Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, I. De provincie Limburg (Amby-Meer)

Amstenrade.

a. Romeinsche oudheden, op den Heiberg gevonden, zijn in het museum van het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap te Maastricht.

e. De r.k. kerk (H. Maria O.O.), gebouwd in 1853, bezit:

Eiken credenstafel (± 1700) met gedraaide pooten.

[p. 4]

Eiken biechtstoel (XVII d) op vier pooten, z.g. doovenbiechtstoel.

Een tiental grafzerken van 1719 af, met opschriften en gedeeltelijk met wapens.

H.-Annatrits (± 1600) van wit geverfd eikenhout.

Beeld van de H. Gertrudis van wit geverfd hout in eene soort nis van loofwerk (± 1700).

In de kapel der grafelijke familie ter linkerzij van het koor een aantal wapenborden, waarvan een (1788) en een (1818).

Monstrans van gedreven zilver, gedeeltelijk verguld, met liggenden cylinder, stralende zon en zes getorste kolommetjes, met opschrift (1711) en wapen; tinnen reliekhouder (± 1800) in den vorm van een kruis; ciborie (XIX A) van gedreven en gegraveerd zilver, gedeeltelijk verguld; kelk (XVII B) van koper en zilver, geheel verguld, met rijk drijfwerk; zilveren kelk (XIX A) met gedreven ornament in laten Lodewijk XVI-stijl.

Twee paren gegoten geelkoperen kandelaars (XVII), waarvan een paar met ingeslagen merken; een paar gegoten geelkoperen kandelaars (XVIII B); koperen bedieningslantaarn (XVIII) in den vorm van een achthoek.

Missaal (1823) met zilveren beslag Lodewijk XVI.

Drie klokken, waarvan een gegoten in 1756 door Christian Wilhelm Voigt, met wapens en opschrift overgenomen van een oudere (XVII), en twee, gegoten in 1833 door de gebroeders Gaulard te Tongeren.

g 1. Kasteel van Amstenrade. Gebouw (XVIII d) van baksteen met onderdeelen van Naamsche steen en mergel, door de architecten Soiron en Picard met twee vleugels aan de voorzijde en twee uitspringende torens aan de achterzijde ontworpen; voltooid werden alleen het hoofdgebouw met eenen vleugel, bestaande uit kelderverdieping, gelijkvloers en twee verdiepingen, en aan de westzijde een hooge toren, twee verdiepingen hooger dan het huis, met hoekblokken en balustraden van Naamsche steen, klokvormig

[p. 5]

dak, bekroond met koepeltje en piron; het hoofdgebouw met risaliet aan voor- en achtergevel; aan dezen laatsten modern bordes met trap (door H. Beijaert). Inwendig: eiken deuren, betimmeringen en stucversieringen (XVIII d - XIXa). In de groote zaal geschilderd plafond (XVIII d, door M. de Lovinfosse, hersteld in 1923). In de eetzaal rondom wandbeschildering (XVIII d) door M. de Lovinfosse, in de ‘ronde kamer’ gewelfschildering, nabootsing van een gezicht naar trommel en lantaarn van een koepel. In de ‘Chineesche kamer’ wandbeschilderingen (chinoiserieën) toegeschreven aan de Lovinfosse, de nis in deze kamer versierd met beschilderde stucreliefs: palmen en vogels.

Verzameling van meubelen (XVII A-XIX a), porcelein (XVIII en XIX A), zilverwerk (grootendeels Luiksch XVIII B), Spaansch kunstsmeedwerk en schilderijen, waaronder familieportretten uit de geslachten de Marchant d'Ansembourg (door de Lovinfosse e.a.), de Wendt, de Haym en van Elderen en verder stukken door, of toegeschreven aan F. Snijders, Claude Lorrain, D. Teniers en C. Dusart.

In het park bevinden zich nog een liggende zonnewijzer met het jaartal 1754 en een romaansche doopvont (± 1200, nu bloemenbak) van Naamsche steen uit de parochiekerk.

Bijgebouwen (XVIII d): het bureau van den rentmeester (gedeeltelijk gemoderniseerd), de oranjerie en een rond gebouw met zuilen in het park.

2. Pachthoeve bij de kerk, voormalige PASTORIE. In twee kamers van het woonhuis nog plafondversieringen in stuc (XVII B). In de graanschuur vier zware gemetselde spantbogen in spitsboogvorm om het dak te dragen (XVIII?).

h. De schutterij van de H. Gertrudis bezit:

Zilveren vogel, met zeven plaatjes, waarvan een met het jaartal 1652.

Zestig zilveren platen aan zilveren ketting, hiervan dertig (XVII c-XIX b).