Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, I. De provincie Limburg (Amby-Meer)

Elsloo.

b. In het bosch ‘De Horst’ overblijfselen van aarden verdedigingswerken (1473? wellicht veel ouder).

Elsloo.

e. De r.k. kerk (H. Augustinus), onbelangrijk, in Renaissancestijl opgetrokken, baksteenen bouwwerk (1849). De kerk bezit:

Twee eiken biechtstoelen met beeldhouwwerk (XVII B).

Hardsteenen romaansche doopvont (± 1200, zeer gehavend).

Eiken preekstoel (± 1800).

Eenvoudige zit- en knielbanken (XVIII).

Houten beelden: H. Annatrits (± 1500); Kruisbeeld (XV-XVI); Madonna (± 1600); H. Barbara (XV d); H. Lucia (XVI).

Schilderijen op doek: H. Agatha (XVII d); Madonna met H. Nicolaas en H. Catharina van Alexandrië (XVIII a); altaarschilderij: afneming van het Kruis, variant van Rubens' schilderij in de O.L. Vrouwekerk te Antwerpen, met het wapen van den schenker.

[p. 75]

Kristallen kroontje (XIX A).

Koperen kandelaars: twee kleine gegotene (XVIII); vier gedrevene (XVIII).

Zilverwerk: gedreven stralenmonstrans (XVIII); gedreven geprofileerden miskelk (1711); kleine gedreven reliekhouders in plaatvorm en in hartvorm (1782, 1783, 1813, 1814, 1817 en XIX A).

Klein koperen kruisje op voet (1728).

Twee kazuifels met vela en stolae (resp. XVII en XVII A); kazuifel met stola (XVIII b).

Klok, in 1484 gegoten door Jan van Venlo.

Thans op het kerkhof: grafzerk van Conrart van Gavre, Heer van Elsloo (1570) met, in halfhoog beeldhouwwerk, de levensgroote figuur van den overledene, binnen een omraming met Ionisch hoofdgestel, waarop het wapen.

g 1. Van het kasteel van Elsloo moeten nog fundamenten liggen in de (tegenwoordige) Maasbedding of op Belgisch gebied. Van een kasteel of heerenhuis (XVII b) met bijgebouwen, door herhaalde branden verwoest, opgeruimd in 1835, resp. in 1885, zijn misschien nog enkele muurresten voor den bouw van het tegenwoordige kasteel van dien naam gebezigd. Gesmeed ijzeren parkhekboog (midden-XVIII), afkomstig van Breust, alsmede twee natuursteenen siervazen (XVIII B) op de hekpijlers.

In het huis worden bewaard: een ijzeren haardplaat (1564) en een hardsteenen latei (thans traptrede) met wapen en 1601.

2. Het z.g. oude beurs- of schippershuis, schilderachtig hoekhuis (thans ontredderd), misschien gebouwd (XVII a) door den bekenden groothandelaar in Luiksche hardsteen Jan Conincx, heeft een drie verdiepingen hoogen, twee vensters breeden baksteenen voorgevel met hardsteenen kruisvensters, waarover ontlastingsbogen met blokjes; met hardsteen omblokten onderingang; hardsteenen hoek-

[p. 76]

blokken; zijgevel met top, gebouwd met ‘speklagen’ en met groefsteen omblokten huisingang.

3-10. A 9, baksteenen gevel (XVIII d), deur met hardsteenen omlijsting Lodewijk XV; hiernaast: huis van 1782; A 63, gevel van 1733; A 67, breede baksteenen gevel met omblokte vensters, deur en inrijpoort, (niet vooruitspringenden) topgevel met ankerjaartal 1712; A 84, huisje met (veranderd) kruisvenster (XVII B); A 89, verbouwd huis met groefsteenen banden en ankerjaartal 1697; A 104, boerenwoning (XVII-XVIII, meermalen verbouwd), ter zijde met vakwerk, poortdeurtje met hardsteenen omraming; deur met versierden knop; A 112, hoeve met mergelboog, waarin: A(nno) 168(2?).

h. In het museum van het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap te Maastricht, worden, afkomstig van Elsloo, bewaard: een zilveren schuttersketting met vergulden vogel en platen van 1750 tot 1814, alsmede een hellebaardpiek (1769).

Katsop.

g 1-3. Nr. C. 28, gevelsteen (1806); C 47, vakwerkbouw; C 51/53 verbouwde hoeve met (verplaatsten) gevelsteen, waarop een wapenschildje en 1649.