Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel V, I. De provincie Noord-Holland (uitgezonderd Amsterdam)

Haarlemmerliede en Spaarnwoude.

Halfweg.

Voormalig Gemeenlandshuis van Rijnland: van het in 1654 naar ontwerp van Pieter Post gebouwde huis Zwanenburg, thans met moderne aanbouwen als fabriek gebezigd, is nog de voorgevel over. Baksteenen gevel met Ionische pilasters tegen de verdieping; hierboven een kroonlijst en een driehoekig fronton met festoenen en attributen; gelijkvloers een (dichtgemetselde) galerij, wier balusters nog zichtbaar zijn. Hierboven cartouches (1645). Kruiskozijnen met driehoekige frontons. Ter zijde van den gevel twee posten (XVII c) van een hek,

[p. 185]

met wapenschilden en bekroning. Hierachter een poort met driehoekig fronton, waarin een cartouche. Twee uit dit huis afkomstige gebrandschilderde vensters (1649), en een schilderij (XVII A) door Ad. Willaerts bevinden zich in het Frans Halsmuseum.

Kerkstraat B 145. Twee gevelsteenen (XVII a): de Hoop en de Liefde.

Spaarnwoude.

Sluis met twee steenen: een met wapen van Rijnland en een met opschrift (1568-1652), afkomstig uit de door Pieter Post gebouwde sluis van den Hoogen dijk.

Het gemeenlandshuis van Rijnland, vlak bij het dorp Spaarndam gelegen, is een baksteenen gebouw (XVII d) met hooger opgetrokken middenpartij. Windwijzer met wapen. Klok (1724).

Het buiten dienst gestelde gebouw der ned. hervormde kerk (H. Geertruida) is op een hoogte gelegen. Schip (XVIII a) met 3/8-sluiting en houten gewelf. De gepleisterde toren (XIII), grootendeels van reuzenmoppen opgetrokken en versierd met twee rondboogfriezen, bevat sporen van gekoppelde rondboogvensters, en is gedekt met een vlakke spits (1844). De kerk bezit:

Eiken doophek en banken (XVIII a).

Zerken: 1613, 1623 (hersteld 1764), 1633, 1738, 1769; een priesterzerk.

Gedenkbord (1765).

Klok (1764).

Bij Zuid-Schalkwijk een oude paltrokmolen.