Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VII. De provincie Overijssel

Ootmarsum.

a. Proto-Saksisch vaatwerk, Frankisch- of laat-Saksisch aardewerk en Frankische gebruiksvoorwerpen, hier gevonden, zijn thans in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.

c. Bij het raadhuis een hardsteenen pomp (XVIII c).

In de straten nog verschillende open putten, z.g. bergputten, met boom en puthaak.

d. Het raadhuis, een eenvoudig gebouw (XVIII c) met koepeltorentje, bezit:

Steen met het gemeentewapen en: 1609.

Schilderij (XVII c, Hollandsche school, doek; vermoedelijk afkomstig van het slot Saesveld, omstreeks 1817 hierheen overgebracht), voorstellend een vorst, volgens opschrift Odomarus, koning der Franken, den legendarischen stichter der stad, maar waarschijnlijk een fantasie-portret, naar een prentje, van een Franschen koning.

[p. 118]

Zilveren beker, met opschrift en: 1670; gedreven zilveren kroes (XVII).

Drinkhoorn met gegraveerd koperen beslag, waarop: 1663.

Reep fluweel, met opschrift in zilveren losse letters: ‘Stadt Oethmersheim’, afkomstig van den stadspijper.

Eenig tinwerk, waaronder een inktkoker en twee kannetjes (1786).

e 1. De ned. herv. kerk, in 1810 gebouwd, met een torentje (1844), in 1910 gerestaureerd, bezit:

Eiken preekstoel (1614).

Koperen lezenaar (XVII d) met de wapens-van Heyden en van Riedesel d'Eisenbach.

Dergelijke voorgangerslezenaar (1687, geverfd).

Orgel (1650, vernieuwd in 1781).

Gebeeldhouwde grafzerk met wapens-van Heyden tot Schoenradt, Burchboeck en Rhede, en: 1669.

Zilveren beker (XVII d), dergelijke beker (1815), zilveren kan (1839).

Klok, in 1844 gegoten door Petit en Fr. Edelbrock.

Een zilveren schotel met het wapen van het omstreeks 1835 uitgestorven geslacht von Heyden.

2. De r.k. kerk (HH. Simon en Judas), waarschijnlijk XII B gebouwd, midden-XIII gewijzigd, XV a naar het O. vergroot, in 1633 in het bezit der Hervormden gekomen, in 1810 aan de Katholieken teruggegeven, in 1842 gewijzigd, in 1868 hersteld onder leiding van den architect G. te Riele, is een gebouw van Bentheimersteen, bestaande uit een driebeukig schip (XII-XIII), een dwarspand (XIII), welks armen naar het O. vergroot zijn met kapellen (XV), van dezelfde hoogte als dit pand, en een driezijdig koor (XV), tegen welks noordzijde een sacristie (XV B) is aangebouwd, en eenen westgevel met koepeltorentje, in 1843 opgetrokken, ter vervanging van den in 1842 gesloopten westtoren. Het schip heeft het karakter eener Westfaalsche ‘hallenkerk’. In dit gedeelte spitsboogvensters (waarschijnlijk XVIII),

[p. 119]

ter vervanging van vroegere rondbogige lichtopeningen. In de gevels van het dwarspand sporen van driepasvormig afgedekte vensters. Steunbeeren. Spitsboogfriezen (XIII c) langs de bovenzijde der westmuren van het dwarspand, rondboogfriezen (XII) onder de gootlijst van den middenbeuk. Tegen den zuidbeuk lisenen verbonden door rondboogfriezen (XII). Aan noord- en zuidzijde van het schip, in spitsbogig gedekte portalen (XIII c), geflankeerd door zuiltjes met gebeeldhouwde kapiteelen, rondbogige ingangen. De vensters in het oostelijk deel (XV) van het gebouw hebben nog hunne oorspronkelijke harnassen. Onder het venster in den oostmuur der koorsluiting een steen met slecht leesbaar opschrift en een jaartal: 140(6?). Boven den westelijken ingang een tijdvers (1843) betreffende de slooping van den toren en de verbouwing van den westgevel. Inwendig (nieuw geprolychromeerd): in het schip zware kruisvormige hoofdpijlers en tusschenpijlers, bekleed met ronde schalken; voetstukken met hoekblaadjes; koolbladkapiteelen. Vierdeelige gewelven in zij- en dwarsbeuken, achtdeelige in het middenschip. In de westelijke travee van den zuidbeuk gewelfribben met rechthoekige doorsnede, in het middenschip met eenvoudigen rondstaaf, in de zijbeuken met meer samengestelde profileering. De sacristie heeft een baksteenen kruisribgewelf (XV). De kerk bezit:

Altaar (1811), naar een ontwerp van den architect Vrijdag.

Piscina (XV B), in de sacristie.

Altaar (1811), naar een ontwerp van den architect Vrijdag.

Piscina (XV B), in de sacristie.

Orgel (1811).

Houten Madonnabeeld (XVI a).

Houten Nood-Godsbeeld (XVI b).

Kruisbeeld (XVI a)

Verguld zilveren monstrans (± 1400), afkomstig uit het klooster Frenswegen, waaraan zij in 1404 door graaf Bernard van Bentheim geschonken was.

Zilveren ciborie (XVIII c).

Zilveren miskelk (XVIII c).

[p. 120]

Zilveren wierookvat (XVII d).

Geborduurd kazuifel (XVII), met wapen en opschrift ‘Saesfelt’.

Geborduurde koorkap, blijkens opschrift vervaardigd in 1749 en hersteld in 1901, door zusters van het klooster te Eemnes.

Twee klokken, in 1846 gegoten door Petit en Edelbrock.

f. Wal. De openbare school heeft een steen met het stedelijk wapen en: 1684, waaronder later nog het jaartal 1876 is aangebracht.

g 1. Kloosterstraat K 115. Boven den ingang een balk met Latijnsch opschrift en: 1573.

2. Groote straat A 67. Gevel met drie groote trappen, waartegen gebeeldhouwde zandsteenen vleugelstukken; driehoekig fronton. Bergsteenen banden. Ontlastingsbogen met boogblokken. Onderpui gewijzigd. Steen, waarop huismerk en: 1656. Ankers. In de zijgevels regelwerk.

3. Groote straat A 72. Ingezwenkte halsgevel. In den top: 1747.

Vele gevels met houten toppen, onderpui met gebint- en regelwerk. Groote inrijpoorten.