Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel IV. De provincie Gelderland

Appeltern.

Alfen.

De ned. herv. kerk bezit een preekstoel met drie gesneden eiken paneelen (XVI d), afkomstig uit de R.K. Kerk.

De r.k. kerk (vroeger H. Petrus, thans H. Lambertus), het eerst vermeld in 1250, oorspronkelijk een kruiskerk, bestaat thans slechts uit een geheel gepleisterd schip (vóór-XI?) met een drie-zijdig gesloten choor (XV) en met een langs den toren doorgetrokken noordbeuk (XV); en eenen tufsteenen toren (beneden vóór-XI, herbouwd en verhoogd XII), zonder westingang. Piscina in de choorsluiting. Gestucadoorde zoldering over schip en beuk. Overblijfselen van een steenen koepelgewelf en van een nog vroeger tongewelf in den toren, welks onderbouw oorspronkelijk aan de oostzijde met een grooten rondboog geopend was, als te Dreumel. De kerk bezit:

Eiken preekstoel (XVIII c).

Klok, in 1644 gegoten door Jan van Trier.

[p. 13]

Altforst.

De ned. herv. kerk (H. Bartholomeus) heeft van de oude driebeukige parochiekerk slechts het geheel gepleisterde, driezijdig gesloten choor (XV) over. Vlakke gestucadoorde zoldering. Zij bezit:

Eiken preekstoel (XVII b), in welks voet een fragment van een doopvont.

Grafzerk (1542).

De r.k. kerk (H. Donatus), gebouwd in 1891, bezit:

Eiken communiebank (XVI), afkomstig uit de kerk te Megen.

Koperen lavabo (XV).

Kazuifel (± 1500, gerestaureerd) en twee dalmatieken met ‘Kölnische Borten’ (XV).

Bij de pastorie een grafzerk (1636).

Klok (z.j.) gegoten door Petit en Fritsen.

Appeltern.

De ned. herv. kerk (H. Servatius, een parochiekerk reeds 1250 vermeld) heeft een modern schip (1858); een 3/8-gesloten, geheel gepleisterd choor (XV); en eenen tufsteenen toren (beneden XI), die oorspronkelijk geen westingang had, aan zijn oostwand twee moeten van lager gelegen schip-daken vertoont en overblijfsels van een baksteenen koepelgewelf bevat. Ingang (1840). De kerk bezit:

Eiken preekstoel (XVII b, geverfd).

Koperen predikantslezenaar (1765) op arm (XVII).

Koperen voorzangerslezenaar en doopbekkenhouder (beide 1793 door C. en P. Bayens.)

Koperen blaker (1805).

Klok, in 1658 gegoten door J.P. en H. van Trier.

[p. 14]

Van het huis te Appeltern (vernieuwd 1686) zijn slechts het (gepleisterde) waschhuis en de bouwhuizen (XVII) over, waarin de wapens der eigenaars uit 1686 en 1786.

Maasbommel.

De ned. herv. kerk (1842) bezit:

Eiken preekstoel (XVII) met snijwerk.

Kabinetorgel (1780, door Strumpfel).

Twee koperen lezenaars (XVII).

Koperen kroon (XVII).