Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel IX. De provincie Friesland

Lemsterland.

Echten.

e. De ned. herv. kerk (H. Laurentius), in 1245 vermeld, waarschijnlijk een dochter van de kerk te Oosterzee, is XVII B gewijzigd en geheel ommetseld (misschien in 1653, met steun van Haarlem), waarbij een pilasterstelling is aangebracht, vermoedelijk in navolging van vroegere lisenen. De kerk bezit:

Klok, in 1597 gegoten door Cornelis Ameroy.

Eesterga.

e. Op het kerkhof een klokkenstoel, waarin:

Klok, in 1617 gegoten door Henricus Meurs.

Gebeeldhouwde zerk (1519) van Saecke Foppes, officier; verschillende eenvoudige zerken (XVII en XVIII).

Een fragment (XIII?) van een zerk, te Lemmer gevonden en vermoedelijk uit de vroegere kapel afkomstig, is thans in het Friesch museum te Leeuwarden.

Follega.

e. Van de XVII gesloopte kerk bestaat nog slechts het kerkhof met een klokkenstoel, waarin:

Klok, in 1596 gegoten door Peeter van den Ghein.

Lemmer.

d. Het raadhuis, een eenvoudig gebouw (XVIII d, later gewijzigd), heeft in de burgemeesterskamer een geschilderd schoorsteenstuk, gemerkt: J.C.W. Beckker (sic) 1793, voorstellend de Gerechtigheid en de Wijsheid.

[p. 234]

e. De ned. herv. kerk, in 1716 opgetrokken als derde kerk op deze plaats, door Auke Bouwes Disma, mr. timmerman, in 1924 hersteld, is een baksteenen gebouw, bestaande uit een georiënteerd schip met driezijdige oostelijke sluiting, een XVIII c aangebouwd noordelijk dwarspand, eveneens met driezijdige sluiting, en eenen vierkanten, half-ingebouwden toren met achtkanten houten koepel; aan de zuidzijde een aanbouwsel (XIX d), dienend tot consistoriekamer. Rondbogige vensters. In den oostmuur van de koorsluiting en in den noordmuur der sluiting van het noordelijk dwarspand rondbogige ingangen; in den zuidmuur een dergelijke ingang, waarboven een steen met opschrift betreffende den bouw, en: 1716. Op de hoeken van den westgevel, te weerszijden van den toren, siervazen; op den nok van het oostelijke koor een kruis met haan, op dien van de noordelijke sluiting een windwijzer (zeilschip). De toren heeft in den vierkanten onderbouw jaartalankers: 1716. Inwendig: houten tongewelf met trekbalken rustend op gegroefde pilasters. De kerk bezit:

Eiken preekstoel, in 1745 vervaardigd door G.J.N. (Gerben Nauta, die in 1745 het bordes voor het raadhuis te Sneek vervaardigde, zie blz. 306), met gesneden kuip, op welker hoeken karyatiden; trap met gesneden balusters.

Doophek (1745) met gesneden vaasvormige balusters.

Eenvoudig gesneden stoelen (± 1800, geverfd).

Klok, in 1598 gegoten door Hendrik Wegewaert te Kampen.

g. 1.	Turfland F 34-35. Dakvenster (1758) in gebeeldhouwde omlijsting.
2.	Turfland D 97-98. Dergelijk dakvenster (1758).
3.	Langestreek C 35. Dakvenster met kuif en aanzetkrullen, waaronder: 1761.
4.	A 25. Halsgevel (1762) met kuif en aanzetkrullen.

[p. 235]

5.	Turfland D 8. Groot pakhuis (1763) van drie verdiepingen, met een puntgevel aan de voor- en aan de achterzijde. De aan het water gelegen puntgevel heeft op den top twee zandsteenen voluten.
6.	Korte streek F 50. Puntgeveltje met sierankers: 1766.
7.	Turfland, naast D 8. Pakhuisgevel met kuif en aanzetkrullen, waaronder: 1773.
8.	Langestreek B 20. Ingezwenkte halsgevel (1773) met trap, waaronder potkast van een winkel.
9.	Langestreek B 35. Eenvoudig puntgeveltje (geverfd) met aanzetsteenen, waarop: 1775.
10.	Langestreek B 21. Dakvenster met houten halsgevel (XVIII b). Deur met gesneden kalf en omlijsting.
11.	Langestreek B 44. Ingezwenkte halsgevel met rijk beeldhouwwerk. Onder de aanzetkrullen: 1776.
12.	Nieuwe Buren E 4. Groot dakvenster (1776) met halsgevel.
13.	Nieuwe Buren G 19. Ingezwenkte halsgevel met kuif en krullen, waaronder: 1776.
14.	A 26. Herberg ‘De Wildeman’. Groot gebeeldhouwd dakvenster (XVIII c); gevelsteen voorstellend een wildeman (geverfd).
15-20.	Zes eenvoudige puntgeveltjes (XVIII B): F 43; F 44 (met ankers: 1 en 2); H 61 (met aanzetstukken: 1780); H 62; I 22 (met ankers: 17. 9); I 24.
21.	Langestreek 28 B. Achterkamer met gesneden betimmering (XVIII c), deuren en schoorsteen. Schoorsteenschildering (± 1760, doek) voorstellend Esau, zijn eerst-geboorterecht verkoopend. Onder den schoorsteen eenige blauwe tegels met bijbelsche voorstellingen.

h. Een fragment (XIII?) van een gebeeldhouwden zerk, misschien afkomstig uit de voormalige kapel te

[p. 236]

Eesterga, in 1877 gevonden in de sluis, is thans in het Friesch museum te Leeuwarden.

Een eikenhouten ‘schoolbord’ (1761; boekendoos voor schoolkinderen), versierd met kerfsnee en geschilderd, van hier afkomstig, is in hetzelfde museum.

Oosterzee.

e. De ned. herv. kerk, in 1860 gebouwd ter vervanging eener XII bestaande, bezit:

Twee eenvoudige zilveren Avondmaalsbekers (XVIII).

Klok, in 1498 gegoten door Gerardus van Wou.