Vooys. Jaargang 32

[p. 75]

Column
Bonny Wassing
Dutch Studies aan Yale University

In de columns van deze jaargang laat Vooys neerlandici aan het woord die hun vak niet in Nederland uitoefenen. Zij vertellen op deze plaats over hun ervaringen met de studie van de Nederlandse taal en cultuur, zoals die zich buiten onze landsgrenzen voltrekt. In dit nummer verhaalt Bonny Wassing over zijn ervaringen als docent Nederlands aan de prestigieuze Amerikaanse universiteit Yale. Zijn de studenten aan deze universiteit echt zo intelligent als iedereen denkt? Waarom kiezen deze studenten voor Nederlands? En wat leren zij dan?

Yale University is opgericht in 1701 en samen met zeven andere universiteiten aan de noordoostkust vormen zij de Ivy League universiteiten. De samenwerking begon als sportcompetitie, maar is uitgegroeid tot dé naam voor een goede universiteit: Harvard, Columbia, Brown, Princeton staan onder andere in dit rijtje en behoren tot de top van de wereld. Dat wil niet zeggen dat andere universiteiten niet tot de top behoren; ze zijn simpelweg geen Ivy League.

Studeren aan een prestigieuze privé-universiteit

Yale wordt heel vaak ‘prestigieus’ genoemd. Geregeld vragen Nederlanders me of je aan Yale kunt studeren als je ouders veel geld hebben of beroemd zijn en je eigenlijk geen uitmuntende student bent. De Verenigde Staten kennen privé- en staatsuniversiteiten. Een privé-universiteit stelt hoge eisen aan haar studenten en vraagt een hoog collegegeld. Voor Yale is het collegegeld dik $44.000,- en daar komt voor de undergraduates nog $14.000,- room and boarding bij in een van de residential colleges; totale kosten per collegejaar: bijna $60.000,-

Van alle studenten die zich aanmelden bij Yale wordt een kleine zeven procent aangenomen: dat is erg weinig. In totaal studeren er zo'n 12.000 studenten. Vanuit de hele wereld komen studenten (en docenten) naar Yale. Je moet gewoon slim zijn en hele goede cijfers hebben behaald, zeer gemotiveerd zijn, hard werken en - niet te vergeten - veel buitenschoolse activiteiten hebben gedaan die indruk maken op de toelatingscommissie. Ongeveer de helft van de studenten krijgt (gedeeltelijk) financiële steun van Yale. Doch, het zal zeker helpen als je ouders een paar miljoen aan Yale hebben geschonken. Een alumnus stortte in 2013 een bedrag van 200 miljoen dollar op de rekening van Yale; de grootste schenking ooit. Je maakt mij niet wijs dat zijn kleinkinderen geen plaatsje kunnen krijgen als ze zich zouden aanmelden. Voor de crème de la crème

[p. 76]

Harkness Tower op Yale campus

is het mogelijk dat Yale de hele studie betaalt. De meeste studenten die ik voor me zie, pikken alles bijzonder snel op, stellen goede vragen en werken ontzettend hard. Ze behoren tot een select gezelschap van uitverkorenen en daar zijn ze zich bewust van. Op die ene student in mijn collegebanken na dan, die het Nederlands maar niet onder de knie krijgt. Later verneem ik dat haar ouders grote geldschieters zijn. In de dining hall van Yale, ‘Commons’ genaamd, hangen portretten van voormalige Yalies waaronder oud-president George Bush. En daar is Yale heel erg trots op. Andere beroemdheden die aan Yale gestudeerd hebben zijn Bill en Hillary Clinton en Meryl Streep.

Yale is wat men noemt een ‘liberal arts university’, dat wil zeggen dat de basis breder is dan aan een Nederlandse universiteit en dat studenten een taal als bijvak moeten kiezen, tenminste voor drie semesters. Zij kunnen kiezen uit een grote verscheidenheid aan talen: Spaans of Chinees, maar ook uit een van de ‘less commonly taught languages’ zoals Vietnamees, isiZulu of Hebreeuws en daar hoort Nederlands ook bij. Ik zie verschillende redenen waarom studenten voor Nederlands kiezen bij Yale.

De studenten die Nederlands kiezen

Ten eerste heb ik verschillende studenten die een Nederlandstalige achtergrond heb-

[p. 77]

ben, de zogenaamde heritage students: één of beide (groot)ouders zijn geboren in Nederland of Vlaanderen. Zo is de vader van Daniel op vroege leeftijd naar de Verenigde Staten geëmigreerd; zijn moedertaal is Nederlands en hij is getrouwd met een Amerikaanse. Ze hebben hun zoon Engelstalig opgevoed; hij spreekt dan ook geen woord Nederlands. Nu heeft Daniel natuurkunde als hoofdvak en Nederlands als bijvak. Hij kan nu Nederlands spreken met zijn vader en met zijn familie die nog in Nederland woont en hij zegt dat hij bepaalde culturele trekjes van zijn familie beter begrijpt, bijvoorbeeld hoe direct ze kunnen zijn.

‘Je maakt mij niet wijs dat zijn kleinkinderen geen plaatsje kunnen krijgen als ze zich zouden aanmelden.’

Ten tweede zijn er studenten die in Nederland of Vlaanderen willen werken of stage willen lopen. Jesse studeert Verloskunde en heeft in haar jeugd - toen ze in Maastricht woonde met haar ouders - Nederlands geleerd. Ze wil graag stage lopen in Nederland, waar de meerderheid van de vrouwen thuis bevalt, in tegenstelling tot de Verenigde Staten waar het merendeel in het ziekenhuis bevalt. Ze zit in haar laatste jaar en zit als auditor bij mij in de collegebanken. Ze spreekt vlot en heeft bijna geen accent, maar haar woordenschat is te beperkt om zichzelf op professioneel niveau te uiten.

De inhoud van de lessen pas ik aan de behoefte, het niveau en de interesse van de studenten aan. Als je Nederlands in de Verenigde Staten studeert, vind ik dat je als student iets moet weten over Nieuw Nederland: de kolonie die Nederland bezat in de 17^e eeuw in Noord-Amerika en van grote invloed was op de ontwikkeling van de Verenigde Staten. De meeste studenten weten misschien dat New York vroeger Nieuw Amsterdam was, maar dat Santa Claus van Sinterklaas afstamt, weet bijna niemand. Ook de discussie rond Zwarte Piet komt aan de orde. Aan het eind van hun eerste jaar moeten ze een paper schrijven en een presentatie geven over de gemeenschappelijke geschiedenis die de Verenigde Staten en Nederland hebben; uiteraard in het Nederlands. Nederlands studeren houdt voor mij niet alleen de taalverwerving in, maar ik behandel ook de geschiedenis en de cultuur. Ik laat ze onder andere kennis maken met Simon Stevin, het onderwijssysteem, het volkslied, de verzuiling en de Amsterdamse grachtengordel. Hiervoor gebruik ik een tekstboek en heb ik de beschikking over andere bronnen, zoals artikelen en natuurlijk het internet.

Dutch for Reading class

Daarnaast heb ik (PhD) studenten die onderzoek doen binnen een vakgebied waar Nederland of Vlaanderen een belangrijke rol speelt: geschiedenis, kunstgeschiedenis, Indonesië, weg- en waterbouw, Nieuw Nederland of de homobeweging. Zij moeten de Nederlandstalige primaire bronnen kunnen lezen. Voor deze studenten geef ik een cursus Dutch for Reading Knowledge. In deze cursus leren studenten alleen Nederlands te lezen en niet te spreken of te schrijven. We gaan razendsnel door de grammatica, en

[p. 78]

met behulp van een woordenboek moeten ze een tekst kunnen lezen. Vaak neemt een van de studenten een tekst mee en samen kijken we hoe we die het best kunnen begrijpen. Josh neemt een gedicht van de Vlaming Paul Van Ostaijen mee uit het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw en David een wetenschappelijk artikel uit 1952 over homoseksualiteit.

De student vertelt iets over de context van de meegebrachte tekst - in één geval een tekst uit het begin van de achttiende eeuw - en ik leg iets meer uit over de geschiedenis eromheen en vertel waarop ze moeten letten bij de spelling of de grammatica. Woorden als ‘duyzent’ (duizend) staan niet in hun woordenboek en constructies met oude naamvallen staan veelal niet in een hedendaagse grammatica. Na één semester kunnen ze een Nederlandse tekst lezen. En dat is waar het hen om gaat.

Ondanks het feit dat de afgelopen periode zich zo'n vijftien studenten per semester hadden ingeschreven voor Nederlands, heeft Yale besloten te stoppen met Dutch Studies. Puur omdat Yale moet bezuinigen, is me verteld. Het contract van drie jaar wordt niet verlengd. De studenten zullen een andere taal moeten kiezen en wanneer ze toch Nederlands willen leren, zijn ze aan zichzelf overgelaten. Heel treurig. Sommige andere talen krijgen financiële steun van het land waar de taal wordt gesproken of er zijn privé-donoren. Voor Nederlands is dat niet het geval.

In de Yale Gallery hangen diverse Nederlandse en Vlaamse meesters uit de Gouden Eeuw zoals Frans Hals en Rubens, maar er hangen ook werken van meer contemporaine Nederlanders zoals een aantal Van Goghs en drie Mondriaans. Helaas kunnen de studenten geen Nederlands meer studeren, maar gelukkig is er nog genoeg Nederlands erfgoed op Yale te bewonderen.