonnega.e. Van de voormalige aan den H. Nicolaas gewijde kerk bestaat nog slechts het kerkhof, waarop een ijzeren klokkenstoel met klok, in 1644 gegeten door Jacob Noteman. | |
Spanga.e. De kerk is in 1820 gesloopt. Op het kerkhof een overhuifde klokkenstoel, waarin een klok in 1761 gegoten door Steen en Borchardt te Enkhuizen. | |
Steggerda.e. De ned. herv. kerk, in 1739 gebouwd, is in 1903 gewijzigd en geheel nieuw ommetseld. Zij bezit: Eenvoudigen eiken preekstoel (± 1650, geverfd). Dito doophek. Gebeeldhouwde zerk (1642) met alliantiewapen (opschrift afgesleten). Klok, in 1785 gegoten door Christiaan en Jan Seest te Amsterdam. | |
Ter-Idserd.e. De ned. herv. kerk (H. Bonifacius), ± 1500 gebouwd, in 1903 gewijzigd, bestaat uit een gepleisterd | |
[pagina 348]
| |
baksteenen schip, een 5/8-gesloten koor en eenen westgevel (1903) met spitsje. Eenvoudige eensversneden steunbeeren; spitsbogige vensters. Zij bezit: Gesmeden ijzeren standaard (XVIId) met koperen doopbekken. Fragment (midden-XVI) van een gebeeldhouwde zandsteenen epitaaf, voor Haiko Meines van Idzaerda († 1531) en zijn vrouw Imck Rommaerts († 1552), met gepolychromeerd alliantiewapen; gebeeldhouwde zandsteenen epitaaf (1603) voor Baerte van Idzaerda met alliantiewapens; dergelijke epitaaf (1620) voor Meinardus van Idzaerda, met gepolychromeerde wapens, Latijnsch opschrift en: 1620. Gebeeldhouwde zerk met wapen van Benardus Franckena († 1610), dergelijke zerk van Eyse Terwisgha († 1710;) dergelijke zerk van Aszwerius Terwisgha († 1714).
g. De Van Idzerda-stins, XVI a gebouwd, verbrand, ± 1600 hersteld, XVIII d herbouwd voor de familie van Terwisga, is thans een eenvoudig buitenhuis, bestaande uit een kelderverdieping en een begane-grond. De deurtravee is verhoogd met een topgevel met in- en uitgezwenkte zijkanten; een dergelijke topgevel aan de achterzijde. | |
Wolvega.d. Het raadhuis van Weststellingwerf is een rechthoekig, geheel gepleisterd gebouw (XIX a) met een rechte houten kroonlijst op klossen; voorgevel met vooruitspringende middenpartij, waarop een driehoekig fronton met wapens; in het midden de hoofdingang tusschen Dorische halve-zuilen.
e. 1. De ned. herv. kerk in 1646 opgetrokken op den onderbouw eener oudere (XIII), aan de H. Maria Magdalena gewijd, is een baksteenen gebouw, bestaande | |
[pagina 349]
| |
uit een schip, een 3/8-gesloten koor en eenen vierkanten toren (XIII, in 1853 gedeeltelijk afgebrand en herbouwd) met een houten bovengedeelte en spits (1853). Kerk en toren hebben een voet (XIII) van groote moppen, terwijl de bovenbouw van schip en koor bestaat uit kleine gele baksteen met zandsteenen boog- en negblokken. Segmentvormig getoogde vensters in omlijsting van profielsteen; eensversneden steunbeeren. Boven den rondbogigen zuidelijken ingang een steen met het wapen-van Baerdt (afgehakt), opschrift en: 1646. Inwendig: segmentvormig tongewelf (midden-XVII) met geprofileerde schinkels en gesneden rozetten. De toren is in 1894 inwendig geheel verbouwd, waarbij de benedenruimte werd ingericht tot kerkeraadskamertje. De kerk bezit: Eiken preekstoel (± 1650), met gesneden Korinthische zuiltjes op de hoeken der kuip. Doophek (± 1650) met gedraaide balusters. Eiken voet (± 1650) met koperen doopbekkenhouder. Orgel (1733) met gesneden opschrift (geschonden) tegen den voet en (afgehakt) wapen-Duco van Haren. Overhuifde familiebank (XVII c) met bekroning, waarin het alliantiewapen-van Haren. Eenvoudige heerenbank (XVII b) met overhuiving, waarop het wapen-Heluma. Bank (XVIII d) der familie Sickinga met gesneden medaillons en guirlandes. Rijk gebeeldhouwd rouwbord voor Willem van Haren († 1728) en dergelijk rouwbord voor Duco van Haren († 1742). Onder den houten vloer grafzerken. Avondmaalszilver: twee bekers, waarvan een (XVII c), blijkens opschrift geschonken door E.E. Sikkinga, op den bodem een ingekrast huismerk (merken: Haarlem, jaarletter R = 1662?, meesterteeken: kan in schild, vermoedelijk van Gaeff Meynert Fabritius), en een met een | |
[pagina 350]
| |
opschrift en: 1668 (merken: zwaard tusschen twee eikels?, in schild, R, monogram GW in schild); groote broodschaal met opschrift en: 1783 (merken: Sneek, I. en K H).
2. De r.k. kerk (H. Franciscus) heeft twee ingangen met gemetselde hekpijlers; op den westelijken schildhoudende leeuwen (XVII d?), op den oostelijken groote zandsteenen pijnappels; hiernaast op den grond eenige zandsteenen bouwfragmenten (± 1700?). Een zilveren bekertje met opschrift ‘Haye’ en een verguld koperen kelk (± 1650), uit deze kerk afkomstig, zijn in het Aartsbisschoppelijk museum te Utrecht.
g. 1. Van Harenstraat 742. Eenvoudig puntgeveltje met schoorsteen op den top. Nokanker, waarin het jaartal 1762.
2. Van Harenstraat. De Van Harenstins, thans ‘Lindenoord’ genaamd, XVIII d gebouwd voor O.Z. van Haren ter plaatse van zijn in 1776 verbrand huis, XIX d gewijzigd, is een eenvoudig rechthoekig gebouw. Rechte kroonlijst met triglyphen; hoofdingang tusschen pilasters, waarboven op de gootlijst een driehoekig fronton met eenvoudig beeldhouwwerk; hooge dubbele stoep; tentdak met vier schoorsteenen. Vóór het huis een koperen windwijzer.
3. Bovenweg, tegenover de R.K. Kerk. De lycklama-stins, een vervallen heerenhuis (XIX a, gepleisterd), heeft een rechte kroonlijst.
h. In het bezit van den heer G.S. Baarda is een zilveren bierpul (1661, merken: Leeuwarden, K en beker). |
|