Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VII. De provincie Overijssel

Tubbergen.

a. Onder Haarle werden langwerpige urnenbedden ontgraven. Vroeg Germaansch aardewerk, hier gevonden, bevindt zich in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, in het Overijselsch geschiedkundig museum te Zwolle en in de oudheidkamer Twenthe te Enschede. Eenige bronzen voorwerpen zijn thans in het Overijselsch geschiedkundig museum te Zwolle. Fossielen en bronzen stangetjes bevinden zich in het huis Herinkhave.

Albergen.

e. De r.k. kerk (H. Pancratius), in 1841 onder leiding van den architect Zandbult gebouwd ter vervanging eener oudere,

[p. 131]

in 1800 ter plaatse eener voormalige kloosterkerk (1470) opgetrokken, is een langgestrekt rechthoekig gebouw van drie beuken, onder één zadeldak met de aan hare oostzijde gelegen pastorie. Op den westgevel een torentje. Boven den ingang een opschrift en: 1841. De kerk bezit:

Overblijfselen van grafzerken (XVI a) uit het voormalige St. Anthonieklooster.

Houten Nood Gods (± 1550).

Houten beeldwerk (XVII en XVIIII).

Zilveren miskelk (± 1400), en een (1740).

Tinnen ampullenblad (XVIII d).

Houten kruisbeeld (XVI a).

Tinnen kandelaars (XVII-XVIII).

Kerkgewaden (XVIII).

Twee klokken, waarvan de oudste in 1796 gegoten door Joannes Rutgerus Voigt.

Geesteren.

e. De r.k. kerk (H. Pancratius), in 1820 gebouwd met subsidie van koning Willem I, is een driebeukig gebouw, gedekt door een zadeldak. Op de westzijde een torentje. In den voorgevel een tijdvers. De kerk bezit:

Altaarstuk (1823, door Royer), voorstellend Christus aan het kruis.

Twee kleine houten beelden (XVI a), voorstellend de HH. Antonius en Franciscus.

Houten beeld (XVII), voorstellend den H. Petrus.

Koperen kroon (XVII d).

Zilveren monstrans (XVIII b).

Zilveren ciborie (VII d).

Houten kruisbeeld (XVI d).

Rijk geborduurde dalmatiek (midden-XVIII), afkomstig uit de kathedraal te Rouaan.

[p. 132]

Twee klokken, waarvan een in 1717 gegoten door J.A. de Grave, en een, in 1796 door J.R. Voigt.

Een missaal (1497, Parijsche druk), uit deze kerk afkomstig, is in het Aartsbisschoppelijk museum te Utrecht.

Ten noorden van het dorp een oude koren-watermolen, in 1268 vermeld. Op palen rustende houten bovenbouw met onderslagrad.

Ten zuiden van het dorp een olie-watermolen (in 1546 bestaande). Bovenbouw als de vorige. Onderslagrad.

Langeveen.

e. De r.k. kerk (H. Pancratius), in 1843 gebouwd, en 1853 vergroot, is een gebouw in waterstaatsstijl.

Reutum.

e. De r.k. kerk (HH. Simon en Judas), in 1818 gebouwd, blijkens een tijdspreuk boven de deur, en opgetrokken van baksteen, afkomstig van den gesloopten burcht te Saasveld (zie blz. 141), in 1832 tot parochiekerk verheven, in 1845 naar het O. vergroot, is een eenbeukig gebouw. Zij bezit:

Gebeeldhouwden eiken preekstoel (XIX a).

Twee koperen kronen (XVII d).

Koorkap (XVIII c) van Lyonsche zijde.

Twee klokken, waarvan een in 1820 gegoten door Petit en Fritsen, en een, in 1850 door Petit en Edelbrock.

Een levensgroot eiken corpus (± 1500, Noord-Nederlandsch werk), uit deze kerk afkomstig, is thans in het Aartsbisschoppelijk museum te Utrecht.

Tubbergen.

e 1. De ned. herv. kerk, in 1810 gebouwd, blijkens een jaartal boven de deur, bezit:

Preekstoel (1519) van Bentheimersteen.

[p. 133]

Drie tinnen Avondmaalsborden (1764 en 1782).

Orgel (1789, later gewijzigd).

2. De r.k. kerk (H. Pancratius), sinds 1570 parochiekerk, werd in 1897 gebouwd door A. Tepe, ter plaatse eener andere, van welks toren de onderste geleding (XV d) nog staat. Deze is een van Bentheimersteen opgetrokken vierkant bouwwerk, met een aan de zuidzijde, tot de halve hoogte uitgebouwden, driezijdigen traptoren. Korte houten spits, ter vervanging van het in 1840 afgebroken bovendeel. Aan de westzijde een ingang, waarboven een venster, in spitsbogige omlijsting. Spitsbogige nissen met traceeringen. De kerk bezit:

Twee klokken, in 1827 en 1828 gegoten door Alexius Petit.

g 1. Het huis Eschede, of de Eschhof, vroeger de Hof te Tubbergen, heeft in het heerenhuis nog een benedengedeelte (XVIII) van den ouderen bouw. Boven de deur: 1719, en in den linkervleugel twee steenen met wapens en: 1780, 1786.

Bouwhuizen (XVIII c).

Een uit dit huis afkomstig schoorsteenstuk (XVII B) is thans in het huis Herinkhave.

2. Het huis Herinkhave, in 1723 gebouwd ter vervanging van een ouder, bestaat uit een hoofdgebouw (XVIII b) en eenige voorgebouwen (deels XVII, deels XVIII). In ankers: 1742. In het huis bevinden zich:

Schouw (XVII) in de eetkamer.

Familieportretten (XVII d-XIX a) uit de geslachten van Bönninghausen, van Weichs de Wenne en aanverwante families. Schilderij (XVII B, copie naar Rubens), voorstellend Alexander bij Diogenes. Dergelijke schilderij, voorstellend het gastmaal van Herodias, afkomstig van het huis Eschede. Grafzerken (XVIII) der Bönninghausen's, afkomstig uit de N.H. kerk te Tubbergen. IJzeren vuurplaat met het wapen-Bönninghausen, en: 1754. Twee

[p. 134]

haardijzers (XVI). Damast tafellinnen (XVIII) met wapens-Bönninghausen, Dorgelo en Grubben. Wapenen (XVII en XVIII).

Op de Fleringer Molenbeek een watermolen, in 1643 verbouwd, en andermaal in 1742, sinds 1865 buiten gebruik, zonder molenrad, en thans als schuur dienstdoende.