Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, I. De provincie Limburg (Amby-Meer)

Kessel.

a. Hier werden Gallo-germaansche urnen gevonden; een ongepolijste steenen bijl, een Romeinsche driegodensteen in het altaar der in 1869 afgebroken parochiekerk, Romeinsch aardewerk en munten, waaronder bronzen van Constantinus II, voor 't meerendeel bewaard in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Gallo-germaansche urn en steenen hamer in het Museum van het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap te Maastricht.

't Hout.

g. Een van huis De Putting afkomstige wapensteen (1652) is aangebracht boven de huisdeur eener ter plaatse nieuw gebouwde gelijknamige hoeve.

Kessel.

b. Het kasteel (thans internaat der zusters van de Goddelijke Voorzienigheid) staat op een, waarschijnlijk grootendeels kunstmatige, hoogte. De omvangrijke, een langwerpig ronde terreinoppervlakte afbakenende, omsluiting, met onregelmatige rondingen en twee uitspringende vierkante vleugels, bestaat uit de voornamelijk van mergel, ten deele ook van baksteen opgetrokken ommuring en omwalling van den vroegeren burcht (± XIV, herhaaldelijk hersteld en aan den voet verzwaard, de muren verhoogd in baksteen, nieuwe vensters) met uitbuigingen van torens en uitkragingsboogjes. Met behoud en gebruikmaking van de ommuringen werd, vermoedelijk na een vernieling (XVI?) op de omsloten ruimte een drie verdiepingen hoog gebouw om een rechthoekig voorplein opgetrokken (XVI,

[p. 183]

XVIII en XIX) met eenvoudige baksteenen binnengevels (XVII, vensters met overtoogde lateien), en onder zadel- en schilddaken, waarbij de nokken van de twee hoogere vleugels met die van den grootsten uitspringenden vleugel een driesprong vormen; hierop een achthoekig torenspitsje met peer. De kleine en lagere, vierkante vleugel (XVI a), met steil tentdak, heeft een gewijzigden ouden ingang en een gesmeed ijzeren vensterhekje.

Inwendig: een houten schoorsteenmantel Lodewijk XIV, met stucversiering; een dergelijke Lodewijk XV; twee dubbele deuren, een Lodewijk XV met gesneden naald en een (XVII); gewelfd vertrekje (XVII?, voorheen kapel). De stichting bewaart een met snijwerk versierd eiken antependium Lodewijk XV, van een O.L. Vrouwe-altaar.

Aan de oostzijde van het kasteel: eenige zeer eenvoudige, baksteenen bedrijfsgebouwen (XVII). In den muur der omtuining twee doorgangen, waarboven wapensteenen (1651).

c. Langs den Maasoever: resten van zeer oude gegoten kei- en kiezelsteenmuren van een aanlegplaats(?).

e. De r.k. kerk (O.L.Vr. Geboorte), gebouwd in 1871 door P.J.H. Cuypers, bezit:

Eenvoudige hardsteenen doopvont (1652).

Twee en twintig kerkbanken met zijstukken Lodewijk XIV.

Houten Kruisbeeld (XVII of XVIII).

Twee portretten op doek: een knaap en een meisje (beide XVII), in fraaie kleedij; vijf gezichten (± 1850) op kerk en kasteel, in waterverf door J.A. van der Drift.

Zilveren ampullenstel (XVII B?). H. Sacraments-velum (XVIII).

Drie klokken, twee in 1760 gegoten door Alexius en Petrus Petit en een in 1774 door Alexius Petit en zijn zoon Henricus.

Op het kerkhof een steenen grafkruis (1677/1699).

Bij de kerk een hardsteenen laat-gothische kraagsteen.

[p. 184]

g 1-11. Huizen. A 9-10, ankerjaartal 1664; A 11, dito 1663; A 13, dito 1838; A 22, dito 1799 (de gevel gecement); A 29, dito 1810; A 38, dito 1777; A 41, dito 1655; A 72, dito 1754 en I.H.S. Vernieuwde gevels met oude ankers hebben A 40 (1800), A 44 (1743), A 47 (1734).

12-13. Houten standaardmolens, één ten N., één ten W. van de plaats.

h. De broederschap van O.L. Vrouw bezit een zilveren ketting met vogeltje en met twee gedreven platen (XVII en XVIII), en zeven koningsplaten (1727-1739); voorts een zijden vlag met O.L. Vrouw en wapen (XVIII).

De schutterij van St. Sebastiaan bezit een zilveren ketting, waaraan een vogel, een plaat met St. Joris, een dito met St. Sebastiaan (1816) en zes gedagteekende koningsplaten (1815-1820).

Kesseleik.

e. In een modern kapelletje van O.L. Vrouw, een Madonnabeeldje (± 1500).

g 1-2. B 159, ankerjaartal 1660; B 161, gevel (XVII).

Ooien.

Het huis Ooien is een vroeger geheel omgracht baksteenen huis (± 1600?), twee verdiepingen hoog en aangelegd in den vorm van een winkelhaak. Breede witte natuursteenen banden, vensters ten deele veranderd.

Het Veer.

c. Wegkruis aan den weg naar Kesseleik.

g 1-4. A 117, ankerjaartal 1664; A 119, ankerjaartal 1652; A 120, ruitenvloer van Maaskiezelsteentjes; A 121, baksteenen top met kwartcirkelsprongen en ankerjaartal 1724.

[p. 185]

5. A 125. Breede gevel onder gebroken kap, met ankerjaartal 1769, en een met hardsteen omraamde dubbele voordeur met gesneden bovenlicht; dergelijke deur aan de hofzijde; terra-cotta (?) schouw (XVII) met caryatide en atlant; resten van laat-gothische bouwdeelen: twee borstweringsstukken, en vijf kraagsteenen, waarvan twee als schamppaal gebezigd.